Sprawa C‑266/14

Federación de Servicios Privados del sindicato Comisiones obreras (CC.OO.)

przeciwko

Tyco Integrated Security SL

i

Tyco Integrated Fire & Security Corporation Servicios SA

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Audiencia Nacional)

„Odesłanie prejudycjalne — Polityka społeczna — Dyrektywa 2003/88/WE — Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia pracowników — Organizacja czasu pracy — Artykuł 2 pkt 1 — Pojęcie „czasu pracy” — Pracownicy niemający stałego lub zwykłego miejsca pracy — Czas dojazdu z miejsca zamieszkania pracowników do pierwszego klienta i od ostatniego klienta do miejsca zamieszkania pracowników”

Streszczenie – wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 10 września 2015 r.

1. Polityka społeczna – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia pracowników – Dyrektywa 2003/88 dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy – Czas pracy – Pojęcie – Pracownicy niemający lub już niemający stałego lub zwykłego miejsca pracy – Czas dojazdu z miejsca zamieszkania pracowników do pierwszego klienta i od ostatniego klienta do miejsca zamieszkania pracowników – Włączenie

   (dyrektywa 2003/88 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2 pkt 1)

2. Polityka społeczna – Ochrona bezpieczeństwa i zdrowia pracowników – Dyrektywa 2003/88 dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy – Zakres stosowania – Wynagrodzenie – Wyłączenie

   (dyrektywa 2003/88 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 7 ust. 1)

1.  Artykuł 2 pkt 1 dyrektywy 2003/88 dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach, w których pracownicy nie mają lub już nie mają stałego lub zwykłego miejsca pracy, czas dojazdu, który pracownicy ci poświęcają na codzienne przejazdy między ich miejscem zamieszkania a siedzibami pierwszego i ostatniego klienta wskazanymi przez ich pracodawcę, stanowi czas pracy w rozumieniu tego przepisu.

   W istocie wielokrotnie już orzekano, że art. 2 pkt 1 dyrektywy 2003/88 definiuje pojęcie czasu pracy jako każdy okres, podczas którego pracownik pracuje, pozostaje w dyspozycji pracodawcy i wypełnia swe zadania i obowiązki, zgodnie z przepisami krajowymi lub praktyką krajową, i że pojęcie to należy przeciwstawić okresom odpoczynku, gdyż pojęcia te nawzajem się wykluczają. W tym kontekście wspomniana dyrektywa nie przewiduje kategorii pośredniej pomiędzy pracą a odpoczynkiem.

   Co się tyczy w pierwszej kolejności, pierwszej przesłanki pojęcia „czasu pracy”, zgodnie z którą pracownik powinien wykonywać swoje działania lub spełniać obowiązki, dojazd pracowników, którzy nie mają stałego lub zwykłego miejsca po decyzji ich pracodawcy o zniesieniu biur regionalnych, do wyznaczonych przez tego pracodawcę klientów jest niezbędnym instrumentem świadczenia ich usług technicznych u tych klientów. Ponadto przed wspomnianą decyzją o zniesieniu biur regionalnych pracodawca uznawał za czas pracy czas dojazdu swych pracowników z biur regionalnych do pierwszego klienta i od ostatniego klienta do biur regionalnych w danym dniu. Brak uwzględnienia tych przejazdów prowadziłby do tego, że pracodawca mógłby domagać się, by tylko czas poświęcony na działalność w zakresie wykonywania danych obowiązków objęty był zakresem pojęcia „czasu pracy” w rozumieniu art. 2 pkt 1 dyrektywy 2003/88, co skutkowałoby wypaczeniem tego pojęcia i utrudniałoby osiągnięcie celu ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników.

   Co się tyczy drugiej przesłanki omawianego pojęcia, zgodnie z którą pracownik powinien być w czasie pracy do dyspozycji pracodawcy, kluczowa jest okoliczność, że pracownik musi przebywać fizycznie w miejscu określonym przez pracodawcę i pozostawać do jego dyspozycji, aby w razie potrzeby móc niezwłocznie przystąpić do świadczenia odpowiednich usług. W konsekwencji aby pracownik mógł być uznany za pozostającego w dyspozycji pracodawcy, pracownik ten powinien znajdować się w sytuacji, w której jest on prawnie zobowiązany do wypełniania poleceń swojego pracodawcy i wykonywania dla niego czynności. Natomiast możliwość rozporządzania czasem bez istotnych ograniczeń i zajmowania się własnymi sprawami przez pracowników jest elementem mogącym wskazywać, że dany okres czasu nie stanowi czasu pracy w rozumieniu dyrektywy 2003/88. W rozpatrywanym przypadku omawiani pracownicy muszą w czasie przemieszczania się między pierwszym i ostatnim klientem w danym dniu, przestrzegać poleceniom pracodawcy, który może zmienić kolejność klientów, anulować lub dodać spotkanie.

   Jeśli chodzi o trzecią przesłankę pojęcia czasu pracy, zgodnie z którą to przesłanką pracownik powinien podczas danego okresu pracować, jeśli pracownik, który nie ma już stałego miejsca pracy, spełnia swe obowiązki w trakcie przejazdu do lub od klienta, to pracownik ten powinien być uważany za pracującego również podczas tego przejazdu. W istocie ponieważ dojazdy są nierozerwalnie związane ze statusem pracownika niemającego stałego lub zwykłego miejsca pracy, miejsce pracy takich pracowników nie może być ograniczone do miejsca fizycznej działalności tych pracowników u klientów ich pracodawcy.

   (por. pkt 25, 26, 30, 32, 33, 35–39, 43, 50; sentencja)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 48)