Keywords
Summary

Keywords

1. Pytania prejudycjalne – Pilny tryb prejudycjalny – Przesłanki – Badanie z urzędu przez Trybunał

(regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 104b akapit pierwszy)

2. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej – Rozporządzenie nr 2201/2003 – Zarządzające powrót bezprawnie zatrzymanego dziecka, wydane w państwie członkowskim pochodzenia orzeczenie, w odniesieniu do którego zostało wystawione zaświadczenie

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 24; rozporządzenie Rady nr 2201/2003, art. 42 ust. 2 akapit pierwszy lit. a))

3. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej – Rozporządzenie nr 2201/2003 – Zarządzające powrót bezprawnie zatrzymanego dziecka, wydane w państwie członkowskim pochodzenia orzeczenie, w odniesieniu do którego zostało wystawione zaświadczenie

(Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 24; rozporządzenie Rady nr 2201/2003, art. 42)

Summary

1. Trybunał uznaje potrzebę pilnego wydawania rozstrzygnięć w sytuacjach uprowadzenia dziecka, między innymi gdy rozdzielenie dziecka i rodzica, któremu wstępnie przyznano pieczę, choćby tylko tymczasowo, wywołuje ryzyko pogorszenia relacji między ojcem i dzieckiem lub zepsucia tychże relacji, a także ryzyko spowodowania szkody psychicznej.

Zatem gdy dziecko zostało rozdzielone z ojcem ponad dwa lata temu i gdy ze względu na odległość i na napięte relacje między rodzicami dziecka, istnieje poważne i konkretne ryzyko całkowitego braku kontaktu między dzieckiem i jego ojcem w trakcie postępowania toczącego się przed sądem krajowym, Trybunał może zadecydować o rozpoznaniu odesłania prejudycjalnego w trybie pilnym gdy zastosowanie zwykłego trybu postępowania w odniesieniu do wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym mogłoby wywołać poważną szkodę, ewentualnie szkodę niedającą się naprawić, dla relacji między rodzicem i jego dzieckiem, a także jeszcze bardziej utrudnić jego integrację w ramach jego środowiska rodzinnego i społecznego w razie ewentualnego powrotu do miejsca, w którym przebywało przed uprowadzeniem.

(por. pkt 39-41)

2. Przewidziane w art. 24 karty praw podstawowych Unii Europejskiej i w art. 42 ust. 2 akapit pierwszy lit. a) rozporządzenia nr 2201/2003, dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie nr 1347/2000, prawo dziecka do bycia wysłuchanym nie wymaga, aby sąd państwa członkowskiego pochodzenia koniecznie przeprowadził wysłuchanie, ale nakłada obowiązek zapewnienia, że istnieją procedury i warunki prawne pozwalające dziecku na swobodne wyrażenie jego poglądów i że poglądy te brane są przez sąd pod uwagę. Innymi słowy co prawda art. 24 karty praw podstawowych i art. 42 ust. 2 akapit pierwszy lit. a) rozporządzenia nr 2201/2003 nie wymagają, aby dziecko zawsze było wysłuchiwane przez sąd państwa członkowskiego pochodzenia, co pozostawia temu sądowi pewien zakres swobody uznania, niemniej jednak jeżeli sąd ten podejmie decyzję o wysłuchaniu dziecka, przepisy te wymagają, aby mając na uwadze najlepszy interes dziecka i indywidualne okoliczności każdego przypadku, zastosował on wszelkie odpowiednie środki w celu doprowadzenia do takiego wysłuchania, tak aby poprzez udostępnienie dziecku rzeczywistej i skutecznej możliwości wyrażenia jego poglądów skuteczność (effet utile) wspomnianych przepisów była przestrzegana. W tym samym celu sąd państwa członkowskiego pochodzenia w miarę możliwości – i również w tym kontekście mając na uwadze najlepszy interes dziecka – powinien zastosować wszelkie środki pozostające w jego dyspozycji na podstawie jego prawa krajowego, a także skorzystać z instrumentów transgranicznej współpracy sądowej, włącznie z tymi, które przewidziane zostały w rozporządzeniu nr 1206/2001 w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych.

(por. pkt 65-67)

3. Gdy orzeczenie zarządzające powrót bezprawnie zatrzymanego dziecka jest wydawane bez wysłuchania dziecka, właściwy sąd państwa członkowskiego wykonania nie może się sprzeciwić wykonaniu takiego orzeczenia, w stosunku do którego zostało wystawione zaświadczenie, na podstawie tego, że sąd państwa członkowskiego pochodzenia, który to orzeczenie wydał, naruszył art. 42 rozporządzenia nr 2201/2003 dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie nr 1347/2000 interpretowany zgodnie z art. 24 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, ponieważ ocena, czy takie naruszenie miało miejsce, należy do wyłącznej właściwości sądów państwa członkowskiego pochodzenia.

W istocie ustanowione w rozporządzeniu nr 2201/2003 systemy uznawania i wykonywania orzeczeń sądowych wydanych w państwie członkowskim opierają się na zasadzie wzajemnego zaufania państw członkowskich, że ich krajowe porządki prawne są w stanie zaoferować równoważne i skuteczne poziomy ochrony praw podstawowych uznanych na płaszczyźnie Unii, w szczególności w karcie praw podstawowych. To właśnie w ramach porządku prawnego państwa członkowskiego pochodzenia zainteresowane strony powinny korzystać ze środków odwoławczych pozwalających na zakwestionowanie zgodności z prawem orzeczenia, w stosunku do którego wydane zostało zaświadczenie na podstawie art. 42 rozporządzenia nr 2201/2003.

(por. pkt 70, 71, 75; sentencja)