Sprawa C‑203/14

Consorci Sanitari del Maresme

przeciwko

Corporació de Salut del Maresme i la Selva

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

złożony przez Tribunal Català de Contractes del Sector Públic)

„Odesłanie prejudycjalne — Artykuł 267 TFUE — Właściwość Trybunału — Status organu odsyłającego jako sądu — Niezawisłość — Obligatoryjna jurysdykcja — Dyrektywa 89/665/EWG — Artykuł 2 — Organy powołane do rozpoznania odwołania — Dyrektywa 2004/18/WE — Artykuł 1 ust. 8 i art. 52 — Procedury udzielania zamówień publicznych — Pojęcie „podmiotu publicznego” — Organy administracji publicznej — Włączenie”

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 6 października 2015 r.

1. Pytania prejudycjalne — Wystąpienie do Trybunału — Sąd krajowy w rozumieniu art. 267 TFUE — Pojęcie

   (art. 267 TFUE)

2. Pytania prejudycjalne — Właściwość Trybunału — Granice — Sytuacja o charakterze wyłącznie wewnętrznym — Wniosek o wykładnię przepisów prawa krajowego mających zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do przedsiębiorstw mających siedzibę w państwie członkowskim sądu odsyłającego — Przepisy objęte zakresem stosowania prawa Unii w dziedzinie zamówień publicznych — Właściwość Trybunału

   (art. 267 TFUE; dyrektywy: Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/18; Rady 89/665)

3. Zbliżanie ustawodawstw — Procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi — Dyrektywa 2004/18 — Podmioty gospodarcze — Pojęcie — Organy administracji publicznej — Włączenie — Warunek — Upoważnienie do oferowania odpłatnie usług na rynku

   (dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 4, art. 1 ust. 8)

4. Zbliżanie ustawodawstw — Procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi — Dyrektywa 2004/18 — Ustanowienie przez państwa członkowskie urzędowych wykazów zatwierdzonych przedsiębiorstw lub procedur certyfikacji — Uregulowanie krajowe wykluczające możliwość wpisania do owych wykazów lub certyfikacji, organów administracji publicznej, a zarazem uzależniające udział w przetargu od takiego wpisu lub posiadania takiego certyfikatu — Niedopuszczalność

   (dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 52)

5. Pytania prejudycjalne — Właściwość Trybunału — Wykładnia prawa krajowego — Wyłączenie

   (art. 267 TFUE)

1.  Co się tyczy oceny, czy instytucja odsyłająca ma charakter sądu w rozumieniu art. 267 TFUE, co jest kwestią wewnętrzną porządku prawnego Unii, należy wziąć pod uwagę całokształt okoliczności sprawy, takich jak podstawa prawna istnienia instytucji, jej stały charakter, obligatoryjny charakter jej jurysdykcji, kontradyktoryjność postępowania, stosowanie przez tę instytucję przepisów prawa oraz jej niezawisłość. W tym względzie nawet jeżeli instytucja odsyłająca jest postrzegana na gruncie prawa krajowego jako organ administracyjny, fakt ten, sam w sobie, nie jest decydujący w ramach dokonywania tej oceny.

   Tribunal Català de Contractes del Sector Públic (kataloński sąd do spraw zamówień publicznych) spełnia te kryteria i w związku z tym ma charakter sądu w rozumieniu art. 267 TFUE. W istocie co się tyczy kryterium niezawisłości, sąd ten jest podmiotem trzecim w stosunku do organu, który wydał decyzję zaskarżoną w postępowaniu głównym. W tym kontekście widoczne jest, że wspomniany sąd wykonuje swe funkcje całkowicie niezawiśle, bez podlegania żadnej hierarchii służbowej lub podporządkowania komukolwiek, i nie otrzymuje nakazów czy wskazówek z jakiegokolwiek źródła, przez co jest chroniony przed ingerencją i naciskami zewnętrznymi mogącymi zagrozić niezależności osądu jego członków. Co się tyczy obligatoryjnego charakter jurysdykcji Tribunal Català de Contractes del Sector Públic, o ile jego właściwość na podstawie prawa krajowego, ma charakter fakultatywny, należy jednak przypomnieć, że po pierwsze, orzeczenia organu odsyłającego, którego właściwość nie zależy od umowy pomiędzy stronami, są dla stron wiążące. Po drugie, w praktyce oferenci w postępowaniach o udzielenie zamówienia co do zasady nie wykorzystują danej im możliwości wniesienia skargi bezpośrednio w trybie sądowoadministracyjnym bez uprzedniego wniesienia do Tribunal Català de Contractes del Sector Públic. W tych okolicznościach omawiany sąd spełnia również kryterium charakteru obligatoryjnego swojej jurysdykcji.

   (por. pkt 17, 19, 22–25, 27)

2.  Trybunał nie jest co do zasady właściwy do udzielenia odpowiedzi na pytanie zadane w trybie prejudycjalnym, gdy oczywiste jest, że norma prawa Unii przedłożona do jego interpretacji nie może znaleźć zastosowania. Co się tyczy wniosku o wykładnię przewidzianego w prawie krajowym obowiązku w dziedzinie zamówień publicznych, fakt, że obowiązek ten nie ma zastosowania do przedsiębiorstw z siedzibą w państwie członkowskim innym niż państwo członkowskie sądu odsyłającego nie ma wpływu na właściwość Trybunału. W istocie żaden element dyrektyw 89/665 w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do stosowania procedur odwoławczych w zakresie udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty budowlane i 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, nie pozwala na przyjęcie, iż zastosowanie ich przepisów zależy od wystąpienia rzeczywistego związku ze swobodą przepływu towarów lub świadczenia usług pomiędzy państwami członkowskimi. Wskazane dyrektywy nie uzależniają objęcia zakresem swego zastosowania postępowań o udzielenie zamówienia publicznego od jakiegokolwiek warunku dotyczącego przynależności państwowej lub siedziby oferentów.

   (por. pkt 29, 30)

3.  Artykuł 1 ust. 8 dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „wykonawcy” użyte w akapicie drugim tego przepisu obejmuje organy administracji publicznej, które mogą zatem uczestniczyć w przetargach publicznych, o ile – i w takim zakresie, w jakim ma to miejsce – mają one prawo do oferowania odpłatnie usług na rynku.

   W istocie z motywu 4 dyrektywy 2004/18, który wyraźnie wskazuje na możliwość udziału podmiotu prawa publicznego jako oferenta w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, a także z art. 1 ust. 8 omawianej dyrektywy, który zakresem wykonawcy wyraźnie objął wszystkie podmioty publiczne, wynika, że dyrektywa 2004/18 nie wyklucza organów administracji publicznej z udziału w przetargach. W tym względzie dopuszcza się do złożenia oferty lub zgłoszenia kandydatury każdą osobę, która – zważywszy na wymogi określone w ogłoszeniu o zamówieniu publicznym – może być uznana za odpowiednią w celu zapewnienia realizacji tego zamówienia, czy to bezpośrednio, czy to z udziałem podwykonawcy, niezależnie od tego, czy posiada status podmiotu prawa prywatnego, czy też podmiotu prawa publicznego, a także bez względu na to, czy działalność na rynku tej osoby ma charakter regularny, czy wyłącznie okazjonalny, lub też czy ta osoba lub podmiot jest subwencjonowana ze środków publicznych, czy też nie.

   (por. pkt 33, 34, 36; pkt 1 sentencji)

4.  Artykuł 52 dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi należy interpretować w ten sposób, że nawet jeśli zawiera on pewne wymogi w zakresie określania warunków wpisu wykonawców do krajowych wykazów urzędowych i certyfikacji, to nie określa on w sposób wyczerpujący ani warunków wpisu tych wykonawców do krajowych wykazów urzędowych czy też warunków ich dopuszczenia do certyfikacji, ani praw i obowiązków podmiotów publicznych w tym zakresie. W każdym wypadku dyrektywę 2004/18 należy interpretować w ten sposób, że stoi ona na przeszkodzie uregulowaniu krajowemu, na mocy którego z jednej strony krajowe organy administracji publicznej uprawnione do oferowania robót budowlanych, produktów lub usług określonych w odnośnym ogłoszeniu o udzieleniu zamówienia nie mogą zostać wpisane do tych wykazów lub nie mogą korzystać z owej certyfikacji, a z drugiej strony prawo do uczestnictwa w danym przetargu jest zarezerwowane tylko dla wykonawców znajdujących się na wspomnianych wykazach lub dysponujących wspomnianą certyfikacją.

   (por. pkt 41; pkt 2 sentencji)

5.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 43)