52004DC0818

Bruksela, dnia 20.12.2004

COM(2004) 818 końcowy

SPRAWOZDANIE KOMISJI

„OSIĄGANIE WSPÓLNOTOWEGO CELU WYNIKAJĄCEGO Z PROTOKOŁU Z KIOTO” (na podstawie decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady 280/2004/WE dotyczącej mechanizmu monitorowania emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie i wykonania Protokołu z Kioto)

1. WSTęP

Niniejsze sprawozdanie jest piątym sprawozdaniem z monitorowania emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie oraz pierwszym sprawozdaniem na podstawie decyzji 280/2004/WE dotyczącej mechanizmu monitorowania emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie i wykonania Protokołu z Kioto (280/2004/WE). Ocenia ono rzeczywiste oraz przewidywane postępy Państw Członkowskich i Wspólnoty w wypełnianiu ich zobowiązań dotyczących emisji gazów cieplarnianych, wynikających z Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie Zmian Klimatu (UNFCCC) oraz Protokołu z Kioto.

Niniejsze sprawozdanie opiera się na szczegółowym sprawozdaniu technicznym Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska (EEA) pt. Analiza tendencji i przewidywań w zakresie emisji gazów cieplarnianych w Europie (EEA, 2004)[1].

Po przystąpieniu nowych Państw Członkowskich do UE tegoroczne sprawozdanie po raz pierwszy zawiera dane dotyczące emisji z 25 Państw Członkowskich. Wszystkie Państwa Członkowskie ratyfikowały Protokół z Kioto, 23 państwa mają na celu zmniejszenie emisji zgodnie z Protokołem z Kioto. Ponadto, Wspólnota jest stroną Protokołu z Kioto. Wspólnotowy cel obejmuje tylko Państwa Członkowskie UE-15. Dla UE-15 podział obciążenia został uzgodniony w decyzji Rady 2002/358/WE zgodnie z art. 4 Protokołu z Kioto. Porozumienie to wyznacza określony cel zmniejszenia emisji każdemu z 15 Państw Członkowskich (por. EEA 2004, Rozdział 2.1, rysunek 1). Większość nowych Państw Członkowskich zobowiązała się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych o 8% w stosunku do poziomu roku bazowego w pierwszym okresie zobowiązań 2008–2012 ustalonego w Protokole z Kioto. Węgry i Polska zamierzają zmniejszyć emisje o 6%. Cypr i Malta nie są stronami załącznika I do UNFCCC, a zatem nie posiadają wyznaczonego celu według Protokołu z Kioto.

Choć niniejsze sprawozdanie ocenia postępy UE-25, to w wielu jego częściach podkreśla się w szczególności postęp dokonany w UE-15 z uwagi na wspólny cel tych krajów oraz porozumienie o podziale obciążenia. Ponadto, jakość danych za 2002 r., a zwłaszcza ich kompletność i ścisłość, nie jest równomierna w nowych i starych Państwach Członkowskich.

Niniejsze sprawozdanie ujmuje niektóre dane dotyczące emisji dla trzech krajów kandydujących: Bułgarii, Chorwacji i Rumunii. Dla Turcji nie ma jeszcze dostępnych danych.

Niniejsze sprawozdanie analizuje rzeczywiste dane dotyczące emisji od 2002 r. wraz z przewidywanymi danymi przy założeniu scenariusza „rzy istniejących środkach” oraz „przy dodatkowych środkach” . Tegoroczne sprawozdanie zawiera bardziej szczegółowe informacje odnośnie do stosowania elastycznych mechanizmów zgodnie z Protokołem z Kioto, takich jak Wspólne Wdrażanie (JI), Mechanizm Czystego Rozwoju (CDM) oraz międzynarodowy handel uprawnieniami do emisji. Ponadto, przytoczono niektóre dane na temat LULUCF (użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów oraz leśnictwa). Wreszcie, oceniony zostanie postęp realizacji wspólnych i skoordynowanych polityk i środków.

2. OSIąGANIE WSPÓLNOTOWEGO CELU WYNIKAJąCEGO Z PROTOKOłU Z KIOTO

W 2002 r. emisje gazów cieplarnianych przez 25 Państw Członkowskich (UE-25)[2] zmniejszyły się nieznacznie w porównaniu do 2001 r. Jednakże oceniono, że w stosunku do roku bazowego[3] są one niższe o 9,0%.

Po dwóch kolejnych latach wzrostu, emisje gazów cieplarnianych przez Państwa Członkowskie UE-15 zmniejszyły się nieznacznie w porównaniu do 2001 r. Jak pokazano na rysunku 1, emisje w 2002 r. były o 0,5% niższe niż w 2001 r., osiągając tym samym poziom o 2,9% niższy od poziomu emisji dla roku bazowego. Punkty procentowe poziomu osiągnięcia celu z Kioto pomniejszyły się o 0,2% – 1,9%. W celu uzyskania dalszych redukcji niezbędnych do osiągnięcia celu z Kioto konieczna jest skuteczna realizacja istniejących oraz dodatkowych polityk i środków.

Zbiorcze przewidywania dla UE-25 „przy istniejących krajowych politykach i środkach” wykazują, że następujące Państwa Członkowskie spodziewają się osiągnąć swoje cele z Kioto: Republika Czeska, Estonia, Węgry, Łotwa, Litwa, Polska, Słowacja, Szwecja i Zjednoczone Królestwo. Podobnie, zbiorcze przewidywania dla UE-15 sugerują, że „przy dodatkowych politykach i środkach” przewidywane użycie mechanizmów z Kioto będzie wystarczające dla osiągnięcia wspólnego celu z Kioto dla UE-15 (rysunek 1).

[pic]

Jednakże należy zwrócić uwagę, że „ przy istniejących środkach ” i „ przy dodatkowych politykach ” przewidywania nie ujmują jeszcze pewnych istotnych środków, które wkrótce zaczną przynosić efekty, jak na przykład system handlu uprawnieniami do emisji UE, który zacznie obowiązywać od 1 stycznia 2005 r. Podobnie, przewidywania nie uwzględniają jeszcze emisji i usuwania wynikających z użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów oraz leśnictwa (LULUCF).

Na poziomie Wspólnoty dokonany został znaczący postęp w ciągu ubiegłego roku wraz z przyjęciem i wdrożeniem szeregu kluczowych wspólnych i skoordynowanych polityk i środków wynikających z Europejskiego Programu Zmian Klimatycznych (ECCP), takich jak dyrektywa łącząca oparte o projekt mechanizmy z handlem uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych, decyzja Rady dotycząca monitorowania emisji gazów cieplarnianych we Wspólnocie, dyrektywa w sprawie promowania kogeneracji, wniosek w sprawie rozporządzenia dotyczącego gazów fluorowych, wniosek w sprawie dyrektywy ramowej dotyczącej wymagań wydajności ekologicznej w odniesieniu do produktów wykorzystujących energię oraz wniosek w sprawie dyrektywy dotyczącej efektywności końcowego wykorzystywania energii oraz usług energetycznych, a także oceny Krajowych Planów Alokacji Uprawnień (KPAU) w ramach systemu handlu uprawnieniami do emisji.

Wszystkie środki, w sprawie których Komisja zobowiązała się przedstawić wnioski w okresie 2002-2003 r. zostały już przedłożone, z wyjątkiem szerokich ram dotyczących wykorzystania infrastruktury i opłat w sektorze transportu oraz referencyjnego dokumentu zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli (IPPC) dotyczącego ogólnych technik wydajności energetycznej. Wiele z tych wniosków zostało już przyjętych przez instytucje UE.

Środki legislacyjne aktualnie obowiązujące lub zaproponowane już przez Komisję mogą – według oszacowań ex ante ECCP – spowodować potencjalne zmniejszenia emisji o około 350-430 milionów ton równoważnika CO2 w UE-15, co jest wielkością odpowiadającą zmniejszeniu o „-8%”. Spodziewane jest, że zmniejszenia emisji wynikające z tych środków będą widoczne w ciągu najbliższych dwóch lat, lecz znajdzie to swoje odzwierciedlenie dopiero w wykazie emisji za 2006 r., który zostanie opublikowany w sprawozdaniu monitorującym za rok 2008. Większość polityk i środków musi jeszcze wykazać swoją skuteczność w tej dziedzinie i wymaga starannego i sprawnego wdrożenia na poziomie krajowym, a także odpowiedniego monitorowania i przeglądu.

Jednakże, wyniki wśród Państw Członkowskich pozostają zróżnicowane. Jedenaście Państw Członkowskich jest na drodze do wywiązania się ze swoich zobowiązań w kwestii zmniejszenia emisji, jak pokazano na rysunku 2.

Rysunek 2: Poziom osiągnięcia wyznaczonego celu (w punktach procentowych) dla UE-25

[pic]

Uwaga: Odległość od celu w procentowych punktach w stosunku do emisji dla roku bazowego (słupki) pokazuje odchylenie pomiędzy hipotetycznym celem (w 2003 r.) a tym, co rzeczywiście zostało osiągnięte (w 2002 r.) przy założeniu, że zmniejszenia jako wartość procentowa poziomów roku bazowego następują liniowo. Zakłada się, że Państwa Członkowskie osiągną swoje cele w całości w oparciu o środki krajowe, a więc nie uwzględnia się stosowania mechanizmów z Kioto lub pochłaniaczy przewidzianych zgodnie z Protokołem z Kioto. Cypr i Malta nie są stronami załącznika I do UNFCCC, a zatem nie posiadają celu wyznaczonego na podstawie Protokołu z Kioto.

Źródło: EEA, 2004 r.

Wśród tych państw, Francja, Niemcy, Szwecja i Zjednoczone Królestwo są Państwami Członkowskimi UE-15 będącymi na drodze do wywiązania się ze swoich zobowiązań na podstawie porozumienia o podziale obciążenia (decyzja Rady 2002/358/WE ). Jednakże, 12 Państw Członkowskich nadal znajduje się powyżej poziomu osiągnięcia wyznaczonego celu, wśród nich Irlandia, Portugalia i Hiszpania o ponad 20%. W przypadku pięciu Państw Członkowskich (Finlandii, Portugalii i Hiszpanii) dystans ten poszerzył się jeszcze o ponad 1% w stosunku do 2001 r.

Odnośnie do emisji z głównych sektorów gospodarki rysunek 3 pokazuje zmiany od 1990 r. dla UE-15. Patrząc na statystykę dla poszczególnych krajów widać, iż najbardziej uderzającym wynikiem jest to, że wbrew ogólnej tendencji emisje z transportu w Zjednoczonym Królestwie i Niemczech zmniejszają się – w Niemczech już przez trzeci z kolei rok. Można przypuszczać, że jest to odzwierciedleniem połączonych efektów poprawy wydajności paliwa, wyższych cen paliwa oraz szerszych polityk transportowych.

Rysunek 3: Zmiana emisji gazów cieplarnianych w UE-15 według sektorów za okres 1990 – 2002 r., przewidywania dla sektorów przy istniejących i dodatkowych środkach na okres 1990 – 2010 r. oraz udział sektorów w 2002 r.[4]

[pic]

[1] Ponadto, w załączniku 1 przedstawiono bardziej szczegółową analizę rzeczywistych i przewidywanych postępów oraz wspólnych i skoordynowanych polityk i środków, a w załączniku 2 podano wykaz ogólnych danych i wspólnych i skoordynowanych polityk i środków stanowiących podstawę dla niniejszego sprawozdania.

[2] Wielkość dla UE-25 jest szacunkową wielkością dla 25 Państw Członkowskich, lecz oparta jest na danych dotyczących emisji pochodzących tylko z 24 Państw Członkowskich, gdyż dane dla Cypru nie były wówczas dostępne.

[3] 1990 r. jest rokiem bazowym dla większości Państw Członkowskich dla CO2, metanu (CH4) oraz podtlenku azotu (N2O), lecz dla gazów fluorowych rokiem bazowym jest 1995 r. Rokiem bazowym dla CO2, CH4 i N2O dla Węgier jest średnia z okresu 1985-1987 r., dla Słowenii 1986 r., a dla Polski 1988 r.; rokiem bazowym dla Francji i Finlandii odnośnie gazów fluorowych jest 1990 r.

[4] Dla większości Państw Członkowskich rokiem bazowym dla gazów fluorowych jest rok 1995, a nie 1990. Mogło to nieco zmienić dane dla procesów przemysłowych, lecz dane za 1990 r. nie były dostępne dla wszystkich Państw Członkowskich.