Informacje dotyczące środowiska – uczestnictwo społeczeństwa i dostęp do wymiaru sprawiedliwości (Konwencja z Aarhus)

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus

JAKIE SĄ CELE ROZPORZĄDZENIA?

Niniejsze rozporządzenie nakłada na różne instytucje oraz organy Unii Europejskiej (UE) obowiązek wykonania zobowiązań zawartych w Konwencja z Aarhus (zob. streszczenie). Konwencja zapewnia społeczeństwu prawo do:

• dostępu do informacji dotyczących środowiska;
• uczestnictwa w procesach podejmowania decyzji;
• dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Dostęp do informacji dotyczących środowiska

Unijne instytucje i organy są zobowiązane do:

• zagwarantowania społeczeństwu dostępu do posiadanych przez siebie informacji dotyczących środowiska na warunkach uzgodnionych w rozporządzeniu;
• zapewnienia, aby informacje dotyczące środowiska były sukcesywnie udostępniane i rozpowszechniane w społeczeństwie;
• gromadzenia informacji w bazach danych łatwo dostępnych dla społeczeństwa;
• aktualizowania informacji i zapewniania, aby były dokładne i porównywalne;
• udzielania odpowiedzi na wszelkie wnioski o dostęp do informacji dotyczących środowiska w terminie 15 dni roboczych.

Bazy danych dotyczące środowiska lub rejestry muszą zawierać:

• teksty międzynarodowych traktatów, konwencji lub umów, polityk, planów i programów;
• raporty dotyczące postępów we wdrażaniu powyższych postanowień;
• działania podjęte w ramach postępowań w sprawie naruszenia prawa UE;
• raporty dotyczące stanu środowiska;
• dane pochodzące z monitorowania działalności, która może mieć wpływ na środowisko;
• udzielone zezwolenia mające znaczny wpływ na środowisko;
• badania wpływu na środowisko oraz oceny ryzyka.

Wnioski o udzielenie informacji mogą zostać odrzucone wyłącznie w określonych okolicznościach, takich jak trwające postępowanie sądowe lub jeśli mogą przynieść szkodę środowisku, np. ujawniając miejsca lęgowe rzadkich gatunków.

Udział społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji w sprawach dotyczących środowiska

Unijne instytucje i organy są zobowiązane zapewnić społeczeństwu wczesne i skuteczne możliwości uczestniczenia w procesach podejmowania decyzji dotyczących planów lub programów środowiskowych. Kiedy Komisja Europejska przygotowuje plan lub program, który zostanie przedstawiony innej instytucji lub organowi Wspólnoty w celu podjęcia decyzji, zapewnia ona udział społeczeństwa na tym etapie przygotowawczym.

Instytucje i organy Wspólnoty określają zakres podmiotowy społeczeństwa, na które plan lub program może mieć wpływ, i zapewniają dostęp do informacji na temat:

• projektu wniosku;
• istotnych informacji dotyczących środowiska;
• praktycznych rozwiązań dotyczących udziału, w tym:
  • jednostki administracyjnej, od której można uzyskać dalsze informacje,
  • jednostki administracyjnej, której można przedstawiać uwagi, opinie lub pytania,
  • odpowiednich terminów pozostawiających wystarczającą ilość czasu na przygotowanie i skuteczny udział społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji.

Należy ustanowić termin do otrzymywania uwag wynoszący przynajmniej osiem tygodni oraz tam, gdzie organizowane są spotkania lub rozprawy, należy o nich zawiadomić z co najmniej czterotygodniowym wyprzedzeniem.

Instytucje i organy UE należycie uwzględniają skutki udziału społeczeństwa i informują społeczeństwo o wszelkich decyzjach oraz powodach i kryteriach, na których opiera się decyzja, włączając w to informacje na temat udziału społeczeństwa.

Wewnętrzna procedura odwoławcza i dostęp do wymiaru sprawiedliwości

W określonych okolicznościach podmioty opinii publicznej są uprawnione do złożenia wniosku o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej do instytucji lub organu Wspólnoty, które przyjęły akt administracyjny lub, w przypadku zarzutu zaniechania administracyjnego, które powinny były przyjąć taki akt, na podstawie mówiącej o naruszeniu przepisów prawa o ochronie środowiska.

Organizacja pozarządowa (NGO) może złożyć wniosek, jeśli:

• jest niezależną osobą prawną o charakterze niezarobkowym zgodnie z prawem krajowym lub praktyką danego państwa członkowskiego;
• podstawowym określonym celem jej działalności jest promowanie ochrony środowiska w kontekście prawa ochrony środowiska;
• istnieje dłużej niż dwa lata;
• jej cele i działalność obejmują sprawę będącą przedmiotem wniosku.

Do złożenia wniosku o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej są również uprawnione inne podmioty opinii publicznej, jeśli mogą wykazać, że:

• w odróżnieniu od ogółu społeczeństwa, domniemane naruszenie wspólnotowego prawa o ochronie środowiska bezpośrednio wpływa na ich prawa; lub
• leży to w interesie wystarczającej grupy społeczeństwa, a wniosek popiera grupa przynajmniej 4000 osób z przynajmniej pięciu państw członkowskich, przy czym z przynajmniej każdego z państw członkowskich pochodzi grupa przynajmniej 250 osób.

Wnioski są przedkładane przez organizację pozarządową z sektora ochrony środowiska, zgodnie z kryteriami określonymi powyżej, lub przez prawnika z uprawnieniami do prowadzenia praktyki w państwie członkowskim.

Wniosek należy złożyć w terminie ośmiu tygodni od daty przyjęcia aktu administracyjnego, powiadomienia o nim lub jego opublikowania, w zależności od tego który termin jest późniejszy.

Unijne instytucje i organy są zobowiązane do opublikowania wszystkich wniosków o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej w najkrótszym możliwym terminie od daty ich otrzymania, w tym końcowej decyzji w sprawie wniosków, również w najkrótszym możliwym terminie od jej podjęcia.

Unijne instytucje i organy podejmują działanie w terminie do 22 tygodni od upływu terminu wyznaczonego na składanie wniosków wynoszącego osiem tygodni. W przypadku, gdy unijne instytucje lub organy nie podejmą działania w sprawie wniosku o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej lub gdy odrzucą wniosek, organizacja pozarządowa lub inne podmioty opinii publicznej mogą wszcząć postępowanie przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

OD KIEDY ROZPORZĄDZENIE MA ZASTOSOWANIE?

Ma ono zastosowanie od 28 czerwca 2007 r. Niektóre poprawione przepisy, dotyczące głównie dostępu do wymiaru sprawiedliwości, mają zastosowanie od 28 października 2021 roku. Przepisy dające dostęp przedstawicielom społeczeństwa , oprócz organizacji pozarządowych z sektora ochrony środowiska, mają zastosowanie od dnia 29 kwietnia 2023 roku.

KONTEKST

Więcej informacji:

• Konwencja z Aarhus (Komisja Europejska).

GŁÓWNY DOKUMENT

Rozporządzenie (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie zastosowania postanowień Konwencji z Aarhus o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska do instytucji i organów Wspólnoty (Dz.U. L 264 z 25.9.2006, s. 13–19).

Kolejne zmiany rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 zostały włączone do tekstu podstawowego. Tekst skonsolidowany ma jedynie wartość dokumentacyjną.

DOKUMENTY POWIĄZANE

Decyzja Komisji (UE) 2023/748 z dnia 11 kwietnia 2023 r. ustanawiająca szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia (WE) nr 1367/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do wniosków o wszczęcie wewnętrznej procedury odwoławczej dotyczącej aktów administracyjnych lub zaniechań administracyjnych (Dz.U. L 99 z 12.4.2023, s. 23–27).

Dyrektywa 2003/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. przewidująca udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania niektórych planów i programów w zakresie środowiska oraz zmieniająca w odniesieniu do udziału społeczeństwa i dostępu do wymiaru sprawiedliwości dyrektywy Rady 85/337/EWG i 96/61/WE (Dz.U. L 156 z 25.6.2003, s. 17–25).

Zob. tekst skonsolidowany.

Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2003 r. w sprawie publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska i uchylająca dyrektywę Rady 90/313/EWG (Dz.U. L 41 z 14.2.2003, s. 26–32).

Ostatnia aktualizacja: 22.06.2023