Sprawa C-263/05

Komisja Wspólnot Europejskich

przeciwko

Republice Włoskiej

„Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego — Środowisko naturalne — Dyrektywy 75/442/EWG i 91/156/EWG — Pojęcie „odpady” — Substancje lub przedmioty przeznaczone do unieszkodliwienia lub odzyskania — Pozostałości z produkcji, które mogą być ponownie wykorzystane”

Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 18 grudnia 2007 r.   I - 11748

Streszczenie wyroku

1. Środowisko naturalne – Odpady – Dyrektywa 75/442 – Pojęcie odpadu

   (art. 174 ust. 2 WE; dyrektywa Rady 75/442, zmieniona dyrektywą 91/156, art. 1 lit. a))

2. Środowisko naturalne – Odpady – Dyrektywa 75/442 – Pojęcie odpadu

   (dyrektywa Rady 75/442, zmieniona dyrektywą 91/156, art. 1 lit. a))

3. Środowisko naturalne – Odpady – Dyrektywa 75/442 – Zakres stosowania

   (dyrektywa Rady 75/442, zmieniona dyrektywą 91/156, art. 1 lit. a), art. 2 ust. 1)

1.  Zakwalifikowanie substancji lub przedmiotu jako „odpady” w rozumieniu w art. 1 lit. a) dyrektywy 75/442 w sprawie odpadów, zmienionej dyrektywą 91/156, wynika przede wszystkim z zachowania posiadacza i ze znaczenia wyrazu „usuwać”. Wyrazy te powinny być interpretowane nie tylko w świetle zasadniczego celu dyrektywy, którym zgodnie z motywem trzecim jest ochrona zdrowia ludzi i środowiska przed szkodliwymi skutkami spowodowanymi przez zbieranie, transport, unieszkodliwianie, magazynowanie oraz składowanie odpadów, ale także w świetle art. 174 ust. 2 WE, który stanowi, że polityka Wspólnoty w dziedzinie środowiska naturalnego stawia sobie za cel wysoki poziom ochrony i opiera się na zasadzie ostrożności oraz na zasadach działania zapobiegawczego. Wynika z tego, że wyrazy te, a zatem pojęcie „odpady”, nie mogą być interpretowane w sposób zawężający.

   (por. pkt 32, 33)

2.  Rzeczywiste występowanie „odpadów” w rozumieniu art. 1 lit. a) dyrektywy 75/442 w sprawie odpadów, zmienionej dyrektywą 91/156, powinno być sprawdzone w świetle wszystkich okoliczności, mając na względzie cel tej dyrektywy i jej skuteczność, która nie może zostać podważona. Pewne okoliczności mogą zatem stanowić wskazówkę występowania działania polegającego na „usuwaniu”, zamiaru „usunięcia” lub zobowiązania do „usunięcia” substancji lub przedmiotu w rozumieniu tego przepisu. Ma to miejsce zwłaszcza w przypadku, gdy wykorzystywana substancja stanowi pozostałość z produkcji lub z konsumpcji, to jest produkt, który nie był zamierzony jako taki, przy czym metoda obróbki lub sposób wykorzystywania substancji nie przesądza o jej zakwalifikowaniu jako odpadu.

   Poza kryterium opierającym się na tym, czy dana substancja ma charakter pozostałości z produkcji, stopień prawdopodobieństwa ponownego wykorzystania tej substancji bez jej wstępnego przetwarzania stanowi istotną przesłankę w kontekście oceny, czy jest ona odpadem w rozumieniu dyrektywy. Jeżeli poza zwykłą możliwością ponownego wykorzystania danej substancji jej posiadacz może uzyskać wtedy korzyść ekonomiczną, to prawdopodobieństwo takiego ponownego wykorzystania jest wysokie. W takim przypadku dana substancja nie może być już traktowana jako ciężar, który posiadacz zamierza „usunąć”, ale jako rzeczywisty produkt.

   Jednakże sam fakt, że dana substancja jest lub może być przeznaczona do ponownego wykorzystania, nie może przesądzać o jej zakwalifikowaniu lub nie jako odpadów. Towary, materiały lub surowce będące wynikiem procesu wytwarzania, który nie ma na celu ich wyprodukowania, mogą zostać uznane za produkt uboczny, którego jego posiadacz nie chce usunąć, jedynie wtedy, gdy jego ponowne wykorzystanie, w tym także dla potrzeb innych podmiotów gospodarczych niż ten, który produkt wyprodukował, nie stanowi zwykłej ewentualności, lecz jest pewne, nie wymaga wcześniejszego przetwarzania i jest częścią ciągłego procesu produkcji lub użytkowania.

   (por. pkt 34, 35, 38, 40, 49, 50)

3.  Jako że dyrektywa 75/442 w sprawie odpadów, zmieniona dyrektywą 91/156, nie proponuje żadnego kryterium pozwalającego na stwierdzenie występowania u posiadacza woli usunięcia danych substancji lub przedmiotów, państwa członkowskie wobec braku przepisów wspólnotowych mają swobodę wyboru sposobu dowodzenia okoliczności zdefiniowanych w dyrektywach, których transpozycji dokonują, o ile nie zagraża to skuteczności prawa wspólnotowego. Państwa członkowskie mogą zatem dla przykładu określić różne kategorie odpadów, zwłaszcza w celu ułatwienia organizacji i kontroli gospodarki odpadami, przy czym obowiązki wynikające z dyrektywy lub innych przepisów prawa wspólnotowego dotyczących odpadów winny być przestrzegane, a kategorie ewentualnie wyłączone z zakresu stosowania aktów dokonujących transpozycji obowiązków wynikających z dyrektywy winny zostać wyłączone zgodnie z jej art. 2 ust. 1.

   (por. pkt 41)