52006DC0367

Bruksela, dnia 4.7.2006

KOM(2006) 367 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI

w kierunku strategii UE na rzecz praw dziecka

{SEC(2006) 888}{SEC(2006) 889}

KOMUNIKAT KOMISJI

w kierunku strategii UE na rzecz praw dziecka

I Kwestie przedmiotowe

W niniejszym komunikacie proponuje się wypracowanie kompleksowej strategii UE na rzecz skutecznego propagowania i ochrony praw dziecka w różnych dziedzinach polityki wewnętrznej i zewnętrznej Unii Europejskiej oraz wspierania wysiłków państw członkowskich w tym zakresie. Dzieci, rozumiane tu jako osoby w wieku poniżej 18 lat w myśl Konwencji o prawach dziecka ONZ[1] (UNCRC), stanowią jedną trzecią ludności świata.

I.1. Prawa dziecka - priorytet dla UE

Prawa dziecka stanowią element praw człowieka, które UE i państwa członkowskie zobowiązane są przestrzegać na mocy traktatów międzynarodowych i europejskich, w szczególności Konwencji o prawach dziecka ONZ oraz jej protokołów fakultatywnych[2], w tym również Milenijnych Celów Rozwoju[3], oraz europejskiej konwencji praw człowieka[4] (ECHR). UE wyraźne uznała prawa dziecka w europejskiej Karcie praw podstawowych[5], w szczególności w art. 24.

Komisja określiła prawa dziecka jako jeden ze swoich priorytetów w komunikacie w sprawie strategicznych celów na lata 2005-2009; „ Szczególnym priorytetem powinna być skuteczna ochrona praw dzieci, zarówno w odniesieniu do ekonomicznego wyzysku, jak i wszystkich form wykorzystywania, a Unia powinna tu służyć za przykład dla reszty świata ”[6]. W tym kontekście grupa komisarzy ds. praw podstawowych, zwalczania dyskryminacji i równości szans zadecydowała w kwietniu 2005 r. o rozpoczęciu konkretnej inicjatywy mającej na celu wsparcie propagowania, ochrony i egzekwowania praw dziecka w polityce wewnętrznej i zewnętrznej UE.

W marcu 2006 r. Rada Europejska zwróciła się do państw członkowskich by „ podjęły działania konieczne w celu szybkiej i znaczącej redukcji ubóstwa wśród dzieci, dając wszystkim dzieciom równe szanse, niezależnie od ich pochodzenia społecznego ”.

Niniejszy Komunikat służy wprowadzeniu w życie tych decyzji.

I.2. Prawa dziecka – sytuacja w UE i na świecie

Dzieciom przysługuje cały szereg praw człowieka. Ważne jest jednak, by prawa dziecka były uznawane za kwestię samodzielną a nie stanowiły po prostu element szerszych wysiłków mających na celu włączanie problematyki praw człowieka w nurt polityki. Jest to właściwe, ponieważ niektóre prawa mają wyłączne bądź szczególne zastosowanie do dzieci, na przykład prawo do nauki oraz prawo do utrzymywania kontaktów z obojgiem rodziców. Również, niemal uniwersalna akceptacja przez państwa obowiązków w zakresie praw dziecka stanowi szczególnie solidną podstawę dla działań między Komisją Europejską a państwami nienależącymi do UE: korzyść ta nie ma zastosowania do wszystkich kwestii związanych z prawami człowieka. Wreszcie, UE wyraźnie określiła propagowanie praw dziecka jako odrębną kwestię zasługującą na podjęcie szczegółowych działań.

Prawa i potrzeby dziecka należy postrzegać wspólnie: poszanowanie i propagowanie praw wszystkich dzieci powinno iść w parze z niezbędnym działaniem mającym na celu uwzględnienie ich podstawowych potrzeb.

Warto podkreślić, że integracja europejska przyniosła znaczne postępy w zakresie poszanowania praw dzieci i kierowania się ich potrzebami, gdy tymczasem sytuacja dzieci w wielu innych częściach świata wciąż bywa dramatyczna. Sytuacja w Unii Europejskiej nie jest jednak jeszcze zadowalająca. Jeśli nie podejmie się w sposób zdecydowany środków zaradczych, nowe wyzwania związane z globalizacją oraz zagrożenie demograficzne mogą odbić się negatywnie na europejskim stylu życia, co może z kolei w istotny sposób wpłynąć negatywnie na sytuację dzieci w Europie. Dlatego też koncepcja rozwijania w UE społeczeństwa przyjaznego dzieciom jest nieodłącznie związana z potrzebą pogłębiania i umacniania integracji europejskiej.

I.3. Podstawa prawna strategii UE

Na mocy traktatów oraz zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości[7] UE nie posiada uprawnień ogólnych w dziedzinie praw podstawowych, w tym praw dziecka. Jednakże, zgodnie z art. 6 ust. 2 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE), UE szanuje prawa podstawowe w każdym z działań podejmowanych zgodnie ze swoimi kompetencjami. Prawa te obejmują w szczególności europejską konwencję praw człowieka, która zawiera postanowienia dotyczące praw dziecka. Ponadto, należy w pełni uwzględnić postanowienia Konwencji o prawach dziecka ONZ. Kartę praw podstawowych, niezależnie od jej statusu prawnego, można postrzegać jako szczególnie autentyczny wyraz podstawowych praw gwarantowanych jako ogólne zasady prawa.

Zobowiązanie UE do poszanowania praw podstawowych, w tym praw dziecka, oznacza nie tylko ogólny obowiązek powstrzymania się od działań naruszających te prawa, ale również włączania ich w stosownych przypadkach do własnej polityki prowadzonej w oparciu o różne traktatowe podstawy prawne (włączanie określonej problematyki w nurt polityki). Ponadto, bez względu na wspomniany powyżej brak uprawnień ogólnych[8], różne uprawnienia szczegółowe przewidziane w traktatach faktycznie umożliwiają podjęcie konkretnych pozytywnych działań celem ochrony i propagowania praw dziecka. Wszelkie takie działania muszą być podejmowane z poszanowaniem zasady pomocniczości i proporcjonalności oraz z poszanowaniem uprawnień państw członkowskich. Można przewidzieć szereg różnych instrumentów i metod, w tym działanie legislacyjne, instrumenty prawa współregulacji i samoregulacji, pomoc finansową lub dialog polityczny.

I.4. Sytuacja dzieci obecnie

Jak podkreślono podczas specjalnej sesji ONZ poświęconej sprawom dzieci w 2002 r., istnieje ogromna przepaść pomiędzy dobrymi intencjami leżącymi u podstaw traktatów międzynarodowych a faktycznym ubóstwem, zaniedbywaniem i wykorzystywaniem, które muszą znosić miliony dzieci na całym świecie. Pomimo postępu osiągniętego w niektórych dziedzinach wiele pozostaje jeszcze do zrobienia[9].

Od chwili narodzin do osiągnięcia dorosłości dzieci mają bardzo różne potrzeby na różnych etapach swojego życia. W ciągu pierwszych pięciu lat życia dziecko szczególnie potrzebuje ochrony i opieki zdrowotnej. Od 5 do 12 roku życia dzieci nadal potrzebują ochrony, ale wykazują również inne potrzeby: prawo do nauki jest oczywiście niezbędne, by dzieci mogły rozwijać się w społeczeństwie. Jako nastolatki dzieci stają przed nowymi potrzebami i obowiązkami. Nastolatki mają na przykład potrzebę wyrażania swoich poglądów na temat decyzji, które wpływają na ich życie. Ponadto ubóstwo rodziców i wykluczenie społeczne poważnie ograniczają możliwości dzieci oraz ich dostęp do przysługujących im praw, co w przyszłości niekorzystnie odbije się na społeczeństwie. Ponadto na sytuację dzieci wpływa również ich miejsce zamieszkania.

I.4.1. Sytuacja na świecie

Spośród 2,2 mld dzieci na świecie 86% mieszka w krajach rozwijających się, a ponad 95% dzieci, które umierają przed osiągnięciem wieku pięciu lat, nie ma dostępu do kształcenia na poziomie podstawowym, bądź pada ofiarą pracy przymusowej czy wykorzystywania seksualnego, mieszka w krajach rozwijających się. Ponad połowie wszystkich matek na świecie brakuje odpowiednich praw, w tym prawa do opieki w okresie ciąży i przy porodzie. Sytuacja ta niekorzystnie wpływa na przyszłość wielu dzieci od chwili narodzin.

W ciągu pierwszych pięciu lat życia jedna trzecia wszystkich dzieci cierpi na brak odpowiedniego wyżywienia i wykazuje pewien stopień niedożywienia. Wpływa to nie tylko na ich zdrowie i szanse przeżycia, ale również na ich zdolność do nauki i rozwoju. Oprócz nieprawidłowego odżywiania, wiele dzieci żyje w warunkach, w których jest ograniczony dostęp do wody zdatnej do picia, gdzie występują złe warunki sanitarne, zanieczyszczenie pomieszczeń oraz brak dostępu do należytej profilaktyki i opieki zdrowotnej. W wyniku tego ponad dziesięć milionów dzieci poniżej piątego roku życia umiera co roku na choroby, którym można łatwo zapobiec lub które można łatwo wyleczyć, a u miliarda dzieci występują, często nieodwracalne, zaburzenia w rozwoju psychicznym, intelektualnym i/lub psychologicznym.

Jednej szóstej wszystkich dzieci (głównie dziewczynek) nie zapisuje się do szkół podstawowych. Dzieci takie nie będą miały możliwości pobierania nauki, rozwoju i integracji w społeczeństwie. Na całym świecie około 218 milionów dzieci pracuje[10]. Ponad 5,7 mln dzieci (z których część nie osiągnęła jeszcze wieku nastoletniego) pracuje w szczególnie ciężkich warunkach, w tym w niewolniczym niemal systemie odpracowywania długów, a szacuje się, że 1,2 mln dzieci pada ofiarą handlu ludźmi[11]. Przez cały czas około 300 000[12] dzieci-żołnierzy walczy w ponad 30 konfliktach zbrojnych na całym świecie.

Szacuje się, że około 130 mln dziewcząt i dorosłych kobiet poddanych zostało okaleczeniu narządów płciowych, a co roku liczba ta wzrasta o kolejne dwa miliony dziewcząt poddawanych okaleczeniu, zazwyczaj w trakcie obrzędów inicjacyjnych w okresie dorastania. Jedną trzecią wszystkich dziewcząt zmusza się do odbywania stosunków seksualnych, jedną piątą do małżeństw z przymusu[13] a około 14 mln dziewcząt w wieku od 15 do 19 lat co roku rodzi dzieci. Ponad milion nastolatków zaraziło się w ubiegłym roku wirusem HIV, z czego dwie trzecie stanowiły dziewczęta. Ponad milion dzieci na całym świecie jest pozbawionych wolności w wyniku konfliktu z prawem, a duży odsetek dzieci odczuwa brak szczególnej uwagi i ochrony, jakiej potrzebują. Są również dzieci, których prawa i potrzeby zasługują na szczególną uwagę: ponad 200 milionów dzieci ma poważne upośledzenia, a 140 mln dzieci jest osierocona, przy czym liczba ta zwiększa się z powodu HIV/AIDS.

I.4.2. W Unii Europejskiej

Obecnie Unia Europejska przeżywa poważne zmiany gospodarcze, polityczne, środowiskowe i społeczne, które wywierają również wpływ na dzieci. Dzieci w UE stają w obliczu większego ryzyka względnego ubóstwa niż ogół społeczeństwa (20% w przypadku dzieci w wieku 0-15 lat i 21% w przypadku dzieci i młodzieży w wieku 16-24 lat w porównaniu z 16% w przypadku dorosłych). Dzieci mieszkające z ubogimi rodzicami lub dzieci, które nie mogą mieszkać z rodzicami, jak również dzieci z niektórych społeczności etnicznych, takich jak Romowie, są szczególnie narażone na ubóstwo, wykluczenie społeczne i dyskryminację. Ponadto dzieci - a szczególnie dzieci biedne - cierpią niewspółmiernie bardziej w wyniku degradacji środowiska. UE zaczęła stawiać czoło tym wyzwaniom, czego wyrazem jest uznanie strategii na rzecz bardziej zrównoważonego rozwoju i większej liczby lepszych miejsc pracy za priorytetowy element planu działania UE. Powodzenie w realizacji strategii jest warunkiem zbudowania europejskiego społeczeństwa integracyjnego, w którym prawa i potrzeby dzieci obecnych i przyszłych pokoleń są solidnie zabezpieczone.

Kwestie tożsamości również przedostały się na pierwszy plan w całej Europie w ciągu ostatnich lat. Oprócz długotrwałych przejawów wszelkich form rasizmu, wrogość i strach przed „obcymi” to coraz bardziej niepokojące zjawiska w społeczeństwach UE. Dzieci z mniejszości narodowych stają się łatwym celem takiego rasizmu. Z kolei niektóre dzieci z ludnościowych grup większościowych mogą łatwo ulegać nazbyt uproszczonym rozwiązaniom proponowanym przez ekstremistycznych polityków i ekstremistyczne partie.

Przemoc wobec dzieci staje się coraz większym problemem w całej UE w ostatnich latach. Przybiera szereg form, począwszy od przemocy w rodzinie i szkołach, po kwestie o wymiarze ponadnarodowym, łącznie z handlem dziećmi i ich wykorzystywaniem, turystyką seksualną związaną z wykorzystaniem dzieci oraz pornografią dziecięcą w Internecie. Kolejnym wyzwaniem jest zadbanie o pełne przestrzeganie praw dzieci jako imigrantów, osób ubiegających się o azyl i uchodźców w polityce i prawodawstwie UE, a także w ustawodawstwie i polityce państw członkowskich.

Przez dziesiątki lat ponad 50% leków stosowanych w leczeniu dzieci nie zostało przebadanych i dopuszczonych do stosowania u dzieci, przez co trudno jest stwierdzić, czy lek będzie rzeczywiście skuteczny i jakie mogą być jego skutki uboczne. Celem rozwiązania tego problemu opracowano tzw. rozporządzenie pediatryczne, które wkrótce powinno zostać przyjęte.

II Dlaczego potrzebna jest strategia UE na rzecz praw dziecka

II.1. Wartość dodana działań UE

Jak stwierdzono powyżej, poszanowanie praw dziecka nadal pozostawia wiele do życzenia, a w UE wciąż jeszcze są dzieci, których podstawowe potrzeby nie są zaspokajane.

Unia Europejska może wnieść zasadniczą i istotną wartość dodaną w dziedzinie praw dziecka. Po pierwsze, może oprzeć się na swojej długiej tradycji oraz zobowiązaniach prawnych i politycznych w odniesieniu do praw człowieka ogółem, a praw dziecka w szczególności. UE ma niezbędny autorytet i potencjał, by wysunąć prawa dziecka na pierwszy plan programów działań międzynarodowych. Może także wykorzystać swoje wpływy i swoją obecność na arenie międzynarodowej do skutecznego propagowania uniwersalnych praw człowieka na szczeblu krajowym na całym świecie, szczególnie w odniesieniu do dzieci. Może również promować i wspierać zwracanie uwagi na potrzeby dzieci z wykorzystaniem europejskiego modelu ochrony socjalnej oraz zobowiązań politycznych i programów w różnych dziedzinach.

Unia może wspierać państwa członkowskie w ich wysiłkach, zarówno pomagając im uwzględnić prawa dziecka w ich działaniach podejmowanych w różnych dziedzinach, jak i umożliwiając wymianę wiedzy, co pozwoli państwom członkowskim zidentyfikować i przyjąć wiele wzorcowych praktyk stosowanych na terenie całej Unii Europejskiej. Takie podejście, oparte na zakrojonym na szeroką skalę i skoordynowanym działaniu, podniosłoby wartość wysiłków państw członkowskich i przyczyniłoby się do większego uznania i poszanowania zasad Konwencji o prawach dziecka ONZ zarówno w Unii Europejskiej, jak i poza jej granicami.

Istnieje zatem pilna potrzeba kompleksowej strategii UE mającej na celu poszerzenie i podniesienie skuteczności zobowiązań UE na rzecz poprawy sytuacji dzieci na świecie i wykazania rzeczywistej woli politycznej na możliwie najwyższym poziomie dla zapewnienia kwestiom propagowania i ochrony praw dziecka należnego im miejsca w programie prac UE.

II.2. Dotychczasowa reakcja UE: podjęte kroki

UE osiągnęła znaczny postęp w dziedzinie praw dziecka w ostatnich latach i opracowała różne konkretne zasady postępowania i programy w zakresie praw dziecka w oparciu o różne istniejące podstawy prawne. Dotyczą one zarówno polityki wewnętrznej jak i zewnętrznej oraz obejmują szeroki zakres kwestii, takich jak handel dziećmi i prostytucja dziecięca, przemoc wobec dzieci, dyskryminacja, ubóstwo, wykluczenie społeczne, praca dzieci (w tym umowy handlowe zobowiązujące do zniesienia pracy dzieci), zdrowie oraz wykształcenie.

Niewyczerpujące podsumowanie działań UE w zakresie praw dziecka znajduje się w załączniku.

W szczególności w ramach UE Komisja i państwa członkowskie przyznały priorytet kwestii ubóstwa dzieci w ramach otwartej metody koordynacji w zakresie ochrony socjalnej i integracji społecznej, która stanowi ramy wymiany wiedzy pomiędzy państwami członkowskimi w oparciu o szereg wspólnych celów i wskaźników oraz przyjęcia strategii krajowych mających na celu promowanie dostępu do systemów ochrony socjalnej i ich odpowiedniej jakości.

Proces rozszerzenia to kolejne istotne narzędzie stwarzające możliwości propagowania praw dziecka. Jednym z kryteriów członkostwa w UE jest osiągnięcie przez państwo kandydujące stabilności instytucji gwarantujących demokrację, praworządność i prawa człowieka oraz poszanowanie i ochronę mniejszości. W ramach tych tzw. kryteriów politycznych, określonych przez Radę Europejską na szczycie w Kopenhadze w 1993 r., Komisja w trakcie procesu akcesyjnego propagowała reformę ochrony dzieci i ściśle monitorowała postęp w dziedzinie praw dziecka we wszystkich państwach przystępujących i kandydujących.

Europejska polityka sąsiedztwa oraz strategiczne partnerstwo pomiędzy UE a Rosją służą propagowaniu praw dziecka w krajach ościennych, a pierwsze działania już zostały zainicjowane.

II.3. Potrzeba skuteczności

Dla zapewnienia maksymalnej skuteczności działań UE w zakresie praw dziecka konieczne jest odniesienie się do szeregu wyzwań w celu:

- przedstawienia bardziej kompleksowej analizy potrzeb i priorytetów oraz wpływu stosownych dotychczasowych działań UE;

- bardziej skutecznego włączenia problematyki praw dziecka w nurt polityki UE, strategii lub programów UE w różnych dziedzinach oraz zwiększenia koordynacji w ramach Komisji Europejskiej;

- poprawy współpracy z kluczowymi zainteresowanymi stronami, w tym dziećmi;

- uzyskania lepszej komunikacji i zwiększenia świadomości w zakresie praw dziecka oraz działań UE w tej dziedzinie.

III W KIERUNKU STRATEGII UE NA RZECZ PRAW DZIECKA

Aby stawić czoła powyższym wyzwaniom Komisja, wydając niniejszy komunikat, inicjuje długofalową strategię. Ma ona zapewnić ukierunkowanie działań UE na aktywne propagowanie i ochronę praw dziecka oraz wspieranie wysiłków państw członkowskich w tej dziedzinie. Strategia ta koncentruje się wokół siedmiu celów szczegółowych, a z każdym z nich związany jest szereg określonych działań.

III.1 Konkretne cele strategii UE na rzecz praw dziecka

1 Wykorzystywanie dotychczasowych działań przy jednoczesnym uwzględnieniu pilnych potrzeb

Komisja w jak największym stopniu wykorzysta dotychczasową politykę oraz istniejące instrumenty, w szczególności działania podjęte w następstwie komunikatu w sprawie zwalczania handlu ludźmi[14] oraz stosowny plan działań[15], otwartą metodę koordynacji w sprawie ochrony socjalnej i integracji społecznej, partnerstwo strategiczne z Międzynarodową Organizacją Pracy na rzecz zwalczania pracy dzieci oraz Wytyczne UE w sprawie dzieci w konfliktach zbrojnych[16]. Komisja będzie nadal finansować konkretne projekty promujące prawa dziecka.

W sprawach zagranicznych, w tym procesie przedakcesyjnym i negocjacjach akcesyjnych, Komisja będzie nadal zabiegać o ratyfikację i wdrożenie Konwencji o prawach dziecka ONZ i jej protokołów fakultatywnych, konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy w sprawie eliminacji najgorszych form pracy dzieci i konwencji dotyczącej najniższego wieku dopuszczenia do zatrudnienia, jak również innych stosownych międzynarodowych aktów prawnych dotyczących praw człowieka. Komisja podejmie kwestię praw dziecka w dialogu politycznym z państwami trzecimi, w tym z przedstawicielami społeczeństwa obywatelskiego i partnerami społecznymi, a także wykorzysta inne instrumenty polityczne i programy współpracy w celu propagowania i uwzględniania praw dziecka na całym świecie.

W perspektywie krótkoterminowej, a szczególnie w związku z pilnym charakterem niektórych potrzeb, Komisja w szczególności podejmie następujące środki dodatkowe:

- jeden sześciocyfrowy numer telefonu (116xyz) na terytorium UE zostanie przeznaczony na telefony zaufania dla dzieci, a drugi numer interwencyjny będzie przeznaczony dla dzieci zaginionych i wykorzystywanych seksualnie (koniec 2006 r.)

- wsparcie sektora bankowego i firm obsługujących karty kredytowe w zwalczaniu wykorzystywania kart kredytowych do zakupu zdjęć pornograficznych dzieci w Internecie (2006 r.)

- zainicjowanie Planu działań w sprawie dzieci w ramach współpracy na rzecz rozwoju w celu odniesienia się do najważniejszych potrzeb dzieci w krajach rozwijających się (2007 r.)

- promowanie grupowania działań w sprawie ubóstwa dzieci w UE (2007 r.)

2 Określenie priorytetów dla przyszłego działania UE

W celu określenia podstawowych priorytetów dla przyszłego działania Komisja przeanalizuje zakres i przyczyny barier uniemożliwiających dzieciom korzystanie w pełni z ich praw. Na tej podstawie oceni skuteczność obecnych działań (zarówno legislacyjnych jak i nielegislacyjnych, tak wewnętrznych jak i zewnętrznych) dotyczących dzieci. W analizie wykorzystane zostaną istniejące inicjatywy (UNICEF, Rada Europy, ChildONEurope, itp.).

Ocena powinna być uaktualniana co pięć lat. Należy ją stopniowo poszerzać o pewne kluczowe zagadnienia, a nie próbować uwzględnić wszystkie istotne dziedziny od samego początku. Aktualizację ułatwią dane na temat praw dziecka przekazywane przez EUROSTAT, a proces ten wspierać będą państwa członkowskie, Rada Europy, sieć ChildONEurope oraz przyszła Agencja Praw Podstawowych UE.

Na podstawie tej analizy Komisja zainicjuje zakrojone na szeroką skalę konsultacje publiczne, z udziałem dzieci, które umożliwią UE zajęcie się prawami dziecka w sposób kompleksowy oraz określenie podstawowych priorytetów dla przyszłych działań.

- Ocena wpływu dotychczasowych działań UE w zakresie praw dziecka (2007-8 r.)

- Wydanie dokumentu konsultacyjnego określającego przyszłe działania (2008 r.)

- Gromadzenie porównywalnych danych na temat praw dziecka (od 2007 r.)

3 Włączanie problematyki praw dziecka w nurt działań UE

Należy zadbać o przestrzeganie praw dziecka we wszystkich dziedzinach polityki wewnętrznej i zewnętrznej UE, zgodnie z zasadami prawa UE, oraz to, by polityka ta była w pełni zgodna z zasadami i postanowieniami Konwencji o prawach dziecka ONZ oraz innymi międzynarodowymi aktami prawnymi. Proces włączania określonej problematyki do nurtu polityki praktykowano już wcześniej w różnych dziedzinach polityki wspólnotowej, np. w kwestii równości płci i praw podstawowych. W procesie tym uwzględnione zostaną osiągnięcia programu Rady Europy „Budowanie Europy dla dzieci i z dziećmi (2006-2008)”, mającego na celu skuteczne propagowanie poszanowania praw dziecka i ochrony dzieci przed wszelkimi formami przemocy.

- Włączanie problematyki praw dziecka w przygotowywanie działań WE o charakterze legislacyjnym i nielegislacyjnym, które mogą dotyczyć dzieci (od 2007 r.)

4 Ustanawianie skutecznych mechanizmów koordynacji i konsultacji

Komisja zacieśni współpracę z najważniejszymi zainteresowanymi stronami, wykorzystując w sposób optymalny istniejące powiązania i organizacje międzynarodowe lub organy zaangażowane w kwestię praw dziecka. W tym celu Komisja zgromadzi zainteresowane strony w ramach Europejskiego forum na rzecz praw dziecka . Forum będzie skupiać wszystkie stosowne zainteresowane strony[17], wniesie wkład w przygotowanie i monitorowanie działań UE oraz będzie stanowić płaszczyznę wymiany wzorcowych praktyk.

Komisja rozważy, w jaki sposób może powielić ten mechanizm w państwach trzecich, w których przedstawicielstwa KE mogłyby zainicjować systematyczny dialog z partnerami międzynarodowymi i krajowymi działającymi w obszarze praw dziecka.

W celu zwiększenia zaangażowania wszystkich stosownych zainteresowanych stron Komisja utworzy internetową platformę dyskusyjną i roboczą[18]. Platforma ta będzie służyć promowaniu i zachęcaniu do skutecznej wymiany informacji z wykorzystaniem wiedzy fachowej w danej dziedzinie. Uczestnicy platformy będą mieli dostęp do zbioru dokumentów i będą mogli inicjować dyskusje lub sondaże wśród uczestników.

Zgodnie z zapisem zawartym w art. 12 Konwencji o prawach dziecka ONZ dzieci powinny wyrażać swoje poglądy w dyskusjach i decyzjach dotyczących ich życia. Komisja będzie wspierać i zacieśniać współpracę oraz propagować reprezentację dzieci w UE i na świecie oraz stopniowo i formalnie włączać dzieci we wszystkie konsultacje i działania dotyczące ich praw i potrzeb. Forum oraz platforma internetowa będą służyć angażowaniu dzieci w proces konsultacji.

Ponadto Komisja poprawi koordynację różnych działań w celu zwiększenia spójności i skuteczności poprzez powołanie formalnej grupy międzyresortowej ds. praw dziecka złożonej z wyznaczonych osób ds. kontaktów, które będą odpowiedzialne za realizowanie strategii. Wyznaczony zostanie koordynator z ramienia Komisji ds. praw dziecka.

- Zgromadzenie zainteresowanych stron w ramach Europejskiego forum na rzecz praw dziecka (2006 r.)

- Utworzenie internetowej platformy dyskusyjnej i roboczej (2006 r.)

- Zaangażowanie dzieci w proces decyzyjny (od 2007 r.)

- Powołanie międzyresortowej grupy w Komisji oraz wyznaczenie koordynatora ds. praw dziecka (2006 r.)

5 Zwiększanie możliwości i poszerzanie wiedzy fachowej na temat praw dziecka

Wszyscy uczestnicy zaangażowani we wdrażanie i włączanie problematyki praw dziecka w nurt wewnętrznej i zewnętrznej polityki Wspólnoty w różnych dziedzinach powinni zdobyć niezbędną wiedzę i umiejętności. W tym celu Komisja nadal będzie zapewnić szkolenia. Ponadto należy udoskonalić praktyczne narzędzia, takie jak wytyczne i instrukcje, rozdystrybuować je i wykorzystać jako materiał szkoleniowy.

- Zapewnienie niezbędnych umiejętności i narzędzi uczestnikom zaangażowanym we włączanie problematyki praw dziecka w nurt polityki Wspólnoty w różnych dziedzinach (od 2007 r.)

6 Bardziej skuteczna komunikacja w zakresie praw dziecka

Dzieci są w stanie egzekwować swoje prawa tylko wówczas, gdy są ich w pełni świadome, i są w stanie z nich korzystać.

Prawa dziecka oraz działania UE w tej dziedzinie pozostają w dużej mierze nienagłośnione. W celu zwiększenia świadomości społecznej na temat tych kwestii Komisja opracuje strategię komunikacji w zakresie praw dziecka. Pomoże to zarówno dzieciom jak i rodzicom poszerzyć wiedzę na temat praw dziecka oraz przyczyni się do upowszechnienia stosownych doświadczeń i wzorcowych praktyk wśród zainteresowanych stron.

Kluczowe środki w ramach UE dotyczące bezpośrednio praw dziecka będą podawane do wiadomości publicznej w sposób zrozumiały dla dzieci. W tym celu Komisja opracuje specjalną stronę internetową dla dzieci, poświęconą prawom dziecka, najlepiej w bliskiej współpracy z Radą Europy, powiązaną z podobnymi inicjatywami, podejmowanymi na przykład przez państwa członkowskie, ONZ i organizacje społeczeństwa obywatelskiego.

- Opracowanie strategii komunikacyjnej w zakresie praw dziecka (od 2007 r.)

- Dostarczenie informacji o prawach dziecka w sposób zrozumiały dla dzieci (od 2007 r.)

7 Propagowanie praw dziecka w stosunkach zewnętrznych

Unia Europejska będzie nadal pełnić i umacniać swoją aktywną rolę w propagowaniu praw dziecka na arenie międzynarodowej oraz w stosunkach z państwami trzecimi. Rola i wpływ działań UE są umacniane dzięki dobrej koordynacji oraz zgodnemu i spójnemu stanowisku na forach ONZ poświęconych prawom człowieka.

Unia będzie dalej zwracać szczególną uwagę na prawa dziewcząt i dzieci należących do mniejszości. Będzie także kontynuować swoje działania dotyczące dzieci w konfliktach zbrojnych. Podda również pod dyskusję raport na temat przemocy wobec dzieci na świecie, który opracowuje obecnie Paulo Sergio Pinhero - niezależny ekspert przy Sekretarzu Generalnym ONZ.

- Kontynuacja i dalsze umacnianie aktywnej roli UE na arenie międzynarodowej w celu propagowania praw dziecka.

III.2 Zasoby i sprawozdawczość

Komisja zobowiązuje się przeznaczyć niezbędne zasoby ludzkie i finansowe na wdrożenie niniejszej strategii. Zostaną podjęte wysiłki na rzecz zabezpieczenia zasobów finansowych niezbędnych do sfinansowania działań proponowanych w niniejszym komunikacie oraz przyszłej strategii. W celu zapewnienia skuteczności programów, które dotyczą prawa dziecka, grupa międzyresortowa zwróci należytą uwagę na ewentualne efekty synergii.

W celu zwiększenia przejrzystości i monitorowania postępu co roku sporządzane będą sprawozdania okresowe.

IV WNIOSEK

Komisja:

- opracuje kompleksową strategię mającą na celu zapewnienie, by Unia Europejska przyczyniała się do propagowania i ochrony praw dziecka we wszystkich swoich działaniach wewnętrznych i zewnętrznych i wspierała wysiłki państw członkowskich w tej dziedzinie;

- wzywa państwa członkowskie, instytucje europejskie oraz pozostałe zainteresowane strony do wzięcia czynnego udziału w opracowaniu tej strategii i przyczynienia się w ten sposób do jej powodzenia.

[1] Konwencja o prawach dziecka z dnia 20 listopada 1989 r. Pełny tekst dostępny na stronie http://www.unicef.org/crc/crc.htm

[2] Protokół ONZ o zapobieganiu, zwalczaniu i karaniu handlu ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi; Protokół ONZ do Konwencji o prawach dziecka w sprawie handlu dziećmi, dziecięcej prostytucji i dziecięcej pornografii; Protokół do Konwencji o prawach dziecka w sprawie angażowania dzieci w konflikty zbrojne.

[3] Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych, Deklaracja Milenijna Narodów Zjednoczonych, 55. sesja, 18 września 2000 r.

[4] Pełny tekst dostępny jest na stronie http://www.echr.Council of Europe.int/ECHR/EN/Header/Basic+Texts.

[5] Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, Dz.U. C 364 z 18.12.2000, dostępna na stronie: http://europa.eu.int/comm/justice_home/unit/charte/index_en.html

[6] Strategiczne cele na lata 2005-2009 - Europa 2010: Partnerstwo dla odnowy europejskiej Dobrobyt, solidarność i bezpieczeństwo, COM (2005) 12 wersja ostateczna z 26.1.2005 r.

[7] Patrz w szczególności, opinia 2/94, 1996 Zb. Orz. str. I-1759.

[8] Patrz art. 51 ust. 2 Karty praw podstawowych.

[9] Oświadczenie UE na 57. Sesję Specjalną Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych, 2003 r.

[10] Koniec pracy dzieci: cel w naszym zasięgu, Raport o sytuacji na świecie w ramach działań podejmowanych w następstwie Deklaracji Międzynarodowej Organizacji Pracy dotyczącej podstawowych zasad i praw w pracy, raport na 95. sesję Międzynarodowej Konferencji Pracy, Genewa, 2006 r.

[11] Źródło: UNICEF

[12] J.w.

[13] Źródło: UNIFEM.

[14] COM(2005) 514 wersja ostateczna.

[15] Dz.U. C 311 z 9.12.2005.

[16] Rada Unii Europejskiej, dokument nr 15634/03.

[17] W tym państwa członkowskie, agencje ONZ, Rada Europy, przedstawiciele społeczeństwo obywatelskie i same dzieci.

[18] Z e-siecią SINAPSE (Informacje Naukowe dla Wspierania Polityki w Europie, http://europa.eu.int/sinapse/sinapse).