Sprawa C‑46/15

Ambisig – Ambiente e Sistemas de Informação Geográfica SA

przeciwko

AICP – Associação de Industriais do Concelho de Pombal

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

złożony przez Tribunal Central Administrativo Sul)

„Odesłanie prejudycjalne — Zamówienia publiczne — Dyrektywa 2004/18/WE — Artykuł 48 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) tiret drugie — Kwalifikacje techniczne wykonawców — Bezpośrednia skuteczność — Środki dowodowe — Stosunek hierarchiczny między zaświadczeniem wystawionym przez prywatnego nabywcę i jednostronnym oświadczeniem oferenta — Zasada proporcjonalności — Zakaz wprowadzania istotnych zmian do przewidzianych środków dowodowych”

Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 7 lipca 2016 r.

1. Akty instytucji – Dyrektywy – Skutek – Niewykonanie przez państwo członkowskie – Prawo jednostek do powoływania się na dyrektywę – Warunki

   (art. 288 akapit trzeci TFUE)

2. Akty instytucji – Dyrektywy – Bezpośrednia skuteczność – Podmiot, któremu powierzono pod kontrolą władzy publicznej wykonywanie usług użyteczności publicznej, dysponujący uprawnieniami wykraczającymi poza normy – Możliwość powołania się na dyrektywę wobec tego podmiotu

   (art. 288 akapit trzeci TFUE)

3. Zbliżanie ustawodawstw – Procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi – Dyrektywa Rady 2004/18 – Udzielanie zamówień – Kryteria wyboru jakościowego – Kwalifikacje techniczne i zawodowe – Środki dowodowe – Artykuł 48 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) tiret drugie dyrektywy 2004/18 – Obowiązki i uprawnienia sądu krajowego – Wykładnia zgodna prawa krajowego z prawem Unii – Podstawa – Spoczywający na danym państwie członkowskim obowiązek naprawienia szkody wyrządzonej jednostkom ze względu na niezgodność prawa krajowego z prawem Unii

   [art. 288 akapit trzeci TFUE; dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 48 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) tiret drugie]

4. Zbliżanie ustawodawstw – Procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi – Dyrektywa Rady 2004/18 – Udzielanie zamówień – Kryteria wyboru jakościowego – Kwalifikacje techniczne i zawodowe – Środki dowodowe – Artykuł 48 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) tiret drugie dyrektywy 2004/18 – Bezpośrednia skuteczność

   [art. 288 akapit trzeci TFUE; dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 48 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) tiret drugie]

5. Zbliżanie ustawodawstw – Procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi – Dyrektywa Rady 2004/18 – Udzielanie zamówień – Kryteria wyboru jakościowego – Kwalifikacje techniczne i zawodowe – Środki dowodowe – Stosunek hierarchiczny między zaświadczeniem wystawionym przez prywatnego nabywcę i jednostronnym oświadczeniem oferenta – Ograniczenie użycia jednostronnego oświadczenia wyłącznie do sytuacji, w których nie ma możliwości uzyskania zaświadczenia – Niedopuszczalność – Naruszenie zasady proporcjonalności

   [dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 48 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) tiret drugie]

6. Prawo Unii Europejskiej – Wykładnia – Teksty wielojęzyczne – Rozbieżności pomiędzy różnymi wersjami językowymi – Uwzględnienie ogólnej systematyki i celu danego uregulowania

7. Zbliżanie ustawodawstw – Procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi – Dyrektywa Rady 2004/18 – Udzielanie zamówień – Kryteria wyboru jakościowego – Kwalifikacje techniczne i zawodowe – Środki dowodowe – Możliwość wymagania przez instytucję zamawiającą notarialnego poświadczenia oświadczenia prywatnego nabywcy – Wykluczenie

   [dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 32, art. 48 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) tiret drugie]

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 16)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 21, 22)

3.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 24–26)

4.  Artykuł 48 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) tiret drugie dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi należy interpretować w ten sposób, iż spełnia on przesłanki do tego, by nadawać jednostkom, w braku transpozycji do prawa krajowego, prawa, na które mogą się one powołać przed sądami krajowymi wobec instytucji zamawiającej, o ile ta jest organem publicznym lub na podstawie aktu władzy publicznej i pod jej kontrolą powierzono jej wykonywanie usług użyteczności publicznej i o ile w tym celu dysponuje ona uprawnieniami wykraczającymi poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami.

   (por. pkt 27; pkt 1 sentencji)

5.  Artykuł 48 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) tiret drugie dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi nie sprzeciwia się stosowaniu postanowień ustanowionych przez instytucję zamawiającą, które nie pozwalają wykonawcy na wykazanie świadczenia usług za pomocą jednostronnego oświadczenia, chyba że wykaże on, iż jest niemożliwe lub bardzo utrudnione uzyskanie zaświadczenia od prywatnego nabywcy.

   W tym kontekście reguły zawarte w ogłoszeniu o zamówieniu zezwalające na przedstawienie przez wykonawcę własnego oświadczenia w celu wykazania swoich możliwości technicznych, wyłącznie gdy wykaże on, iż absolutnie nie ma możliwości uzyskania zaświadczenia od prywatnego nabywcy, byłyby nieproporcjonalne. Natomiast zawarte w ogłoszeniu o zamówieniu reguły, zgodnie z którymi wykonawca ma prawo posłużyć się takim własnym oświadczeniem również wtedy, gdy wykaże przy pomocy obiektywnych elementów, podlegających sprawdzeniu dla każdego przypadku oddzielnie, że istnieją poważne trudności uniemożliwiające mu uzyskanie takiego zaświadczenia, wynikające na przykład ze złej woli prywatnego nabywcy, są zgodne z zasadą proporcjonalności, ponieważ zasady te nie obarczają wykonawcy ciężarem dowodu nadmiernym w stosunku do realizacji tychże celów.

   (por. pkt 41, 42, 44; pkt 2 sentencji)

6.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 48)

7.  Artykuł 48 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) tiret drugie dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on postanowieniom ustanowionym przez instytucję zamawiającą, które pod sankcją wykluczenia kandydatury oferenta wymagają, aby zaświadczenie wystawione przez prywatnego nabywcę zawierało podpis poświadczony przez notariusza, adwokata lub inny właściwy organ

   W istocie art. 48 ust. 2 lit. a) ppkt (ii) tiret drugie dyrektywy 2004/18 ustanawia zamknięty system ograniczający możliwość wprowadzania przez instytucje zamawiające nowych środków dowodowych lub stawiania dodatkowych wymogów wprowadzających istotne zmiany dotyczące charakteru i warunków dostarczania już przewidzianych środków dowodowych. Tymczasem należy stwierdzić, że wymaganie, by podpis zamieszczony na zaświadczeniu od prywatnego nabywcy był poświadczony, wprowadzałoby wymóg formalny stanowiący taką istotną zmianę pierwszego z dwóch środków dowodowych, o których mowa w tym przepisie, utrudniający wymagane czynności, które wykonawca musi przeprowadzić w celu spełnienia ciążących na nim wymogów dowodowych, co by było niezgodne z ogólną systematyką tego przepisu. Ponadto, biorąc pod uwagę, że dyrektywa 2004/18 ma na celu ułatwienie małym i średnim przedsiębiorstwom dostępu do zamówień publicznych, jak stanowi jej motyw 32, uzależnienie waloru dowodowego zaświadczenia wystawionego przez prywatnego nabywcę od poświadczenia jego podpisu przez inny organ wprowadzałoby wymóg formalny, który służyłby nie otwarciu zamówień publicznych na jak najszerszą konkurencję, tylko ograniczeniu udziału wykonawców, w szczególności zagranicznych, w takich przetargach.

   (por. pkt 49, 50, 52, 53, 56; pkt 3 sentencji)