Keywords
Summary

Keywords

1. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Kryterium inwestora prywatnego

(art. 87 ust. 1 WE)

2. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego

(art. 87 ust. 1 WE)

3. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Zastosowanie kryterium inwestora prywatnego – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji

(art. 87 ust. 1 WE)

4. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego

(art. 87 ust. 1 WE)

5. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego

(art. 87 ust. 1 WE)

Summary

1. Dla dokonania oceny, czy dany środek państwowy stanowi pomoc, należy ustalić, czy przedsiębiorstwo będące jego beneficjentem uzyskuje korzyść gospodarczą, której nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych. W tym względzie nie można uznać, że badanie, czy dana transakcja przeprowadzana jest w normalnych warunkach rynkowych, należy zawsze przeprowadzać na podstawie jednego tylko inwestora lub przedsiębiorstwa będącego beneficjentem inwestycji, skoro gospodarkę rynkową cechuje właśnie wzajemne oddziaływanie między różnymi podmiotami gospodarczymi. Ponadto badanie takie nie wymaga także całkowitego pomijania znaczenia ograniczeń wynikających z charakteru przenoszonego majątku, skoro za punkt odniesienia należy przyjąć postępowanie inwestora prywatnego, który znajduje się w sytuacji jak najbardziej zbliżonej do sytuacji inwestora publicznego

W tych okolicznościach w celu dokonania oceny, czy przedsiębiorstwo uzyskało korzyść, jakiej nie uzyskałoby w warunkach rynkowych, Komisja powinna przeprowadzić pełną analizę wszystkich istotnych okoliczności spornej transakcji przy uwzględnieniu jej kontekstu, w tym sytuacji przedsiębiorstwa będącego beneficjentem korzyści oraz warunków panujących na właściwym rynku. W tym względzie Komisja może w szczególności zbadać kwestię, czy przedsiębiorstwo mogło pozyskać od innych inwestorów kapitał przynoszący mu takie same korzyści oraz – w danym wypadku – na jakich warunkach, zważywszy że dany środek nie może stanowić pomocy państwa, jeśli nie stawia on przedsiębiorstwa w sytuacji korzystniejszej niż ta, w jakiej znajdowałoby się ono, gdyby interwencja władz publicznych nie miała miejsca.

(por. pkt 35–37, 175)

2. Organ władzy publicznej przysparzający danemu bankowi korzyści w postaci wkładu majątkowego przewidującego wynagrodzenie oparte na modelu stopniowym, zgodnie z którym podczas pierwszych lat po wniesieniu tego wkładu wynagrodzenie ustalone za wykorzystywanie funduszu do rozwoju działalności gospodarczej nie zostało wypłacone od całości wkładu, ale od ustalonych uprzednio transz, niekoniecznie przysparza temu bankowi korzyści, której nie mógłby on uzyskać w inny sposób.

Wobec braku argumentów, które pozwalałyby na ustalenie, że Komisja popełniła oczywisty błąd w ocenie, Komisja może uznać, że w sytuacji, w której z jednej strony organ władzy publicznej zamierzał zainwestować majątek pozbawiony cechy płynności, którego nie chciał dzielić na części, a z drugiej strony w krótkim ani w średnim okresie rzeczony bank nie miał zapotrzebowania na kapitał o wartości tak znacznej jak wartość funduszu celowego, inwestorowi prywatnemu nie udałoby się uzyskać od banku natychmiastowego wynagrodzenia za całość spornego wkładu według stawki przyjętej w odniesieniu do wynagrodzenia za wykorzystywanie funduszu do rozwoju działalności gospodarczej banku. W każdym wypadku twierdzenie, że bank nie zgodziłby się na zapłatę wynagrodzenia według stawki odpowiadającej stawce wynagrodzenia za wykorzystywanie funduszu do rozwoju działalności gospodarczej w odniesieniu do tej części funduszu, co do której już wcześniej wiedział, że nie będzie w stanie przeznaczyć jej na ten cel, nie wydaje się ewidentnie błędne. O ile bowiem środki te mogą przyczynić się do poprawy wypłacalności tego banku lub zapobieżenia osłabieniu jego pozycji, a zatem do obniżenia lub utrzymania jego kosztów finansowania, o tyle nie umożliwiają one uzyskania dodatkowych dochodów generowanych przez nowe transakcje.

W konsekwencji inwestor prywatny znajdujący się w położeniu takiego organu władzy publicznej musiałby wziąć pod uwagę okoliczność, że wobec braku możliwości natychmiastowego przeznaczenia przez ten bank całego dostępnego z punktu widzenia nadzoru bankowego wkładu na rozwój działalności komercyjnej cześć wkładu, której bank ten nie był w stanie wykorzystać w tym celu, nie pełniła dla niego takiej samej funkcji ekonomicznej jak funkcja tej części wkładu, którą mógł on wykorzystać.

(por. pkt 51, 58, 66–68)

3. Dokonana przez Komisję ocena kwestii, czy inwestycja przynosi przedsiębiorstwu korzyść, jakiej nie mogłoby ono uzyskać na rynku, wiąże się z przeprowadzeniem złożonej oceny ekonomicznej. Kiedy zaś Komisja wydaje akt wiążący się z taką oceną, korzysta z szerokiego zakresu uznania, a kontrola sądowa tego aktu – nawet jeśli kwestia, czy dany środek wchodzi w zakres zastosowania art. 87 ust. 1 WE, podlega kontroli w pełnym zakresie – ogranicza się do sprawdzenia przestrzegania reguł proceduralnych oraz obowiązku uzasadnienia, a także sprawdzenia prawidłowości ustaleń faktycznych będących podstawą kwestionowanego rozstrzygnięcia oraz tego, czy nie został popełniony oczywisty błąd w ocenie tego stanu faktycznego, jak również czy nie nastąpiło nadużycie władzy. W szczególności Sąd nie może zastąpić oceny ekonomicznej dokonanej przez autora decyzji swoją własną oceną.

Zatem porównanie spornego wkładu majątkowego z innymi instrumentami hybrydowymi stanowi stosunkowo złożone pod względem ekonomicznym zagadnienie, w odniesieniu do którego Komisja dysponuje szerokim zakresem uznania. Ponadto kwalifikacja spornego wkładu jako terminowego wkładu cichego lub jako inwestycji w kapitał zakładowy stanowi jedynie narzędzie analityczne, którym Komisja posłużyła się w ramach stosowania art. 87 ust. 1 WE.

Ocena przedstawiona w tym względzie przez Komisję nie pozwala zatem na ustalenie w sposób automatyczny istnienia i rozmiaru pomocy państwa, ale może jedynie posłużyć jako ocena wyjściowa, uwzględniająca warunki, w których inwestorzy prywatni zawierali transakcje możliwie jak najbardziej zbliżone do rozpatrywanej. Sformułowany w odniesieniu do tej kwestii wniosek Komisji nie zwalnia jej z obowiązku przeprowadzenia pełnej analizy wszystkich istotnych elementów spornej transakcji oraz jej kontekstu, w tym położenia przedsiębiorstwa będącego jej beneficjentem i sytuacji panującej na właściwym rynku, tak aby zbadać, czy przedsiębiorstwo to uzyskało korzyść gospodarczą, której nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych.

(por. pkt 38, 96–98)

4. Nawet jeśli wniesienie całości wkładu majątkowego stanowiącego 40% środków własnych banku-emitenta jest dla inwestora bardziej ryzykowne, zwiększenie wynagrodzenia o marżę uzasadnione jest tylko wtedy, gdy okoliczność ta stanowi dla banku-emitenta korzyść, za którą gotowy jest on zapłacić, lub gdy bank ten potrzebuje środków zaoferowanych przez inwestora, nie będąc w stanie pozyskać ich od innych osób. Jeżeli natomiast wzrost ryzyka inwestora wynika z decyzji, jaką podjął on z przyczyn leżących po jego stronie, nie kierując się przy tym życzeniami ani potrzebami banku, bank odmówi zapłaty wyższego wynagrodzenia i pozyska środki od innych inwestorów.

(por. pkt 229, 234)

5. Jeśli chodzi o kwalifikację pomocy państwa jako inwestycji w przedsiębiorstwo, decydujące znaczenie ma to, czy po stronie przedsiębiorstwa powstała korzyść. Wobec tego w sytuacji, w której organ władzy publicznej zamierza zainwestować aktywa o szczególnym charakterze, nie można uznać, że transakcja prowadzi do zastosowania pomocy państwa, gdy w wyniku negocjacji między tym organem władzy publicznej skłonnym do zainwestowania a przedsiębiorstwem, w świetle warunków, jakie przedsiębiorstwo takie gotowe jest przyjąć ze względu na niedogodności wynikające z charakteru wnoszonego kapitału, ustalone wynagrodzenie jest niższe od wynagrodzenia stosowanego na rynku w odniesieniu do inwestycji o charakterze płynnym. O ile bowiem warunki te nie są dla przedsiębiorstwa bardziej korzystne niż te, jakie mogłoby ono uzyskać, gdyby przedmiotem transakcji był – tak jak zazwyczaj – kapitał płynny, przedsiębiorstwo to nie uzyskuje korzyści, której nie mogłoby uzyskać na rynku. Nie można natomiast uznać, że aby transakcja tego rodzaju nie została uznana za pomoc państwa, władza publiczna winna w każdym wypadku otrzymać z tytułu swej inwestycji wynagrodzenie takie samo jak to, które otrzymałby inwestor skłonny do wniesienia kapitału płynnego.

(por. pkt 277)