Sprawa C‑174/16

H.

przeciwko

Land Berlin

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Verwaltungsgericht Berlin)

Odesłanie prejudycjalne – Polityka społeczna – Dyrektywa 2010/18/UE – Porozumienie ramowe dotyczące urlopu rodzicielskiego – Klauzula 5 pkt 1 i 2 – Powrót z urlopu rodzicielskiego – Prawo do powrotu na to samo miejsce pracy lub do pracy równorzędnej lub podobnej – Zachowanie w niezmienionej formie uprawnień nabytych lub nabywanych – Urzędnik kraju związkowego awansowany jako urzędnik w okresie próbnym na stanowisko kierownicze – Uregulowanie rzeczonego kraju związkowego przewidujące zakończenie okresu próbnego z mocy prawa i bez możliwości przedłużenia z upływem okresu dwóch lat, nawet w wypadku nieobecności wynikającej z urlopu rodzicielskiego – Niezgodność – Konsekwencje

Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 7 września 2017 r.

1. Polityka społeczna–Pracownicy płci męskiej i pracownicy płci żeńskiej–Zmienione porozumienie ramowe dotyczące urlopu rodzicielskiego zawarte przez BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP i ETUC–Dyrektywa 2010/18–Prawo do powrotu na to samo miejsce pracy lub do pracy równorzędnej lub podobnej, po zakończeniu urlopu rodzicielskiego–Zachowanie w niezmienionej formie uprawnień nabytych lub nabywanych–Uregulowanie krajowe przewidujące zakończenie, z mocy prawa i bez możliwości przedłużenia z upływem okresu dwóch lat, okresu próbnego urzędnika na stanowisko kierownicze, nawet w wypadku nieobecności wynikającej z urlopu rodzicielskiego–Niedopuszczalność–Konsekwencje–Niestosowanie tego uregulowania krajowego–Ustalenia spoczywające na sądzie krajowym

   (dyrektywa Rady 2010/18, załącznik, klauzula 5 pkt 1, 2)

2. Polityka społeczna–Pracownicy płci męskiej i pracownicy płci żeńskiej–Zmienione porozumienie ramowe dotyczące urlopu rodzicielskiego zawarte przez BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP i ETUC–Dyrektywa 2010/18–Prawa pracownika, po zakończeniu urlopu rodzicielskiego, do powrotu do tej samej pracy lub, jeżeli nie jest to możliwe, do pracy równorzędnej lub podobnej oraz do zachowania praw już nabytych lub będących w trakcie nabywania w chwili rozpoczęcia tego urlopu–Bezpośrednia skuteczność

   (dyrektywa Rady 2010/18, załącznik, klauzula 5 pkt 1, 2)

1.  Klauzulę 5 pkt 1 i 2 zmienionego Porozumienia ramowego w sprawie urlopu rodzicielskiego, które stanowi załącznik do dyrektywy Rady 2010/18/UE z dnia 8 marca 2010 r. w sprawie wdrożenia zmienionego porozumienia ramowego dotyczącego urlopu rodzicielskiego zawartego przez BUSINESSEUROPE, UEAPME, CEEP i ETUC oraz uchylającej dyrektywę 96/34/WE, należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu takiemu jak to w sprawie w postępowaniu głównym, które uzależnia ostateczny awans na stanowisko kierownicze w służbie publicznej od spełnienia warunku, że wybrany kandydat uprzednio pomyślnie odbędzie na tym stanowisku dwuletni okres próbny, oraz zgodnie z którym to uregulowaniem, w sytuacji gdy taki kandydat przez większą część okresu próbnego przebywał – i nadal przebywa – na urlopie rodzicielskim, rzeczony okres próbny kończy się z mocy ustawy z upływem tego dwuletniego okresu, bez możliwości jego przedłużenia, a w konsekwencji zainteresowany zostaje po powrocie z urlopu rodzicielskiego przeniesiony na stanowisko niższego szczebla – w aspekcie zarówno statusu, jak i wynagrodzenia – niż to, które zajmował przed przyjęciem na ten okres próbny. Wynikające stąd naruszenia tej klauzuli nie mogą być uzasadnione celem okresu próbnego, który polega na umożliwieniu dokonania oceny zdatności do zajmowania stanowiska kierowniczego podlegającego obsadzeniu.

   Do sądu odsyłającego należy, w razie potrzeby z odstąpieniem od stosowania uregulowania krajowego, którego dotyczy sprawa w postępowaniu głównym, ustalenie, zgodnie z wymogami klauzuli 5 pkt 1 zmienionego porozumienia ramowego, które stanowi załącznik do dyrektywy Rady 2010/18, czy w okolicznościach takich jak te w sprawie w postępowaniu głównym dany kraj związkowy jako pracodawca znajdował się w sytuacji obiektywnej niemożności umożliwienia zainteresowanej powrotu na jej stanowisko pracy po zakończeniu urlopu rodzicielskiego, a jeżeli tak – zapewnienie, by zostało jej przydzielone stanowisko pracy równorzędne lub podobne i zgodne z umową o pracę lub ze stosunkiem zatrudnienia, bez uzależniania tego przydzielenia od uprzedniego przeprowadzenia nowego postępowania rekrutacyjnego. Do rzeczonego sądu należy również zapewnienie, by zainteresowana po zakończeniu urlopu rodzicielskiego mogła kontynuować okres próbny na stanowisku, na które powróciła lub które zostało jej na nowo przydzielone, na warunkach zgodnych z wymogami wynikającymi z klauzuli 5 pkt 2 zmienionego porozumienia ramowego.

   Dla celów stosowania klauzuli 5 pkt 1 i 2 zmienionego porozumienia ramowego wystarczające jest, że w dniu, w którym H. rozpoczęła urlop rodzicielski, była już, w następstwie procedury rekrutacyjnej i awansu, skierowana jako urzędnik w okresie próbnym na dane stanowisko i przysługiwało jej wynagrodzenie z wyższej grupy zaszeregowania odpowiadającej temu stanowisku. Okoliczność, że w chwili tego skierowania zainteresowana przebywała na zwolnieniu chorobowym z powodów związanych z ciążą, nie ma natomiast żadnego wpływu na fakt, że to nowe stanowisko pracy stało się od tej chwili jej stanowiskiem pracy, a zatem należy uznać, że kiedy zainteresowana rozpoczęła urlop rodzicielski, zajmowała już rzeczone stanowisko pracy i przysługiwały jej ewentualnie związane z nim prawa nabyte lub nabywane.

   Jeżeli chodzi, po pierwsze, o prawa przyznane pracownikowi na urlopie rodzicielskim w klauzuli 5 pkt 1 zmienionego porozumienia ramowego, to jest o powrót po zakończeniu urlopu do tej samej pracy lub, jeżeli nie jest to możliwe, do pracy równorzędnej lub podobnej, zgodnej z umową o pracę lub ze stosunkiem zatrudnienia, to z postanowienia odsyłającego wynika, że § 97 LBG skutkuje z jednej strony automatycznym wykluczeniem możliwości, by pracownik znajdujący się w sytuacji takiej jak skarżąca w postępowaniu głównym mógł po zakończeniu urlopu rodzicielskiego powrócić na stanowisko urzędnika w okresie próbnym, które zajmował przed rozpoczęciem urlopu. Skoro bowiem zainteresowana przebywała na urlopie rodzicielskim przez dozwolony czas okresu próbnego i z tego powodu nie wykonywała zadań przypisanych do tego stanowiska, i nie mogła w związku z tym wykazać swej zdatności do uzyskania definitywnego mianowania, jest oczywiste, że po zakończeniu nie mogła ona powrócić na rzeczone stanowisko.

   Z drugiej strony omawiane uregulowanie krajowe – jak wynika z postanowienia odsyłającego – skutkuje również automatycznym wykluczeniem możliwości, by po zakończeniu urlopu rodzicielskiego zainteresowanej zostało zaproponowane stanowisko urzędnika w okresie próbnym równorzędne temu lub podobne do tego, które zajmowała ona przed urlopem, ponieważ dwuletni okres, w trakcie którego zezwolono jej na wykazanie zdatności do zajmowania stanowiska kierowniczego, już upłynął i nie mógł zostać przedłużony.

   Jeżeli chodzi, po drugie, o klauzulę 5 pkt 2 zdanie pierwsze zmienionego porozumienia ramowego, przewidującą zachowanie w niezmienionej formie „praw nabytych lub nabywanych”, należy przypomnieć, że pojęcie to obejmuje całość praw i korzyści, w formie pieniężnej lub w naturze, wynikających bezpośrednio lub pośrednio ze stosunku pracy, na które pracownik może się powoływać wobec pracodawcy w chwili rozpoczęcia urlopu rodzicielskiego (zob. podobnie wyrok z dnia 22 października 2009 r., Meerts, C‑116/08, EU:C:2009:645, pkt 43).

   Wśród takich praw i korzyści figurują te, które wynikają z przepisów określających warunki dostępu do wyższego stopnia hierarchii zawodowej, są one bowiem pochodną stosunku pracy (zob. podobnie wyrok z dnia 18 listopada 2004 r., Sass, C‑284/02, EU:C:2004:722, pkt 31). Jest tak właśnie w przypadku uregulowanego w § 97 LBG prawa urzędnika do otrzymania definitywnego awansu na stanowisko kierownicze poprzez odbycie, w trakcie realizowania stosunku zatrudnienia w służbie Land Berlin i po przejściu procedury rekrutacyjnej, określonej długości okresu próbnego.

   (zob. pkt 45, 48, 49, 51, 52, 63, 82; pkt 1, 2 sentencji)

2.  Klauzula 5 pkt 1 i klauzula 5 pkt 2 zdanie pierwsze zmienionego porozumienia ramowego ustanawia w sposób ogólny i jednoznaczny prawa pracownika, po zakończeniu urlopu rodzicielskiego, do powrotu do tej samej pracy lub, jeżeli nie jest to możliwe, do pracy równorzędnej lub podobnej oraz do zachowania praw już nabytych lub będących w trakcie nabywania w chwili rozpoczęcia tego urlopu. Tego rodzaju przepisy mają więc treść bezwarunkową i wystarczająco precyzyjną, żeby jednostka mogła się na nie powołać i żeby sąd mógł je stosować (zob. analogicznie wyrok z dnia 16 lipca 2009 r., Gómez‑Limón Sánchez‑Camacho, C‑537/07, EU:C:2009:462, pkt 36).

   (zob. pkt 69)