Sprawa C-260/11

The Queen, na wniosek Davida Edwardsa i Lilian Pallikaropoulos

przeciwko

Environment Agency i in.

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Supreme Court of the United Kingdom)

„Środowisko naturalne — Konwencja z Aarhus — Dyrektywa 85/337/EWG — Dyrektywa 2003/35/WE — Artykuł 10a — Dyrektywa 96/61/WE — Artykuł 15a — Dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska — Pojęcie „niedyskryminacyjnego ze względu na koszty” charakteru postępowań sądowych”

Streszczenie – Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 11 kwietnia 2013 r.

1. Środowisko naturalne – Ocena skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia na środowisko naturalne – Dyrektywy 85/337 i 96/61 – Prawo do wniesienia skargi na decyzję o wydaniu zezwolenia – Wymóg postępowania niedyskryminacyjnego ze względu na koszty – Pojęcie

   (dyrektywy Rady: 85/337, zmieniona dyrektywą 2003/35, art. 10a akapit piąty; 96/61, zmieniona dyrektywą 2003/35, art. 15a akapit piąty)

2. Prawo Unii Europejskiej – Wykładnia – Przepis niezawierający jakiegokolwiek wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich – Wykładnia autonomiczna i jednolita

3. Środowisko naturalne – Ocena skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia na środowisko naturalne – Dyrektywy 85/337 i 96/61 – Prawo do wniesienia skargi na decyzję o wydaniu zezwolenia – Wymóg postępowania niedyskryminacyjnego ze względu na koszty – Ocena przez sąd krajowy – Kryteria

   (dyrektywy Rady: 85/337, zmieniona dyrektywą 2003/35, art. 10a akapit piąty; 96/61, zmieniona dyrektywą 2003/35, art. 15a akapit piąty)

1.  Z wymogu ustanowionego w art. 10a akapit piąty dyrektywy 85/337 w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne oraz w art. 15a akapit piąty dyrektywy 96/61 dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli, zmienionych dyrektywą 2003/35, zgodnie z którym to wymogiem postępowanie nie może mieć dyskryminacyjnego ze względu na koszty charakteru, wynika, iż nie można uniemożliwiać objętym tym wymogiem osobom wszczynania lub kontynuowania postępowania z wchodzącej w zakres stosowania tych przepisów skargi ze względu na mogące wynikać z tego faktu obciążenie finansowe, uwzględniając przy tym poniesione przez daną stronę postępowania koszty.

   Wymóg ten wiąże się w dziedzinie środowiska z wymogiem przestrzegania prawa do skutecznej skargi, któremu poświęcony został art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, a także z zasadą skuteczności, zgodnie z którą zasady proceduralne dotyczące środków prawnych mających zapewnić ochronę uprawnień, jakie podmioty prawa wywodzą z prawa Unii, nie mogą powodować w praktyce, że korzystanie z uprawnień wynikających z porządku prawnego Unii stanie się niemożliwe lub nadmiernie utrudnione.

   (por. pkt 33, 35; sentencja)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 29)

3.  W sytuacji, gdy sąd krajowy ma wydać rozstrzygnięcie w przedmiocie obciążenia kosztami jednostki, której żądania jako strony skarżącej w sporze w dziedzinie ochrony środowiska nie zostały uwzględnione, lub, bardziej ogólnie rzecz ujmując, ma zająć na poprzedzającym postępowanie etapie, stanowisko w przedmiocie ewentualnego ograniczenia kosztów, jakimi może zostać obciążona strona, której żądania nie zostaną uwzględnione, winien on zapewnić, że wymóg ten jest przestrzegany, uwzględniając zarówno interes tej chcącej bronić swych praw osoby, jak i związany z ochroną środowiska interes ogólny.

   W ramach tej oceny sąd krajowy nie może przeprowadzać analizy, odnosząc się jedynie do sytuacji ekonomicznej tego zainteresowanego, lecz winien ją również oprzeć na obiektywnej analizie kwoty kosztów. Koszty postępowania nie mogą zatem przekraczać możliwości finansowych zainteresowanego ani też nie można ich w każdym razie postrzegać jako obiektywnie nieracjonalnych. Może on ponadto uwzględnić sytuację stron postępowania, racjonalne szanse wygrania sprawy przez powoda, znaczenie, jakie sprawa ma dla niego oraz dla ochrony środowiska, złożoność przepisów materialnych i proceduralnych mających zastosowanie w sprawie, jak również potencjalną pochopność skargi na poszczególnych etapach postępowania, a także to, czy prawo krajowe przewiduje system pomocy prawnej lub system ograniczania odpowiedzialności z tytułu kosztów postępowania.

   Natomiast okoliczność polegająca na tym, że zainteresowany nie został powstrzymany przed dochodzeniem w praktyce swych żądań, nie wystarcza sama w sobie do uznania, iż dane postępowanie nie ma w jego przypadku dyskryminacyjnego ze względu na koszty charakteru.

   Wreszcie ocena ta nie może być przeprowadzana według odmiennych kryteriów w zależności od tego, czy dokonuje jej sąd po przeprowadzeniu postępowania w pierwszej instancji, czy też na etapie pierwszej lub też drugiej apelacji.

   (por. pkt 40–48; sentencja)

Sprawa C-260/11

The Queen, na wniosek Davida Edwardsa i Lilian Pallikaropoulos

przeciwko

Environment Agency i in.

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Supreme Court of the United Kingdom)

„Środowisko naturalne — Konwencja z Aarhus — Dyrektywa 85/337/EWG — Dyrektywa 2003/35/WE — Artykuł 10a — Dyrektywa 96/61/WE — Artykuł 15a — Dostęp do wymiaru sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska — Pojęcie „niedyskryminacyjnego ze względu na koszty” charakteru postępowań sądowych”

Streszczenie – Wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 11 kwietnia 2013 r.

1. Środowisko naturalne — Ocena skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia na środowisko naturalne — Dyrektywy 85/337 i 96/61 — Prawo do wniesienia skargi na decyzję o wydaniu zezwolenia — Wymóg postępowania niedyskryminacyjnego ze względu na koszty — Pojęcie

   (dyrektywy Rady: 85/337, zmieniona dyrektywą 2003/35, art. 10a akapit piąty; 96/61, zmieniona dyrektywą 2003/35, art. 15a akapit piąty)

2. Prawo Unii Europejskiej — Wykładnia — Przepis niezawierający jakiegokolwiek wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich — Wykładnia autonomiczna i jednolita

3. Środowisko naturalne — Ocena skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia na środowisko naturalne — Dyrektywy 85/337 i 96/61 — Prawo do wniesienia skargi na decyzję o wydaniu zezwolenia — Wymóg postępowania niedyskryminacyjnego ze względu na koszty — Ocena przez sąd krajowy — Kryteria

   (dyrektywy Rady: 85/337, zmieniona dyrektywą 2003/35, art. 10a akapit piąty; 96/61, zmieniona dyrektywą 2003/35, art. 15a akapit piąty)

1.  Z wymogu ustanowionego w art. 10a akapit piąty dyrektywy 85/337 w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne oraz w art. 15a akapit piąty dyrektywy 96/61 dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli, zmienionych dyrektywą 2003/35, zgodnie z którym to wymogiem postępowanie nie może mieć dyskryminacyjnego ze względu na koszty charakteru, wynika, iż nie można uniemożliwiać objętym tym wymogiem osobom wszczynania lub kontynuowania postępowania z wchodzącej w zakres stosowania tych przepisów skargi ze względu na mogące wynikać z tego faktu obciążenie finansowe, uwzględniając przy tym poniesione przez daną stronę postępowania koszty.

   Wymóg ten wiąże się w dziedzinie środowiska z wymogiem przestrzegania prawa do skutecznej skargi, któremu poświęcony został art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, a także z zasadą skuteczności, zgodnie z którą zasady proceduralne dotyczące środków prawnych mających zapewnić ochronę uprawnień, jakie podmioty prawa wywodzą z prawa Unii, nie mogą powodować w praktyce, że korzystanie z uprawnień wynikających z porządku prawnego Unii stanie się niemożliwe lub nadmiernie utrudnione.

   (por. pkt 33, 35; sentencja)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 29)

3.  W sytuacji, gdy sąd krajowy ma wydać rozstrzygnięcie w przedmiocie obciążenia kosztami jednostki, której żądania jako strony skarżącej w sporze w dziedzinie ochrony środowiska nie zostały uwzględnione, lub, bardziej ogólnie rzecz ujmując, ma zająć na poprzedzającym postępowanie etapie, stanowisko w przedmiocie ewentualnego ograniczenia kosztów, jakimi może zostać obciążona strona, której żądania nie zostaną uwzględnione, winien on zapewnić, że wymóg ten jest przestrzegany, uwzględniając zarówno interes tej chcącej bronić swych praw osoby, jak i związany z ochroną środowiska interes ogólny.

   W ramach tej oceny sąd krajowy nie może przeprowadzać analizy, odnosząc się jedynie do sytuacji ekonomicznej tego zainteresowanego, lecz winien ją również oprzeć na obiektywnej analizie kwoty kosztów. Koszty postępowania nie mogą zatem przekraczać możliwości finansowych zainteresowanego ani też nie można ich w każdym razie postrzegać jako obiektywnie nieracjonalnych. Może on ponadto uwzględnić sytuację stron postępowania, racjonalne szanse wygrania sprawy przez powoda, znaczenie, jakie sprawa ma dla niego oraz dla ochrony środowiska, złożoność przepisów materialnych i proceduralnych mających zastosowanie w sprawie, jak również potencjalną pochopność skargi na poszczególnych etapach postępowania, a także to, czy prawo krajowe przewiduje system pomocy prawnej lub system ograniczania odpowiedzialności z tytułu kosztów postępowania.

   Natomiast okoliczność polegająca na tym, że zainteresowany nie został powstrzymany przed dochodzeniem w praktyce swych żądań, nie wystarcza sama w sobie do uznania, iż dane postępowanie nie ma w jego przypadku dyskryminacyjnego ze względu na koszty charakteru.

   Wreszcie ocena ta nie może być przeprowadzana według odmiennych kryteriów w zależności od tego, czy dokonuje jej sąd po przeprowadzeniu postępowania w pierwszej instancji, czy też na etapie pierwszej lub też drugiej apelacji.

   (por. pkt 40–48; sentencja)