►B

DECYZJA KOMISJI

z dnia 1 lutego 2002 r.

zatwierdzająca Podręcznik diagnostyczny ustanawiający procedury diagnostyczne, metody pobierania próbek oraz kryteria oceny wyników badań laboratoryjnych w celu potwierdzenia klasycznego pomoru świń

(notyfikowana jako dokument nr C(2002) 381)

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

(2002/106/WE)

(Dz.U. L 039, 9.2.2002, p.71)

Dziennik Urzędowy

  No

page

date

►M1

DECYZJA KOMISJI z dnia 5 grudnia 2003 r.

  L 324

55

11.12.2003

1.

Ostra postać klasycznego pomoru świń najczęściej występuje u świń odsadzonych od maciory i tuczników. Początkowe objawy to brak łaknienia, śpiączka, gorączka, zapalenie spojówek, obrzmiałe węzły chłonne, objawy oddechowe oraz zaparcie, po którym następuje biegunka.

Zwykle obserwowane są typowe zmiany krwotoczne skóry na uchu, ogonie, brzuchu oraz na wewnętrznej stronie kończyn w czasie drugiego i trzeciego tygodnia od zakażenia aż do śmierci. Często obserwowane są neurologiczne objawy w koordynacji ruchów, takie jak chwiejny chód tylnych kończyn oraz konwulsje.

Stałym objawem jest gorączka. Zwykle jest ona wyższa niż 40 °C, lecz u dorosłych świń gorączka może nie przekraczać 39,5 °C.

2.

Wirus klasycznego pomoru świń wywołuje ostrą leukopenię i obniżenie odporności, co często prowadzi do wtórnych infekcji jelitowych i oddechowych. Objawy tych wtórnych infekcji mogą maskować lub nakładać się na najbardziej typowe objawy klasycznego pomoru świń i wprowadzić w błąd rolnika lub lekarza weterynarii.

Śmierć następuje zwykle w ciągu miesiąca. Zdarza się wyzdrowienie przy produkcji przeciwciał, najczęściej u dorosłych zwierząt hodowlanych, które nie wykazują ostrych objawów klinicznych. Przeciwciała wirusa klasycznego pomoru świń są wykrywalne począwszy od 2 do 3 tygodnia po zakażeniu.

3.

Zmiany patologiczne w badaniu pośmiertnym najczęściej obserwowane są w węzłach chłonnych oraz w nerkach. Węzły chłonne są nabrzmiałe, obrzękłe i krwotoczne. Zmiany krwotoczne nerek mogą różnić się wielkością – od ledwo widocznych punkcikowatych wybroczyn po wylewy krwotoczne. Podobne zmiany krwotoczne mogą być również obserwowane w pęcherzu moczowym, krtani, nagłośni i sercu, a czasem rozprzestrzeniają się na błonie surowiczej brzucha i klatki piersiowej. Często obecna jest nieropna encefalopatia. Widoczne mogą być również zmiany spowodowane wtórnymi zakażeniami, które mogą wprowadzić w błąd lekarza weterynarii. Zawały w śledzionie uważane są jako znamienne dla tej choroby, lecz są rzadko obserwowane.

4.

Ogólnie, ostra postać afrykańskiego pomoru świń prowadzi do klinicznego i patologicznego obrazu bardzo podobnego do obrazu klasycznego pomoru świń. Przy ich wystąpieniu zmiany krwotoczne na skórze i uchu są zupełnie łatwe do wykrycia i prowadzą do podejrzenia ostrego afrykańskiego lub klasycznego pomoru świń. Niewiele innych chorób wywołuje podobne zmiany.

Ostra postać klasycznego pomoru świń musi również uwzględniać przypadki podejrzenia różycy świń, rozrodczo-oddechowego zespołu chorobowego świń, zatrucia kumaryną, plamicy (wybrocznicy koni), wielonarządowego poodsadzeniowego zespołu wyniszczenia, zespołu skórno-nerkowego świń, infekcji Salmonellą czy Pasteurellą lub każdego zespołu jelitowego czy oddechowego z gorączką, które nie reagują na kurację antybiotykową.

5.

Wirus klasycznego pomoru świń jest rozsiewany ze śliną, moczem i odchodami od początku wystąpienia objawów klinicznych aż do śmierci. Wirus klasycznego pomoru świń może być również rozprzestrzeniany przez nasienie.

1.

Przewlekły przebieg zakażenia występuje wtedy, kiedy świnie nie są zdolne do wytworzenia skutecznej reakcji immunologicznej przeciwko wirusowi klasycznego pomoru świń. Początkowe objawy przewlekłego zakażenia są podobne do zakażenia ostrego. Później przeważające są objawy nieswoiste, tj. przerywana gorączka, przewlekłe zapalenie jelit oraz wyczerpanie. Brak jest typowych zmian krwotocznych skóry.

Świnie takie mogą wykazywać kliniczne objawy choroby przez 2 do 3 miesięcy przed śmiercią. Wirus klasycznego pomoru świń jest stale rozsiewany od początku wystąpienia objawów klinicznych aż do śmierci. W próbkach surowicy krwi przejściowo mogą być wykryte przeciwciała.

2.

Zmiany patologiczne są mniej typowe, w szczególności mogą nie być obserwowane zmiany krwotoczne w organach i na błonie surowiczej. U zwierząt wykazujących przewlekłą biegunkę powszechne są zmiany martwicze w jelicie krętym, zastawce krętniczo-kątniczej oraz w prostnicy.

3.

Ponieważ kliniczne objawy przewlekłej postaci klasycznego pomoru świń są raczej nieswoiste, to w diagnozie różnicowej należy uwzględnić wiele innych chorób. Obecność zwiększonej temperatury ciała nie musi występować koniecznie u każdego zwierzęcia, lecz w zakażonym gospodarstwie gorączka może być wykryta przynajmniej u niektórych świń.

1.

Wirus klasycznego pomoru świń wykazuje zdolność do przechodzenia przez łożysko zwierząt ciężarnych i zakażenia płodów, lecz u macior choroba ta ma często przebieg podkliniczny.

Wynik infekcji płodów poprzez łożysko zależy w dużym stopniu od stadium ciąży oraz od zjadliwości wirusa. Infekcja w czasie wczesnej ciąży może spowodować poronienia i martwe urodzenia, mumifikację oraz wrodzone wady rozwojowe. Wszystko to prowadzi do obniżenia wskaźnika płodności w gospodarstwie.

Zakażenie maciory do 90 dnia ciąży może prowadzić do urodzenia prosiąt z trwałą infekcją wirusową, które mogą być klinicznie prawidłowe po urodzeniu i przeżyć przez kilka miesięcy. Po urodzeniu mogą one wykazywać słaby rozwój, wyczerpanie albo czasami wrodzone drgawki. Taki przebieg zakażenia nazywany jest „spóźnionym wystąpieniem początku choroby klasycznego pomoru świń”. Prosięta te mogą odgrywać kluczową rolę w rozprzestrzenianiu się choroby oraz w utrzymywaniu trwałości wirusa w populacji, ponieważ rozsiewają go nieustannie aż do śmierci.

2.

Wykrycie klasycznego pomoru świń może być szczególnie trudne w gospodarstwach utrzymujących świnie hodowlane, ponieważ przebieg zakażenia może być bardzo łagodny i może zostać pomylony z wieloma innymi stanami chorobowymi. Obniżona płodność oraz poronienia mogą być spowodowane wirusem klasycznego pomoru świń, jak również zakażeniem parwowirusem, PRRS, leptospirozą oraz chorobą Aujeszky’ego. Materiału poronionego na skutek zakażenia klasycznym pomorem świń nie można odróżnić patologicznie od poronień spowodowanych innymi czynnikami chorobowymi.

W przypadku podejrzenia choroby infekcyjnej dróg rozrodczych musi być bezzwłocznie przeprowadzone badanie na klasyczny pomór świń, ilekroć dane gospodarstwo może być uważane za objęte ryzykiem (np. wskutek położenia na terenie, na którym klasyczny pomór świń występuje u dzikich świń) oraz w każdym przypadku, gdy większośćpowszechnych infekcyjnych chorób dróg rozrodczych zostało wykluczonych.

1.

Państwa Członkowskie zapewnią, że w podejrzanych gospodarstwach przeprowadzane są odpowiednie badania kliniczne, pobieranie próbek oraz badania laboratoryjne w celu potwierdzenia lub wykluczenia klasycznego pomoru świń zgodnie z wskazówkami i procedurami ustanowionymi w pkt 2–7.

Niezależnie od przyjęcia środków zaradczych, wg art. 4 ust. 2 dyrektywy 2001/89/WE, w danym gospodarstwie te wskazówki i procedury mają zastosowanie w przypadku zachorowań, ilekroć klasyczny pomór świń jest uwzględniany w diagnozie różnicowej. Obejmuje to przypadki, gdy kliniczne objawy zaobserwowane u świń i epidemiologiczny wzór choroby, sugerują bardzo niskie prawdopodobieństwo wystąpienia klasycznego pomoru świń.

We wszystkich innych przypadkach, gdy jedna lub więcej świń jest podejrzanych o zakażone wirusem klasycznego pomoru świń, w danym podejrzanym gospodarstwie, będą przyjęte działania zaradcze, określone w art. 4 ust. 2 dyrektywy 2001/89/WE.

W przypadku podejrzenia o klasyczny pomór świń u świń w rzeźni lub w środkach transportu mają również zastosowanie mutatis mutandis, przy uwzględnieniu istniejących różnic, wskazówki i procedury ustalone w pkt 2–7.

2.

Kiedy urzędowy lekarz weterynarii wizytuje podejrzane gospodarstwo w celu potwierdzenia lub wykluczenia klasycznego pomoru świń:

Badanie kliniczne musi obejmować pomiar temperatury ciała i musi głównie dotyczyć następujących świń lub grup świń:

Jeśli inspekcja podejrzanego gospodarstwa nie wykazała obecności świń lub większej ilości świń, określonych w powyższym punkcie, to właściwy organ, bez uszczerbku dla innych środków zaradczych, które mogą być zastosowane w danym gospodarstwie zgodnie z dyrektywą 2001/89/WE oraz biorąc pod uwagę sytuację epidemiologiczną:

3.

W przypadku odniesienia się do niniejszego ustępu musi być przeprowadzone wyrywkowe badanie kliniczne w danym gospodarstwie na świniach wybranych w podjednostkach, w których stwierdzono lub istnieje podejrzenie wprowadzenia wirusa klasycznego pomoru świń.

Minimalna liczba świń, które mają być przebadane, musi umożliwić wykrycie gorączki, jeśli ta występuje w przewadze 10 % z 95 % pewnością w tych podjednostkach;

Jednakże, w przypadku:

4.

Jeśli w podejrzanym gospodarstwie wykryto zwierzęta padłe lub konające, to przeprowadzone muszą być badania pośmiertne na przynajmniej pięciu takich świniach, w szczególności na świniach:

Jeśli badania te nie wykazały zmian sugerujących klasyczny pomór świń, lecz z powodu sytuacji epidemiologicznej uważa się za niezbędne przeprowadzenie dalszych badań, to:

Niezależnie od obecności lub braku zmian sugerujących klasyczny pomór świń, od świń, które zostały poddane badaniu pośmiertnemu, muszą być pobrane próbki organów lub tkanek do badań wirusologicznych, zgodnie z rozdziałem V B.1. Próbki takie muszą być pobrane raczej od świń padłych w ostatnim czasie.

Przy przeprowadzaniu badań pośmiertnych, właściwy organ musi zapewnić, że:

5.

Jeśli w podejrzanym gospodarstwie wykryto dalsze objawy kliniczne lub zmiany, które mogą sugerować klasyczny pomór świń, lecz właściwy organ uznaje, takie wyniki badań za niewystarczające do potwierdzenia wybuchu epidemii klasycznego pomoru świń i że niezbędne są, dlatego badania laboratoryjne, to od podejrzanych świń oraz od innych świń w zakażonej podjednostce, w której podejrzane świnie są trzymane, muszą być pobrane próbki krwi, zgodnie z procedurami określonymi poniżej.

Minimalna liczba próbek, jakie mają być pobrane do badań serologicznych, musi umożliwić wykrycie 10 % seroprewalencji z 95 % pewnością w danej podejrzanej podjednostce.

Jednakże, w przypadku:

Liczba próbek, jakie mają być pobrane do badań wirusologicznych, będzie zgodna z instrukcjami właściwego organu, który uwzględni zakres badań, jakie mogą być wykonane, czułość badań laboratoryjnych, które będą wykorzystane oraz sytuację epidemiologiczną.

6.

Jeśli podejrzenie o klasyczny pomór świń w danym gospodarstwie związane jest z wynikami wcześniejszych badań serologicznych, to oprócz próbek krwi, jakie mają być pobrane ze świń, określonych w pkt 2 tiret piąte, muszą być zastosowanie następujące procedury:

7.

Jeśli po przeprowadzeniu badań w podejrzanym gospodarstwie nie wykryto klinicznych objawów lub zmian sugerujących klasyczny pomór świń, lecz właściwy organ uważa, że do wykluczenia klasycznego pomoru świń niezbędne są dalsze badania laboratoryjne, to procedury pobierania próbek ustalone w pkt 5 są używane do celów informacyjnych.

1.

Kiedy świnie zabijane są w gospodarstwie po potwierdzeniu wybuchu epidemii, zgodnie z art. 5 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2001/89/WE, to w celu ustalenia drogi wprowadzenia wirusa klasycznego pomoru świń do zakażonego gospodarstwa oraz czasu jaki upłynął od jego wprowadzenia, muszą zostać wyrywkowo pobrane próbki krwi do dalszych badań serologicznych od świń, gdy są one zabijane.

2.

Minimalna liczba świń, od których mają być pobrane próbki, musi umożliwić wykrycie 10 % seroprewalencji z 95 % pewnością u świń w każdej podjednostce gospodarstwa ( 9 ).

Próbki do badań wirusologicznych mogą być pobrane również zgodnie z instrukcjami właściwego organu, który uwzględni zakres badań do wykonania, czułość badań laboratoryjnych, które będą wykorzystane oraz sytuację epidemiologiczną.

3.

Jednakże, w przypadku wtórnych wybuchów epidemii, właściwy organ może zadecydować o odstąpieniu od pkt 1 i 2 oraz ustalić procedury doraźne pobierania próbek, biorąc pod uwagę dostępne już informacje epidemiologiczne na temat źródła i drogi wprowadzenia wirusa do gospodarstwa oraz potencjalnego rozprzestrzenienia wirusa z gospodarstwa.

1.

W celu potwierdzenia lub wykluczenia klasycznego pomoru świń i uzyskania dodatkowych informacji epidemiologicznych, gdy świnie zabijane są w ramach działania zapobiegawczego w podejrzanym gospodarstwie zgodnie z przepisami art. 4 ust. 3 lit. a) lub art. 7 ust. 2 dyrektywy 2001/89/WE, próbki krwi do badań serologicznych, jak również próbki krwi czy migdałków do badań wirusologicznych, muszą być pobrane zgodnie z procedurą ustaloną w pkt 2.

2.

Pobieranie próbek musi zasadniczo dotyczyć:

Próbki od takich świń muszą być pobierane zgodnie z instrukcjami właściwego organu, który uwzględni sytuację epidemiologiczną. W tym przypadku procedury pobierania próbek określone w poniższym drugim, trzecim i czwartym akapicie będą użyte do celów informacyjnych.

Ponadto, od świń pochodzących z każdej podjednostki gospodarstwa próbki muszą być pobrane wyrywkowo ( 10 ). W tym przypadku minimalna liczba próbek, jaka ma być pobrana do badań serologicznych, musi umożliwić wykrycie 10 % seroprewalencji z 95 % pewnością w danych podjednostkach.

Jednakże, w przypadku:

Rodzaje próbek, jakie mają być pobrane do badań wirusologicznych oraz rodzaj testu, jaki ma być zastosowany, będą zgodne z instrukcjami właściwego organu, który uwzględni zakres badań, jakie mogą być wykonane, czułość tych badań oraz sytuacje epidemiologiczną.

1.

Bez uszczerbku dla przepisów art. 11 ust. 1 lit. f) akapit drugi dyrektywy 2001/89/WE, a w celu wydania zezwolenia na przeniesienie świń z gospodarstw zlokalizowanych w okręgach zagrożonych lub zapowietrzonych zgodnie z art. 10 ust. 3 wyżej wymienionej dyrektywy, badanie kliniczne, jakie ma być przeprowadzone przez urzędowego lekarza weterynarii, musi:

2.

W przypadku świń, które mają być przeniesione do innego gospodarstwa, oprócz badań, jakie mają być przeprowadzone zgodnie z pkt 1, musi być przeprowadzone badanie świń w każdej podjednostce gospodarstwa, w której utrzymywane są świnie, które mają być przeniesione. W przypadku świń starszych niż trzy- do czteromiesięcznych, takie badanie musi obejmować pomiar temperatury pewnego odsetka świń.

Minimalna liczba świń, które mają być skontrolowane, musi umożliwić wykrycie gorączki z 95 % pewnością, jeśli ta występuje, w ponad 10 % w tych podjednostkach.

Jednakże, w przypadku:

3.

W przypadku świń, które mają być odstawione do rzeźni, zakładu przetwórczego lub do innych miejsc, w których zostaną następnie zabite lub ubite, oprócz badań, jakie mają być przeprowadzone zgodnie z pkt 1, musi być przeprowadzone badanie kliniczne świń w każdej podjednostce, w której utrzymywane są świnie, mające być przeniesione. W przypadku świń starszych niż trzy- do czteromiesięcznych, takie badanie musi obejmować pomiar temperatury pewnego odsetka świń.

Minimalna liczba świń, które mają być skontrolowane, musi umożliwić na wykrycie gorączki, jeśli ta występuje w 20 % przewadze z 95 % pewnością w danych podjednostkach.

Jednakże, w przypadku macior hodowlanych lub knurów, minimalna liczba świń, które mają być zbadane, musi umożliwić z wykrycie gorączki, jeśli ta występuje w 5 % przewadze z 95 % pewnością w podjednostce, w której utrzymywane są świnie mające być przeniesione.

4.

Kiedy świnie, określone w pkt 3, są poddane ubojowi lub zabijane, to muszą być pobrane próbki krwi do badań serologicznych albo próbki krwi lub migdałków do badań wirusologicznych od świń pochodzących z każdej z podjednostek, z których świnie zostały dostarczone.

Minimalna liczba próbek, jakie mają być pobrane, musi umożliwić wykrycie 10 % seroprewalencji lub prewalencji wirusa z 95 % pewnością w każdej podjednostce.

Jednakże, w przypadku macior hodowlanych lub knurów, minimalna liczba świń, od których mają być pobrane próbki, musi umożliwić wykrycie 5 % seroprewalencji lub prewalencji wirusa z 95 % pewnością w podjednostce, w której trzymane były te świnie.

Rodzaje próbek, jakie mają być pobrane oraz rodzaj testu, jaki ma być zastosowany, będą zgodne z instrukcjami właściwego organu, który uwzględni zakres badań, jakie mogą być wykonane, czułość tych badań oraz sytuację epidemiologiczną.

5.

Jednakże, jeśli wykryto kliniczne objawy lub pośmiertne zmiany sugerujące klasyczny pomór świń, gdy świnie są poddane ubojowi lub zabijane, stosuje się, w drodze odstępstwa od pkt 4, przepisy dotyczące pobierania próbek ustanowione w pkt C.

1.

Kiedy świnie są powtórnie wprowadzane do gospodarstwa, zgodnie z art. 13 ust. 2 lit. a) lub ust. 2 lit. b) albo art. 19 ust. 8, akapit drugi lit. b) dyrektywy 2001/89/WE, muszą być zastosowane następujące procedury pobierania próbek:

Jednakże, w przypadku macior hodowlanych lub knurów liczba próbek, jaka ma być pobrana, musi być taka, aby umożliwiła wykryć 10 % prewalencji z 95 % pewnością.

2.

Po ponownym wprowadzeniu świń właściwy organ zapewni, że w przypadku jakiejkolwiek choroby lub padnięcia świń w gospodarstwie z powodu nieznanych przyczyn, dane świnie, zostaną niezwłocznie przebadane pod kątem klasycznego pomoru świń. Te przepisy mają zastosowanie do chwili, gdy ograniczenia, określone w art. 13 ust. 2 lit. a) akapit drugi i w art. 19 ust. 8 akapit drugi lit. b) zdanie drugie dyrektywy 2001/89/WE, są zniesione w danym gospodarstwie.

1.

W celu zniesienia działań zaradczych w okręgu zapowietrzonym, określonym w art. 10 dyrektywy 2001/89/WE, we wszystkich gospodarstwach w okręgu:

2.

Minimalna liczba próbek krwi, jakie mają być pobrane, musi umożliwić wykrycie 10 % seroprewalencji z 95 % pewnością u świń w każdej podjednostce gospodarstwa.

Jednakże w przypadku:

1.

W celu zniesienia ograniczeń w strefie dozoru, ustanowionych w art. 11 dyrektywy 2001/89/WE, musi być przeprowadzone badanie kliniczne we wszystkich gospodarstwach w obrębie okręgu, zgodnie z procedurami określonymi w pkt A.2.

Ponadto, próbki krwi do badań serologicznych muszą być pobrane od świń:

2.

W każdym przypadku, gdy w gospodarstwach zlokalizowanych w strefie dozoru przeprowadzane jest pobieranie próbek krwi do badań serologicznych, to minimalna liczba próbek krwi, jakie mają być pobrane, musi być zgodna z pkt F.2. Jednakże, jeśli właściwy organ, uzna, że klasyczny pomór świń mógłby niezauważalnie rozprzestrzenić się wśród macior hodowlanych, to pobieranie próbek może być przeprowadzone tylko w podjednostkach, w których te zwierzęta są trzymane.

1.

W przypadku serologicznego monitorowania u dzikich świń na obszarach, na których potwierdzono klasyczny pomór świń lub istnieje podejrzenie jego wystąpienia, wielkość i obszar geograficzny docelowej populacji, od której mają być pobrane próbki, zostanie wcześniej określony w celu ustalenia liczby próbek, jakie mają być pobrane. Ilość próbek musi być ustalona jako funkcja szacunkowej liczby żyjących zwierząt, a nie jako funkcja zwierząt zastrzelonych.

2.

Jeśli nie są dostępne dane o gęstości i wielkości populacji, to obszar geograficzny, w obrębie, którego mają być pobrane próbki musi być określony przy założeniu, że dzikie świnie są tam ciągle obecne oraz że istnieją naturalne lub sztuczne bariery zdolne zatrzymać znaczące i ciągłe przemieszczenia się tych zwierząt. Kiedy takie okoliczności nie występują, albo w przypadku dużych obszarów, zaleca się określić obszary pobierania prób nie większe niż 200 km2, na których zwykle może żyć populacja licząca od około 400 do 1 000 dzikich świń.

3.

Bez uszczerbku dla przepisów art. 15 ust. 2 lit. c) dyrektywy 2001/89/WE, minimalna liczba świń, od których mają być pobrane próbki w obrębie określonego obszaru pobierania próbek, musi umożliwić wykrycie 5 % seroprewalencji z 95 % pewnością. W tym celu próbki muszą być pobrane od przynajmniej 59 zwierząt z każdego obszaru, który został określony.

Zaleca się również, aby:

4.

Pobieranie próbek do badań wirusologicznych od zastrzelonych dzikich świń, albo od świń, które znaleziono martwe, musi być przeprowadzone tak jak określono w rozdziale V, ppkt B. 1.

Jeśli uznano za niezbędne wirusologiczne monitorowanie zastrzelonych dzikich świń, to musi być ono zasadniczo przeprowadzone na zwierzętach w wieku od trzech miesięcy do jednego roku życia.

5.

Do wszystkich próbek, które mają być wysłane do laboratorium, musi być dołączony kwestionariusz, określony w art. 16 ust. 3 pkt 1 dyrektywy 2001/89/WE.

1.

Zanim w podejrzanym gospodarstwie przeprowadzi się pobieranie próbek, musi być przygotowany plan gospodarstwa i muszą być zidentyfikowane epidemiologiczne podjednostki gospodarstwa.

2.

Za każdym razem, kiedy uznano, że niezbędne może być powtórne pobieranie próbek od świń, wszystkie świnie, od których mają być pobrane próbki, muszą być specjalnie oznakowane w taki sposób, aby można było od nich powtórnie pobrać próbki.

3.

Bez uszczerbku dla rozdziału IV ppkt A.5.b, próbki do badań serologicznych muszą być pobrane od prosiąt w wieku poniżej ósmego tygodnia życia.

4.

Wszystkie próbki muszą być wysłane do laboratorium łącznie z odpowiednimi formularzami, zgodnie z wymaganiami określonymi przez właściwy organ. Formularze te zawierają szczegółowy wywiad o świniach, od których pobrano próbki, oraz zaobserwowane objawy kliniczne lub zmiany pośmiertne.

W przypadku świń trzymanych w gospodarstwach, musi być dostarczona dokładna informacja o wieku, kategorii i gospodarstwie, z którego pochodzą świnie, od których pobrano próbki. Zaleca się, aby odnotowano miejsce przebywania w gospodarstwie każdej świni, od której pobrano próbki, podając jej specjalnym oznaczeniem identyfikacyjnym.

1.

Najbardziej odpowiednimi próbkami do wykrycia wirusa, antygenu lub genomu klasycznego pomoru świń z padłych lub uśpionych świń są próbki tkanek z migdałków, śledziony i nerek. Ponadto zaleca się pobranie dwóch próbek innych tkanek limfatycznych, takich jak zagardłowe, przyusznicze, żuchwowe lub krezkowe węzły chłonne oraz jedną próbkę jelita krętego. W przypadku rozłożonych zwłok pobierana jest cała kość długa lub mostek.

2.

Próbki krwi ze środkiem przeciwkrzepliwym lub krwi skrzepłej muszą być pobrane od świń wykazujących objawy gorączki lub inne objawy chorobowe, zgodnie z instrukcjami właściwego organu.

3.

Testy wirusologiczne zalecane są w przypadku chorych zwierząt. Zwykle mają one ograniczoną wartość, kiedy stosowane są do celów monitorowania na zwierzętach, które nie wykazują objawów klinicznych. Jednakże, gdy celem masowego pobierania próbek jest wykrycie wirusa klasycznego pomoru świń, w okresie jego inkubacji u świń, to najbardziej odpowiednimi próbkami są migdałki.

1.

Zaleca się, aby wszystkie próbki:

2.

Zewnętrzna strona paczki musi być opatrzona etykietą z adresem laboratorium otrzymującego próbki oraz wyraźnie uwidocznionymi następującymi informacjami: Zwierzęcy materiał patologiczny; Łatwo psujący się; Łatwo tłukący się; Nie otwierać poza laboratorium klasycznego pomoru świń.

3.

Laboratorium otrzymujące próbki musi być z wyprzedzeniem poinformowane o czasie i sposobie otrzymania próbek.

4.

Przy transporcie lotniczym próbek do laboratorium referencyjnego Wspólnoty zajmującego się klasycznym pomorem świń ( 12 ) z Państwa Członkowskiego innego niż Niemcy lub z państw trzecich, opakowanie musi być oznakowane zgodnie z regulacjami IATA.

1.

Izolacja wirusa oparta jest na inkubacji materiału z próbek na podatnych hodowlach komórkowych pochodzących od świń. Jeśli w próbie występuje wirus klasycznego pomoru świń, to w komórkach ulegnie on replikacji do ilości, która może być wykryta przy pomocy zabarwiania immunologicznego zakażonych komórek sprzężonymi przeciwciałami. Swoiste przeciwciała klasycznego pomoru świń są potrzebne do diagnozy różnicowej w odniesieniu do innych pestiwirusów.

2.

Próbkami preferowanymi do izolacji wirusa klasycznego pomoru świń są leukocyty, osocze krwi lub krew pełna uzyskane z nieskrzepłych próbek krwi albo organy, określonych w ppkt A.1.

3.

Izolacja wirusa jest najbardziej przydatna do badania próbek raczej od małej liczby zwierząt niż przy masowej kontroli. Procedura izolacji wirusa wymaga wzmożonej pracy i przynajmniej trzech dni, zanim dostępne będą jej wyniki. W celu wykrycia w próbce małej ilości wirusa mogą być potrzebne dwa dalsze pasażowania hodowli komórkowych. Może to prowadzić do wydłużenia czasu badania do 10 dni zanim uzyska się wyniki. Próbki, które uległy rozkładowi mogą być cytotoksyczne dla hodowli komórkowej i w rezultacie ograniczyć jej wykorzystanie.

4.

Zaleca się też wykonanie izolacji wirusa w przypadku wcześniejszego potwierdzenia klasycznego pomoru świń przy pomocy innych metod. Musi być ona wykorzystana jako test porównawczy do potwierdzenia pozytywnych wyników wcześniejszych metod, odpowiednio testu antygenowego ELISA, lub PCR, PAT, czy też pośredniego zabarwiania peroksydazowego.

Izolaty wirusa klasycznego pomoru świń uzyskane w ten sposób są przydatne do scharakteryzowania wirusa, łącznie z genetycznym typowaniem i epidemiologią molekularną.

5.

Wszystkie izolaty wirusa klasycznego pomoru świń pochodzące ze wszystkich pierwotnych wybuchów epidemii, pierwotnych przypadków u dzikich świń lub przypadków w ubojni czy w środkach transportu, muszą być genetycznie typowane przez krajowe laboratorium referencyjne w Państwach Członkowskich, albo przez inne laboratorium zatwierdzone przez dane Państwo Członkowskie, albo przez laboratorium referencyjne Wspólnoty, zgodnie z pkt E.

W każdym przypadku takie izolaty wirusa muszą być niezwłocznie przesłane do wspólnotowego laboratorium referencyjnego w celu ich gromadzenia.

1.

Do wykrywania genomu wirusa w próbkach krwi, tkanek lub organów stosowana jest reakcja łańcucha polimerazy (PCR). Małe fragmenty wirusowego RNA są zapisywane na fragmenty DNA, które następnie są zwielokrotniane przez PCR do ilości wykrywalnych. Ponieważ test ten wykrywa tylko sekwencję genomu wirusa, metoda PCR może być pozytywna nawet wtedy, gdy zakaźny wirus nie jest obecny (np. w rozłożonych tkankach lub próbkach od świń ozdrowieńców).

2.

Technika PCR może być użyta na małej liczbie próbek, które zostały starannie wyselekcjonowane z podejrzanych zwierząt lub na materiale z poronionych płodów. W przypadku zwłok dzików może być ona metodą wyboru, jeśli materiał jest rozłożony i nie jest możliwe wykonanie izolacji wirusa w związku z toksycznością komórkową.

3.

Odpowiednim materiałem na próbki do diagnozowania techniką PCR są organy opisane do izolacji wirusa lub nieskrzepła krew.

4.

Test PCR może być wykonany w ciągu 48 godzin. Wymaga on odpowiedniego sprzętu laboratoryjnego, oddzielnych urządzeń i kompetentnego personelu. Korzyścią jest to, że cząsteczki zakaźnego wirusa nie muszą być replikowane w laboratorium. Metoda ta jest bardzo czuła, ale może wystąpić skażenie, co prowadzi do fałszywych pozytywnych wyników. Dlatego niezbędne są ostre procedury kontroli jakości. Niektóre metody są raczej swoiste dla pestiwirusa niż dla klasycznego pomoru świń, co wymaga dalszych badań potwierdzających, takich jak sekwencjonowanie produktu PCR.

1.

Testy wirusologiczne są niezbędne do potwierdzenia klasycznego pomoru świń.

Izolacja wirusa musi być przeprowadzona jako wirusologiczny test porównawczy, a kiedy jest to konieczne, musi być użyta jako test potwierdzający. Jego zastosowanie jest szczególnie zalecane w przypadku gdy pozytywne wyniki badań FAT, ELISA czy PCR nie są połączone z wykryciem klinicznych objawów lub zmian chorobowych oraz w każdym innym wątpliwym przypadku.

Jednakże, pierwotne wybuch epidemii klasycznego pomoru świń może być potwierdzony, jeśli zostały wykryte objawy kliniczne lub zmiany chorobowe u danych świń a przynajmniej dwa testy na wykrycie antygenu lub genomu dały pozytywny wynik.

Wtórny wybuch epidemii klasycznego pomoru świń może być potwierdzony, jeśli oprócz epidemiologicznego powiązania z potwierdzonym wybuchem epidemii lub przypadkiem u danych świń wykryto kliniczne objawy lub zmiany chorobowe, a testy na wykrycie antygenu lub genomu dały pozytywny wynik.

Pierwotny przypadek klasycznego pomoru świń u świń dzikich, może być potwierdzony po izolacji wirusa lub wtedy, gdy przynajmniej dwa testy na wykrycie antygenu lub genomu dały pozytywny wynik. Dalsze przypadki klasycznego pomoru świń u świń dzikich, dla których stwierdzono epidemiologiczne powiązanie z wcześniej potwierdzonymi przypadkami, mogą być potwierdzone, jeśli test na wykrycie antygenu lub genomu dał pozytywny wynik.

2.

Pozytywny wynik na klasyczny pomór świń w teście na wykrycie antygenu lub genomu wymaga, aby dany test był wykonany przy użyciu swoistych przeciwciał lub starterów dla klasycznego pomoru świń. Jeśli użyty test nie był swoisty dla wirusa klasycznego pomoru świń, a jedynie swoisty dla pestowirusa, to musi być on powtórzony przy użyciu odczynnika swoistego dla klasycznego pomoru świń.

1.

Genetyczne typowanie izolatów wirusa klasycznego pomoru świń uzyskuje się przez określenie sekwencji nukleotydów odcinków genomu wirusa, a mianowicie swoistych części niekodującego obszaru 5’ i/lub genu glikoproteiny E2. Podobieństwo tych sekwencji z otrzymanymi dotychczas z wcześniejszych izolatów wirusa może wskazywać, czy wybuchy epidemii choroby wywołane są lub nie, przez nowe szczepy, czy przez już rozpoznane. To może potwierdzić lub odrzucić hipotezę na temat dróg przenoszenia, które ustalono drogą wywiadu epidemiologicznego.

Genetyczne typowanie izolatów wirusa klasycznego pomoru świń ma zasadnicze znaczenie w określeniu źródła choroby. Jednakże bliskie pokrewieństwo między wirusami otrzymanymi z różnych wybuchów epidemii choroby nie jest absolutnym dowodem na bezpośrednie powiązanie epidemiologiczne.

2.

Jeśli w krajowym laboratorium, lub innym laboratorium upoważnionym do diagnozowania klasycznego pomoru świń, w krótkim czasie nie można wykonać wirusologicznego typowania, to pierwotna próba czy izolat wirusa musi być jak najszybciej przesłany do typowania do wspólnotowego laboratorium referencyjnego.

Dane dotyczące typowania i sekwencjonowania izolatów wirusa klasycznego pomoru świń dostępne dla laboratoriów upoważnionych do diagnozowania klasycznego pomoru świń muszą być wysłane do wspólnotowego laboratorium referencyjnego w takim celu, aby te informacje zostały wprowadzone do bazy danych prowadzonej przez to laboratorium.

Informacje zawarte w tej bazie danych muszą być dostępne dla wszystkich krajowych laboratoriów referencyjnych w Państwach Członkowskich. Jednakże do celów publikacyjnych w czasopismach naukowych, jeśli dane laboratorium zwróci się o to z prośbą, wspólnotowe laboratorium referencyjne zagwarantuje poufność danych do czasu ich opublikowania.

1.

U świń zakażonych wirusem klasycznego pomoru świń zwykle wykrywalne są przeciwciała w próbkach surowicy krwi w okresie od dwóch do trzech tygodni po zakażeniu. U świń, które odzyskały zdrowie po chorobie, można wykrywać ochronne przeciwciała neutralizujące przez kilka lat lub nawet przez całe życie. Przeciwciała są również wykrywalne w końcowym stadium śmiertelnie chorych zwierząt. Przeciwciała mogą być wykrywalne u niektórych świń z przewlekłą postacią klasycznego pomoru świń przez klika dni pod koniec pierwszego miesiąca po zakażeniu.

Świnie zakażone in utero mogą być immunotolerancyjne przeciw homologowi wirusa klasycznego pomoru świń i produkować nieswoiste przeciwciała. Jednakże w czasie pierwszych dni życia mogą być wykryte przeciwciała pochodzące od matki. Półokres trwania przeciwciał pochodzących od matki u zdrowych prosiąt bez obecności wirusa we krwi wynosi około dwóch tygodni. Jeśli stwierdzono je u prosiąt starszych niż trzy miesiące, to jest bardzo prawdopodobne, że przeciwciała klasycznego pomoru świń nie pochodzą od matki.

2.

Wykrycie przeciwciał wirusa klasycznego pomoru świń w próbkach surowicy lub osocza krwi przeprowadzane jest w celu wsparcia zdiagnozowania klasycznego pomoru świń w podejrzanych gospodarstwach, ustalenia okresu trwania zakażenia w przypadku potwierdzonego wybuchu epidemii oraz do celów monitorowania i kontroli. Jednakże badania serologiczne mają ograniczoną wartość przy wykrywaniu klasycznego pomoru świń w przypadku niedawnego zakażenia w gospodarstwie.

Istnienie kilku seropozytywnych świń z niskim mianem neutralizującym (roztworu) może wskazywać na niedawne zakażenie (dwa do czterech tygodni). Pojawienie się wielu świń z wysokim mianem neutralizującym może wskazywać, że wirus dostał się do gospodarstwa o ponad miesiąc wcześniej. Miejsce przebywania seropozytywnych świń w gospodarstwie może dostarczyć wartościowych informacji o tym, jak wirus klasycznego pomoru świń dostał się do gospodarstwa.

Jednakże dokładna ocena wyników badań serologicznych musi być przeprowadzona przy uwzględnieniu całości wyników badań klinicznych, wirusologicznych i epidemiologicznych, w ramach wywiadu, jaki ma być przeprowadzony w przypadku podejrzenia lub potwierdzenia klasycznego pomoru świń, zgodnie z art. 8 dyrektywy 2001/89/WE.

1.

Test neutralizacji wirusa (VNT) oraz test ELISA są testami wyboru przy serologicznym diagnozowaniu klasycznego pomoru świń.

Jakość i skuteczność diagnozowania serologicznego, wykonywane przez krajowe laboratorium, muszą być regularnie kontrolowane w ramach międzylaboratoryjnego badania porównawczego organizowanego przez wspólnotowe laboratorium referencyjne.

2.

Test VNT opiera się na określaniu neutralizującej wirusa aktywności przeciwciał w próbce surowicy krwi, wyrażonej jako 50 % neutralizacji w punkcie końcowym.

Stała ilość wirusa klasycznego pomoru świń jest inkubowana w temperaturze 37 °C z rozcieńczoną surowicą krwi. Do celów wykrywania choroby surowica krwi jest rozcieńczana w proporcji 1:10. Kiedy konieczne jest pełne miareczkowanie, mogą być przygotowane dwukrotne rozcieńczenia surowicy krwi, rozpoczynając od 1:2 lub 1:5. Każde rozcieńczenie jest mieszane z jednakową ilością zawiesiny wirusa zawierającej 100 cząstek zakażonych (TCID 50).

Po inkubacji mieszanina jest szczepiona na hodowle komórkowe, które są inkubowane przez trzy do pięciu dni. Po tym okresie inkubacji hodowle są utrwalane, a każda replikacja wirusa w zakażonych komórkach wykrywana jest systemem oznaczania immunologicznego. Może zostać użyta próba przeciwciała neutralizującego sprzężonego z peroksydazą (NPLA) lub próba neutralizacyjno-immunofluorescencyjna (NIF).

Wyniki testu VNT są wyrażone jako odwrotność początkowego rozcieńczenia surowicy krwi, przy którym połowa zarażonych hodowli komórek (50 % w punkcie końcowym) nie wykazuje replikacji wirusa (brak swoistego znakowania). Szacowany jest punkt między dwoma poziomami rozcieńczenia. Układ końcowego rozcieńczenia opiera się na aktualnym rozcieńczeniu surowicy krwi w czasie reakcji neutralizującej, tj. po dodaniu wirusa, ale przed dodaniem zawiesiny komórkowej.

3.

Test VNT jest najbardziej czułym i niezawodnym testem do wykrywania przeciwciał wirusa klasycznego pomoru świń. Dlatego też jest on zalecany do badania serologicznego wykonywanego na pojedynczym zwierzęciu, jak również na stadzie podstawowym.

W przypadku badań VNT do wykrywania przeciwciał wirusa BVD i wirusa BD mają zastosowanie te same zasady jak te wyżej wymienione i są one prowadzone przy diagnozie różnicowej klasycznego pomoru świń.

4.

Szczepy pestiwirusów, jakie mają być użyte w testach neutralizujących, będą zgodne z zaleceniami wspólnotowego laboratorium referencyjnego.

5.

Opracowano kilka technik ELISA stosujących przeciwciała monoklonalne, które oparte są na dwóch formatach: konkurejcyjna, lub blokująca próba ELISA oraz niekonkurencyjna technika ELISA.

Konkurencyjna lub blokująca próba ELISA jest zwykle oparta na przeciwciałach monoklonalnych. Jeśli próbka surowicy zawiera przeciwciała dla klasycznego wirusa, to wiązanie wybranego przeciwciała monoklonalnego sprzężonego z peroksydazą z antygenem wirusa będzie hamowane, dając w rezultacie ograniczony sygnał.

W niekonkurencyjnej metodzie ELISA, wiązanie przeciwciał surowicy z antygenem jest mierzone bezpośrednio przy użyciu przeciwciała sprzężonego z peroksydazą, typowego dla świń.

6.

Kontrola jakości, dotycząca czułości i swoistości każdej partii, w próbie ELISA musi być wykonywana regularnie przez krajowe laboratoria, wykorzystujące zespół surowic porównawczych dostarczonych przez wspólnotowe laboratorium referencyjne. Zespół taki zawiera:

*Próba ELISA, która ma być zastosowana do serologicznego diagnozowania klasycznego pomoru świń, musi rozpoznawać wszystkie surowice porównawcze ze świń ozdrowieńców. Wszystkie wyniki otrzymane z surowicami porównawczymi muszą być powtarzalne. Zaleca się dalej, aby wykryły one wszystkie pozytywne surowice z fazy początkowej oraz wykazały minimum reakcji krzyżowych z surowicami od świń zakażonych pestiwirusami przeżuwaczy.

Wyniki otrzymane z surowicami porównawczymi od świń w początkowej fazie zakażenia dają wskazówkę o czułości próby ELISA.

7.

Czułość próby ELISA uważana jest za niższą niż metoda testu VNT i zaleca się jej stosowanie jako testu kontrolnego wykonywanego w stadzie podstawowym. Jednakże, test ELISA wymaga mniej specjalistycznych urządzeń i dzięki zautomatyzowanym systemom może być wykonany dużo szybciej niż test VNT.

Próba ELISA musi zapewnić identyfikację wszystkich zakażeń klasycznego pomoru świń w stadium ozdrowienia i musi być w najwyższym stopniu wolna od zakłóceń wywoływanych przez krzyżowo reagujące przeciwciała pestiwirusów przeżuwaczy.

1.

Bez uszczerbku dla przepisów art. 4 ust. 3 lit. a) lub art. 7 ust. 2 dyrektywy 2001/89/WE, w przypadku wykrycia miana neutralizującego wirusa klasycznego pomoru świń równego lub wyższego od 10 ND50 w próbkach surowicy pobranych od jednej lub większej liczby świń lub pozytywnego wyniku testu ELISA w próbkach surowicy od grupy świń, mają natychmiastowe zastosowanie lub nadal mają zastosowanie w danym gospodarstwie środki zaradcze, o których mowa w art. 4 ust. 2 dyrektywy 2001/89/WE.

Próbki już pobrane z tego gospodarstwa muszą być powtórnie przebadane testem VNT, przy pomocy porównawczego miareczkowania punktów końcowych neutralizujących przeciwciał wirusa klasycznego pomoru świń i pestiwirusów przeżuwaczy.

2.

Jeśli testy porównawcze wykazują obecność przeciwciał pestiwirusów przeżuwaczy i brak lub wyraźnie niższe (mniej niż trzykrotne) miano przeciwciał dla wirusa klasycznego pomoru świń, to podejrzenie o klasyczny pomór świń będzie wykluczone, chyba że istnieją inne powody, które uzasadnią dalsze zastosowanie danych środków w art. 4 ust. 2 dyrektywy 2001/89/WE, w danym gospodarstwie.

3.

Jeśli testy porównawcze wykazują miano neutralizujące wirusa równe lub wyższe niż 10 ND50 u większej niż jedna liczby świń i miano to jest równe lub wyższe od miana dla innych pestiwirusów, to właściwy organ zapewni, że klasyczny pomór świń będzie potwierdzony, pod warunkiem, że stwierdzono epidemiologiczne dowody choroby w danym gospodarstwie.

4.

Bez uszczerbku dla przepisów art. 4 ust. 3 dyrektywy 2001/89/WE, jeśli nie stwierdzono epidemiologicznych dowodów choroby lub, jeśli wyniki wcześniejszych badań są nieprzekonywujące, to właściwy organ zapewni, że w danym gospodarstwie:

5.

Jednakże, jeśli dalsze kontrole i testy, określone w pkt 4, nie pozwalają na wykluczenie klasycznego pomoru świń, to w gospodarstwie przeprowadzone będzie dalsze pobranie próbek do badania serologicznego po upływie przynajmniej dwóch tygodni od poprzednich kontroli.

W ramach tego dalszego pobierania próbek od świń, od których już pobrano próbki i które już były testowane, powtórnie pobiera się próbki do porównawczego badania serologicznego z uprzednio pobranymi próbkami w celu wykrycia przemiany serologicznej wirusa klasycznego pomoru świń lub pestiwirusów przeżuwaczy, jeśli ma to miejsce.

Jeśli te dalsze kontrole i testy nie pozwalają na potwierdzenie klasycznego pomoru świń, to środki, określone w art. 4 dyrektywy 2001/89/WE, mogą być zniesione.

1.

Serologiczny test porównawczy ELISA (test porównawczy) jest dostępny dla właściwie rozróżnionych świń, które zostały zaszczepione szczepionką znacznikową, która wywołała antyciała wyłącznie przeciwko glikoproteinie E2 wirusa choroby klasycznego pomoru świń od świń, które zostały zarażone dzikim wirusem klasycznego pomoru świń. Niniejszy test jest opracowany w celu wykrycia antyciał przeciwko glikoproteinie Erns wirusa choroby klasycznego pomoru świń. Oparty jest na zasadzie, że niezarażone zwierzęta zaszczepione szczepionką znacznikową wytwarzają wyłącznie antyciała przeciwko glikoproteinie E2 wirusa choroby klasycznego pomoru świń, gdy zwierzęta zarażone wirusem reagują i wytwarzają także antyciała przeciwko innym wirusom.

Niniejszy test porównawczy jest czuły i właściwy ( 14 ). Jednakże świnie zarażone szczepem pestiwirusów innym niż wirus klasycznego pomoru świń, takim jak wirus BVD i wirus BD, również zareagują Erns-pozytywnie. Co więcej, czułość testu nie jest doskonała i niektóre zwierzęta zaszczepione szczepionką znacznikową, a później zarażone mogą nie zareagować Erns-pozytywnie.

Obecnie dostępne dane sugerują, że test porównawczy nie może być niezawodnie używany do testów pobierania próbek surowicy z dzikich świń.

2.

Test porównawczy jest immunologicznym oznaczeniem blokowania wiązania enzymów za pomocą fazy ciekłej. Próbki przeznaczone do testowania są inkubowane na płytkach mikromiareczkowych wstępnie pokrytych monoklonalnymi przeciwciałami wraz z określoną ilością antygenu Ernsa. Każde przeciwciało specyficzne Ernsa wiążę się z określoną ilością antygenu Ernsa w roztworze i tworzony jest związek kompleksowy, który nie reaguje z antyciałami anty-Ernsa na płytce do mikromiareczkowania. Po przemyciu płytek w celu usunięcia niezwiązanego materiału, dodaje się peroksydazę znakowaną sprzężeniem anty-Ernsa, która wiąże antygen Ernsa w postaci związku kompleksowego z antyciałem naniesionym na powierzchnię płytki do mikromiareczkowania. Niezwiązane sprzężenie jest usuwane poprzez przemycia i dodawany jest substrat zawierający chromogen. Pojawiający się stopień zabarwienia jest odwrotnie proporcjonalny do ilości przeciwciała specyficznego Ernsa obecnego w próbce. Jeżeli próbka nie zawiera tyle przeciwciał (próbka negatywna) co określona ilość dodanego antygenu Ernsa, wiążą się one z przeciwciałami anty-Ernsa na powierzchni płytki i obserwuje się silną reakcje barwną.

Wynik uzyskuje się przez porównanie gęstości optycznej (OD) w naczyńkach zawierających próbki testowe z naczyńkami zawierającymi próbki kontrolne pozytywne i negatywne.