Sprawa C‑538/13

eVigilo Ltd

przeciwko

Priešgaisrinės apsaugos ir gelbėjimo departamentas prie Vidaus reikalų ministerijos

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

złożony przez Lietuvos Aukščiausiasis Teismas)

„Odesłanie prejudycjalne — Zamówienia publiczne — Dyrektywy 89/665/EWG i 2004/18/WE — Zasada równego traktowania i zasada przejrzystości — Powiązanie zwycięskiego oferenta z biegłymi instytucji zamawiającej — Obowiązek wzięcia pod uwagę tego powiązania — Ciężar dowodu na stronniczość biegłego — Brak wpływu takiej stronniczości na końcowy wynik oceny — Termin do wniesienia skargi — Podważenie abstrakcyjnych kryteriów udzielenia zamówienia — Wyjaśnienie tych kryteriów po przedstawieniu szczegółowych informacji na temat podstaw udzielenia zamówienia — Stopień zgodności ofert z wymaganiami technicznymi, jako kryterium oceny”

Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 12 marca 2015 r.

1. Zbliżanie ustawodawstw – Procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi – Dyrektywy 89/665 i 2004/18 – Udzielanie zamówień – Zasada równego traktowania oferentów i zasada przejrzystości – Zakres – Powiązanie zwycięskiego oferenta z biegłymi powołanymi przez instytucję zamawiającą – Okoliczność wystarczająca dla stwierdzenia niezgodności z prawem oceny ofert – Ciężar dowodu

   [dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 2, art. 44 ust. 1, 53 ust. 1 lit. a); dyrektywa Rady 89/665 zmieniona dyrektywą 2007/66, art. 1 ust. 1 akapit trzeci]

2. Zbliżanie ustawodawstw – Procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi – Dyrektywy 89/665 i 2004/18 – Termin do wniesienia skargi – Skarga mająca na celu stwierdzenie niezgodności z prawem warunków zamówienia – Rozpoczęcie biegu terminu – Data zrozumienia owych warunków przez poinformowanego i wykazującego zwykłą staranność oferenta, w stosownym przypadku aż do wydania decyzji o udzieleniu zamówienia

   [dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 2, art. 44 ust. 1, 53 ust. 1 lit. a); dyrektywa Rady 89/665 zmieniona dyrektywą 2007/66, art. 1 ust. 1 akapit trzeci]

3. Zbliżanie ustawodawstw – Procedura udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi – Dyrektywa 2004/18 – Przebieg postępowania – Udzielanie zamówień – Kryteria oceny oferentów – Stopień zgodności złożonych ofert z wymogami zawartymi w dokumentacji przetargowej – Dopuszczalność

   [dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2, art. 53 ust. 1 lit. a)]

1.  Artykuł 1 ust. 1 akapit trzeci dyrektywy 89/665 w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do stosowania procedur odwoławczych w zakresie udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty budowlane, zmienionej dyrektywą 2007/66 oraz art. 2, art. 44 ust. 1 i art. 53 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi powinny być interpretowane w ten sposób, iż co do zasady nie stoją one na przeszkodzie temu, by niezgodność z prawem oceny ofert złożonych przez oferentów była stwierdzana jedynie w oparciu o znaczące powiązania zwycięskiego oferenta z biegłymi powołanymi przez instytucję zamawiającą do oceny ofert. Instytucja zamawiająca jest, w każdym wypadku, zobowiązana sprawdzić, czy istnieje ewentualny konflikt interesów, i podjąć odpowiednie działania celem zapobieżenia powstaniu takiego konfliktu, wykrycia go lub zaradzenia mu. W ramach badania odwołania w przedmiocie unieważnienia decyzji w sprawie udzielenia zamówienia publicznego z powodu stronniczości biegłych, nie można wymagać, by oferent, którego oferta została odrzucona, wykazał w konkretny sposób, że biegli byli stronniczy. Na gruncie prawa krajowego należy, co do zasady, określić, czy i w jakim zakresie właściwe organy nadzoru administracyjnego i właściwe organy kontroli sądowej powinny rozważyć wpływ ewentualnej stronniczości biegłych na decyzję dotyczącą zawarcia umowy w sprawie udzielenia zamówienia publicznego.

   Konflikt interesów obejmuje bowiem ryzyko, że publiczna instytucja zamawiająca zacznie się kierować względami niezwiązanymi z danym zamówieniem i że będzie sprzyjać przez sam ten fakt danemu oferentowi. Taki konflikt interesów może zatem stanowić naruszenie art. 2 dyrektywy 2004/18. W tym względzie okoliczność, że instytucja zamawiająca powołała biegłych działających z jej upoważnienia w celu oceny złożonych ofert nie zwalnia owej instytucji z odpowiedzialności w zakresie poszanowania wymogów prawa Unii. Stwierdzenie stronniczości biegłego wymaga w szczególności oceny faktów i dowodów, co leży w kompetencji instytucji zamawiających oraz organów nadzoru administracyjnego lub organów kontroli sądowej.

   Co się tyczy reguł dowodowych w powyższym względzie, zgodnie z art. 2 dyrektywy 2004/18 instytucje zamawiające powinny zapewnić równe i niedyskryminacyjne traktowanie wykonawców oraz działać w sposób przejrzysty. Z powyższego wynika, że instytucjom tym przydzielono aktywną rolę w stosowaniu zasad udzielania zamówień publicznych.

   Tak więc, jeśli oferent, którego oferta została odrzucona, przedstawi obiektywne okoliczności podające w wątpliwość bezstronność biegłego powołanego przez instytucję zamawiającą, na tej instytucji spoczywa obowiązek zbadania wszelkich istotnych okoliczności poprzedzających wydanie decyzji dotyczącej zawarcia umowy w sprawie udzielenia zamówienia celem zapobieżenia powstaniu konfliktu interesów, wykrycia go lub zaradzenia mu, w tym, w stosownym wypadku, żądając, by strony dostarczyły określone informacje i dowody.

   (por. pkt 35–37, 42, 44, 47; pkt 1 sentencji)

2.  Artykuł 1 ust. 1 akapit trzeci dyrektywy 89/665 w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do stosowania procedur odwoławczych w zakresie udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty budowlane, zmienionej dyrektywą 2007/66 oraz art. 2, art. 44 ust. 1 i art. 53 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, powinny być interpretowane w ten sposób, że wymagają one, by prawo do wniesienia odwołania w przedmiocie zgodności z prawem postępowania przetargowego przysługiwało, po upływie terminu przewidzianego w prawie krajowym, rozsądnie poinformowanemu i wykazującemu zwykłą staranność oferentowi, który był zdolny zrozumieć warunki zamówienia dopiero w chwili, gdy instytucja zamawiająca, oceniwszy oferty, przedstawiła wyczerpujące informacje na temat podstaw swojej decyzji. Takie prawo do wniesienia odwołania przysługuje przed upływem terminu do zaskarżenia decyzji dotyczącej zawarcia umowy w sprawie udzielenia zamówienia.

   (por. pkt 58; pkt 1 sentencji)

3.  Artykuł 2 i art. 53 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, powinny być interpretowane w ten sposób, że umożliwiają one, co do zasady, instytucji zamawiającej przyjęcie – jako kryterium oceny ofert złożonych przez oferentów w odpowiedzi na zamówienie publiczne – stopnia zgodności tych ofert z wymogami zawartymi w dokumentacji przetargowej.

   W istocie ponieważ wyliczenie kryteriów oceny ofert zawarte w art. 53 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/18 nie ma charakteru wyczerpującego, instytucja zamawiająca ma prawo ustalić inne kryteria udzielania zamówienia, o ile odnoszą się one do przedmiotu zamówienia i są zgodne z zasadami określonymi w art. 2 dyrektywy 2004/18.

   (por. pkt 60–62, 65; pkt 2 sentencji)

Sprawa C‑538/13

eVigilo Ltd

przeciwko

Priešgaisrinės apsaugos ir gelbėjimo departamentas prie Vidaus reikalų ministerijos

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

złożony przez Lietuvos Aukščiausiasis Teismas)

„Odesłanie prejudycjalne — Zamówienia publiczne — Dyrektywy 89/665/EWG i 2004/18/WE — Zasada równego traktowania i zasada przejrzystości — Powiązanie zwycięskiego oferenta z biegłymi instytucji zamawiającej — Obowiązek wzięcia pod uwagę tego powiązania — Ciężar dowodu na stronniczość biegłego — Brak wpływu takiej stronniczości na końcowy wynik oceny — Termin do wniesienia skargi — Podważenie abstrakcyjnych kryteriów udzielenia zamówienia — Wyjaśnienie tych kryteriów po przedstawieniu szczegółowych informacji na temat podstaw udzielenia zamówienia — Stopień zgodności ofert z wymaganiami technicznymi, jako kryterium oceny”

Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 12 marca 2015 r.

1. Zbliżanie ustawodawstw — Procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi — Dyrektywy 89/665 i 2004/18 — Udzielanie zamówień — Zasada równego traktowania oferentów i zasada przejrzystości — Zakres — Powiązanie zwycięskiego oferenta z biegłymi powołanymi przez instytucję zamawiającą — Okoliczność wystarczająca dla stwierdzenia niezgodności z prawem oceny ofert — Ciężar dowodu

   [dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 2, art. 44 ust. 1, 53 ust. 1 lit. a); dyrektywa Rady 89/665 zmieniona dyrektywą 2007/66, art. 1 ust. 1 akapit trzeci]

2. Zbliżanie ustawodawstw — Procedury udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi — Dyrektywy 89/665 i 2004/18 — Termin do wniesienia skargi — Skarga mająca na celu stwierdzenie niezgodności z prawem warunków zamówienia — Rozpoczęcie biegu terminu — Data zrozumienia owych warunków przez poinformowanego i wykazującego zwykłą staranność oferenta, w stosownym przypadku aż do wydania decyzji o udzieleniu zamówienia

   [dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 2, art. 44 ust. 1, 53 ust. 1 lit. a); dyrektywa Rady 89/665 zmieniona dyrektywą 2007/66, art. 1 ust. 1 akapit trzeci]

3. Zbliżanie ustawodawstw — Procedura udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi — Dyrektywa 2004/18 — Przebieg postępowania — Udzielanie zamówień — Kryteria oceny oferentów — Stopień zgodności złożonych ofert z wymogami zawartymi w dokumentacji przetargowej — Dopuszczalność

   [dyrektywa 2004/18 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2, art. 53 ust. 1 lit. a)]

1.  Artykuł 1 ust. 1 akapit trzeci dyrektywy 89/665 w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do stosowania procedur odwoławczych w zakresie udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty budowlane, zmienionej dyrektywą 2007/66 oraz art. 2, art. 44 ust. 1 i art. 53 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi powinny być interpretowane w ten sposób, iż co do zasady nie stoją one na przeszkodzie temu, by niezgodność z prawem oceny ofert złożonych przez oferentów była stwierdzana jedynie w oparciu o znaczące powiązania zwycięskiego oferenta z biegłymi powołanymi przez instytucję zamawiającą do oceny ofert. Instytucja zamawiająca jest, w każdym wypadku, zobowiązana sprawdzić, czy istnieje ewentualny konflikt interesów, i podjąć odpowiednie działania celem zapobieżenia powstaniu takiego konfliktu, wykrycia go lub zaradzenia mu. W ramach badania odwołania w przedmiocie unieważnienia decyzji w sprawie udzielenia zamówienia publicznego z powodu stronniczości biegłych, nie można wymagać, by oferent, którego oferta została odrzucona, wykazał w konkretny sposób, że biegli byli stronniczy. Na gruncie prawa krajowego należy, co do zasady, określić, czy i w jakim zakresie właściwe organy nadzoru administracyjnego i właściwe organy kontroli sądowej powinny rozważyć wpływ ewentualnej stronniczości biegłych na decyzję dotyczącą zawarcia umowy w sprawie udzielenia zamówienia publicznego.

   Konflikt interesów obejmuje bowiem ryzyko, że publiczna instytucja zamawiająca zacznie się kierować względami niezwiązanymi z danym zamówieniem i że będzie sprzyjać przez sam ten fakt danemu oferentowi. Taki konflikt interesów może zatem stanowić naruszenie art. 2 dyrektywy 2004/18. W tym względzie okoliczność, że instytucja zamawiająca powołała biegłych działających z jej upoważnienia w celu oceny złożonych ofert nie zwalnia owej instytucji z odpowiedzialności w zakresie poszanowania wymogów prawa Unii. Stwierdzenie stronniczości biegłego wymaga w szczególności oceny faktów i dowodów, co leży w kompetencji instytucji zamawiających oraz organów nadzoru administracyjnego lub organów kontroli sądowej.

   Co się tyczy reguł dowodowych w powyższym względzie, zgodnie z art. 2 dyrektywy 2004/18 instytucje zamawiające powinny zapewnić równe i niedyskryminacyjne traktowanie wykonawców oraz działać w sposób przejrzysty. Z powyższego wynika, że instytucjom tym przydzielono aktywną rolę w stosowaniu zasad udzielania zamówień publicznych.

   Tak więc, jeśli oferent, którego oferta została odrzucona, przedstawi obiektywne okoliczności podające w wątpliwość bezstronność biegłego powołanego przez instytucję zamawiającą, na tej instytucji spoczywa obowiązek zbadania wszelkich istotnych okoliczności poprzedzających wydanie decyzji dotyczącej zawarcia umowy w sprawie udzielenia zamówienia celem zapobieżenia powstaniu konfliktu interesów, wykrycia go lub zaradzenia mu, w tym, w stosownym wypadku, żądając, by strony dostarczyły określone informacje i dowody.

   (por. pkt 35–37, 42, 44, 47; pkt 1 sentencji)

2.  Artykuł 1 ust. 1 akapit trzeci dyrektywy 89/665 w sprawie koordynacji przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do stosowania procedur odwoławczych w zakresie udzielania zamówień publicznych na dostawy i roboty budowlane, zmienionej dyrektywą 2007/66 oraz art. 2, art. 44 ust. 1 i art. 53 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, powinny być interpretowane w ten sposób, że wymagają one, by prawo do wniesienia odwołania w przedmiocie zgodności z prawem postępowania przetargowego przysługiwało, po upływie terminu przewidzianego w prawie krajowym, rozsądnie poinformowanemu i wykazującemu zwykłą staranność oferentowi, który był zdolny zrozumieć warunki zamówienia dopiero w chwili, gdy instytucja zamawiająca, oceniwszy oferty, przedstawiła wyczerpujące informacje na temat podstaw swojej decyzji. Takie prawo do wniesienia odwołania przysługuje przed upływem terminu do zaskarżenia decyzji dotyczącej zawarcia umowy w sprawie udzielenia zamówienia.

   (por. pkt 58; pkt 1 sentencji)

3.  Artykuł 2 i art. 53 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/18 w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi, powinny być interpretowane w ten sposób, że umożliwiają one, co do zasady, instytucji zamawiającej przyjęcie – jako kryterium oceny ofert złożonych przez oferentów w odpowiedzi na zamówienie publiczne – stopnia zgodności tych ofert z wymogami zawartymi w dokumentacji przetargowej.

   W istocie ponieważ wyliczenie kryteriów oceny ofert zawarte w art. 53 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2004/18 nie ma charakteru wyczerpującego, instytucja zamawiająca ma prawo ustalić inne kryteria udzielania zamówienia, o ile odnoszą się one do przedmiotu zamówienia i są zgodne z zasadami określonymi w art. 2 dyrektywy 2004/18.

   (por. pkt 60–62, 65; pkt 2 sentencji)