Sprawa C‑503/16

Luís Isidro Delgado Mendes

przeciwko

Crédito Agrícola Seguros – Companhia de Seguros de Ramos Reais SA

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Tribunal da Relação de Évora)

Odesłanie prejudycjalne – Obowiązkowe ubezpieczenie w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych – Dyrektywy 72/166/EWG, 84/5/EWG, 90/232/EWG i 2009/103/WE – Kradzież pojazdu – Wypadek drogowy – Uszkodzenie ciała i szkoda materialna poniesione przez ubezpieczonego właściciela pojazdu jako pieszego – Odpowiedzialność cywilna – Odszkodowanie – Pokrycie przez obowiązkowe ubezpieczenie – Klauzule wyłączające – Uregulowanie krajowe wyłączające odszkodowanie z ubezpieczenia dla ubezpieczonego właściciela pojazdu – Zgodność z wymienionymi dyrektywami – Pojęcie „poszkodowanej osoby trzeciej”

Streszczenie – wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 14 września 2017 r.

1. Zbliżanie ustawodawstw–Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych–Zakres gwarancji na korzyść osób trzecich ze strony ubezpieczenia obowiązkowego–Pojęcie „poszkodowanej osoby trzeciej”–Pieszy będący ubezpieczonym właścicielem pojazdu biorącego udział w wypadku–Włączenie

   (dyrektywy Rady: 72/166; 84/5, zmieniona dyrektywą 2005/14, art. 2 ust. 1; 90/232, zmieniona dyrektywą 2005/14, art. 1a)

2. Zbliżanie ustawodawstw–Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych–Zakres gwarancji na korzyść osób trzecich ze strony ubezpieczenia obowiązkowego–Wyłączenie szkód poniesionych przez ubezpieczonego właściciela pojazdu jako pieszego–Niedopuszczalność

   (dyrektywy Rady: 72/166, art. 3 ust. 1; 84/5, zmieniona dyrektywą 2005/14, art. 1 ust. 1, art. 2 ust. 1; 90/232, zmieniona dyrektywą 2005/14, art. 1a)

1.  Jeżeli chodzi w szczególności o status ofiary wypadku w ruchu drogowym, ubezpieczającego i właściciela pojazdu biorącego udział w tym wypadku, należy przypomnieć, że Trybunał orzekł już, iż cel ochrony ofiar zamierzony przez dyrektywy od pierwszej do trzeciej nakazuje, aby sytuacja prawna właściciela pojazdu, który znajdował się na pokładzie tego pojazdu w chwili rzeczonego wypadku jako pasażer, była zrównana z sytuacją każdego innego pasażera będącego ofiarą tego samego wypadku (wyrok z dnia 1 grudnia 2011 r., Churchill Insurance Company Limited i Evans, C‑442/10, EU:C:2011:799, pkt 30). Analogicznie należy uznać, że okoliczność, iż pieszy potrącony w chwili wypadku w ruchu drogowym był ubezpieczającym i właścicielem pojazdu, który to pojazd spowodował ten wypadek, nie pozwala na wyłączenie tej osoby z pojęcia „poszkodowanej osoby trzeciej” w rozumieniu art. 2 ust. 1 drugiej dyrektywy i art. 1a trzeciej dyrektywy. W rzeczywistości bowiem, jak zauważył sąd odsyłający oraz jak słusznie zauważyła Komisja, okoliczność, iż właściciel danego pojazdu i ubezpieczający nie znajdował się na jego pokładzie w chwili wypadku, lecz został przewrócony, jako pieszy, przez ten pojazd, nie może uzasadniać odmiennego traktowania w świetle samego celu ochrony zamierzonego przez dyrektywy od pierwszej do trzeciej, o którym mowa w pkt 41 niniejszego wyroku.

   (zob. pkt 41, 44, 45)

2.  Artykuł 3 ust. 1 dyrektywy Rady 72/166/EWG z dnia 24 kwietnia 1972 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych i egzekwowania obowiązku ubezpieczania od takiej odpowiedzialności, art. 1 ust. 1 i art. 2 ust. 1 drugiej dyrektywy Rady 84/5/EWG z dnia 30 grudnia 1983 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów silnikowych, zmienionej dyrektywą 2005/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r., a także art. 1a trzeciej dyrektywy Rady 90/232/EWG z dnia 14 maja 1990 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych, zmienionej dyrektywą 2005/14, należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu krajowemu, takiemu jak sporne w postępowaniu głównym, które wyłącza z zakresu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wynikającej z ruchu pojazdów mechanicznych – a tym samym z uzyskania odszkodowania z tytułu tego ubezpieczenia – uszkodzenia ciała i szkody materialne poniesione przez pieszego poszkodowanego w wypadku w ruchu drogowym z tego tylko powodu, iż ów pieszy był ubezpieczającym i właścicielem pojazdu, który spowodował te szkody.

   (zob. pkt 61; sentencja)