Sprawa C‑258/16

Finnair Oyj

przeciwko

Keskinäinen Vakuutusyhtiö Fennia

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Korkein oikeus)

Odesłanie prejudycjalne – Transport lotniczy – Konwencja montrealska – Artykuł 31 – Odpowiedzialność przewoźników lotniczych za bagaż rejestrowany – Wymogi dotyczące formy i treści pisemnej skargi składanej do przewoźnika lotniczego – Skarga wniesiona drogą elektroniczną i zarejestrowana w systemie informatycznym przewoźnika lotniczego – Skarga złożona w imieniu osoby posiadającej tytuł do bagażu przez pracownika przewoźnika lotniczego

Streszczenie – wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 12 kwietnia 2018 r.

1. Umowy międzynarodowe–Konwencja o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego–Właściwość Trybunału do wykładni jej przepisów

   (konwencja montrealska z 1999 r.)

2. Transport–Transport lotniczy–Rozporządzenie nr 2027/97–Konwencja o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego–Odpowiedzialność przewoźników w zakresie przyjętego bagażu–Wymogi dotyczące formy pisemnej i terminów skargi składanej do przewoźnika lotniczego–Zakres

   (konwencja montrealska z 1999 r., art. 31 ust. 2, 3, 4)

3. Transport–Transport lotniczy–Rozporządzenie nr 2027/97–Konwencja o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego–Odpowiedzialność przewoźników w zakresie przyjętego bagażu–Wymogi dotyczące formy pisemnej skargi składanej do przewoźnika lotniczego–Skarga wniesiona drogą elektroniczną i zarejestrowana w systemie informatycznym przewoźnika lotniczego–Dopuszczalność

   (konwencja montrealska z 1999 r., art. 31 ust. 3)

4. Transport–Transport lotniczy–Rozporządzenie nr 2027/97–Konwencja o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego–Odpowiedzialność przewoźników w zakresie przyjętego bagażu–Wymogi dotyczące formy pisemnej skargi składanej do przewoźnika lotniczego–Skarga wniesiona drogą elektroniczną i zarejestrowana w systemie informatycznym przewoźnika lotniczego–Skarga złożona w tym systemie w imieniu pasażera przez pracownika przewoźnika lotniczego–Dopuszczalność–Przesłanka–Możliwość zweryfikowania przez pasażera prawidłowości treści tej skargi i w stosownym wypadku poprawienia, uzupełnienia lub całkowitej zmiany jej treści przed upływem przewidzianego terminu

   (Konwencja montrealska z 1999 r., art. 31 ust. 2, 3)

5. Transport–Transport lotniczy–Rozporządzenie nr 2027/97–Konwencja o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego–Odpowiedzialność przewoźników w zakresie przyjętego bagażu–Wymogi formalne dotyczące skargi składanej do przewoźnika lotniczego–Konieczność powiadomienia tego przewoźnika o powstałej szkodzie–Brak innych wymogów

   (Konwencja montrealska z 1999 r., art. 17 ust. 2, art. 31 ust. 1–4)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 20, 21)

2.  Artykuł 31 ust. 4 Konwencji o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, zawartej w Montrealu w dniu 28 maja 1999 r. i zatwierdzonej w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 2001/539/WE z dnia 5 kwietnia 2001 r. należy interpretować w ten sposób, że w terminach przewidzianych w ust. 2 tego artykułu skarga powinna zostać złożona w formie pisemnej, zgodnie z ust. 3 wskazanego artykułu, pod rygorem niedopuszczalności wszelkiego rodzaju powództw przeciwko temu przewoźnikowi.

   W tym względzie należy przede wszystkim wskazać, że z art. 31 ust. 2 konwencji montrealskiej wynika w szczególności, że w przypadku powstania szkody osoba posiadająca tytuł do dostawy musi wnieść skargę do przewoźnika bezzwłocznie po odkryciu szkody i najpóźniej w przewidzianych w tym postanowieniu terminach, odpowiednio dla bagażu i ładunku. Ponadto zgodnie z art. 31 ust. 3 tej konwencji każda skarga musi mieć formę pisemną i zostać przekazana lub wysłana w przewidzianych dla jej wniesienia terminach.

   Postanowienia zawarte w art. 31 ust. 2 i 3 konwencji montrealskiej mają natomiast charakter uzupełniający. O ile w art. 31 ust. 2 tej konwencji ograniczono się do ustalenia terminów, w których różne rodzaje skarg powinny być zgłaszane przewoźnikowi lotniczemu, o tyle w art. 31 ust. 3 tej konwencji wyjaśniono, po pierwsze, w jaki sposób skargi te należy zgłaszać przewoźnikowi, a po drugie, w jakiej formie owe skargi powinny być wnoszone, przy czym uściślenie to pozostaje bez wpływu na obowiązek dochowania terminów przewidzianych w art. 31 ust. 2.

   Wynika stąd, że art. 31 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 konwencji montrealskiej należy interpretować w ten sposób, że wymagają one, aby skarga została złożona w formie pisemnej i przedstawiona przewoźnikowi lotniczemu w terminach przewidzianych w art. 31 ust. 2 tej konwencji. Ponadto, ze względu na szczególny związek między art. 31 ust. 2 a art. 31 ust. 3 konwencji montrealskiej, o którym wspomniano w pkt 26 niniejszego wyroku, skargi nie można uznać za skutecznie wniesioną do przewoźnika lotniczego w przewidzianych terminach w rozumieniu ust. 4 tego artykułu, jeżeli nie została ona wniesiona w formie pisemnej, zgodnie z wymogiem określonym w ust. 3 wskazanego artykułu.

   (zob. pkt 24–27, 30, 31; pkt 1 sentencji)

3.  Skarga taka jak ta, o której mowa w postępowaniu głównym, zarejestrowana w systemie informatycznym przewoźnika lotniczego, spełnia wymóg formy pisemnej przewidziany w art. 31 ust. 3 Konwencji o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, zawartej w Montrealu w dniu 28 maja 1999 r.

   Wobec tego w kontekście art. 31 tej konwencji przymiotnik „pisemny” należy rozumieć jako odnoszący się do całego zbioru znaków graficznych posiadających jakieś znaczenie, niezależnie od tego, czy skarga została sporządzona ręcznie, wydrukowana na papierze, czy też zarejestrowana w formie elektronicznej.

   (zob. pkt 35–37; pkt 2 sentencji)

4.  Artykuł 31 ust. 2 i 3 Konwencji o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, zawartej w Montrealu w dniu 28 maja 1999 r., należy interpretować w ten sposób, że nie stoi on na przeszkodzie temu, aby wymóg formy pisemnej uznać za spełniony, w sytuacji gdy przedstawiciel przewoźnika lotniczego zapisuje za wiedzą pasażera zgłoszenie szkody albo na papierze, albo elektronicznie poprzez wprowadzenie go do systemu informatycznego tego przewoźnika, pod warunkiem że pasażer ten może zweryfikować prawidłowość treści skargi, która została zapisana i wprowadzona do tego systemu, a w stosownym wypadku poprawić, uzupełnić lub całkowicie zmienić jej treść przed upływem terminu przewidzianego w art. 31 ust. 2 tej konwencji.

   Chociaż złożenie skargi leży wyłącznie w gestii pasażera, to z treści art. 31 konwencji montrealskiej nie wynika wcale, że przy wnoszeniu swej skargi nie może on korzystać z pomocy innych osób. Przysługujące pasażerowi uprawnienie do skorzystania z pomocy innych osób pozwala mu także – jak miało to miejsce w sprawie rozpatrywanej w postępowaniu głównym – na skorzystanie z pomocy przedstawiciela przewoźnika lotniczego, polegającej na ujęciu złożonego przezeń oświadczenia ustnego w formie pisemnej i wprowadzeniu go do utworzonego w tym celu systemu informatycznego tego przewoźnika.

   Nie można zaprzeczyć, że odpowiednie interesy pasażera i przewoźnika lotniczego, którego ów przedstawiciel jest pracownikiem, są odmienne, a wręcz przeciwstawne. Ten pierwszy podnosi bowiem, że w jego bagażu powstała szkoda, za którą odpowiedzialność ma ponosić ten drugi. Cel ochrony interesów konsumentów w międzynarodowym transporcie lotniczym, jak też potrzeba zapewnienia, aby ustne oświadczenie pasażera zostało spisane wiernie i uczciwie, mogą zostać w wystarczający sposób zagwarantowane poprzez zapewnienie, aby dany pasażer mógł sprawdzić prawidłowość tekstu skargi, ujętej w formie pisemnej i wprowadzonej do systemu informatycznego przez przedstawiciela przewoźnika lotniczego, oraz aby w stosownym wypadku mógł on poprawić, uzupełnić lub całkowicie zmienić jej treść przed upływem terminu przewidzianego w art. 31 ust. 2 konwencji montrealskiej.

   (zob. pkt 42, 44–47; pkt 3 sentencji)

5.  Artykuł 31 Konwencji o ujednoliceniu niektórych zasad dotyczących międzynarodowego przewozu lotniczego, zawartej w Montrealu w dniu 28 maja 1999 r., należy interpretować w ten sposób, że nie stawia względem skargi dalszych wymogów dotyczących jej treści oprócz wymogu, aby przewoźnik lotniczy został powiadomiony o powstałej szkodzie.

   Z treści tego postanowienia wynika, że celem skierowanej do przewoźnika lotniczego skargi takiej jak ta, o której mowa w postępowaniu głównym, jest poinformowanie tego przewoźnika o tym, że bagaż rejestrowany nie został dostarczony w dobrym stanie i zgodnie z dokumentem przewozowym lub zapisem zawartym w innych środkach określonych w art. 3 ust. 2 tej konwencji.

   Następnie, co się tyczy kontekstu, w który wpisuje się art. 31 ust. 1 konwencji montrealskiej, należy zaznaczyć, że w myśl pierwszej części zdania pierwszego art. 17 ust. 2 tej konwencji przewoźnik lotniczy ponosi odpowiedzialność za szkodę powstałą w przypadku zniszczenia, utraty lub uszkodzenia bagażu rejestrowanego.

   Wynika stąd, że art. 31 ust. 1 konwencji montrealskiej, odczytywany w świetle pierwszej części zdania pierwszego art. 17 ust. 2 tej konwencji, należy interpretować w ten sposób, że skarga złożona przez danego pasażera, taka jak ta, która została wniesiona w sprawie rozpatrywanej w postępowaniu głównym, ma na celu poinformowanie przewoźnika lotniczego o fakcie powstania szkody. Ponieważ jednak – jak wynika z odpowiedzi udzielonej na pytania pierwsze i drugie, w art. 31 ust. 2–4 konwencji montrealskiej ograniczono się do określenia, po pierwsze, terminów, w których różne rodzaje skarg winny być wnoszone do przewoźnika, po drugie, w jaki sposób i w jakiej formie skargi te należy zgłaszać przewoźnikowi, a wreszcie konsekwencji niedopełnienia wszystkich tych wymogów, to artykuł ten nie ustanawia żadnego warunku w odniesieniu do treści owych skarg.

   (zob. pkt 50–54; pkt 4 sentencji)