Sprawa T‑504/19

Crédit lyonnais

przeciwko

Europejskiemu Bankowi Centralnemu

Wyrok Sądu (druga izba) z dnia 14 kwietnia 2021 r.

Polityka gospodarcza i pieniężna – Nadzór ostrożnościowy nad instytucjami kredytowymi – Artykuł 4 ust. 1 lit. d) i ust. 3 rozporządzenia (UE) nr 1024/2013 – Obliczanie wskaźnika dźwigni – Częściowa odmowa udzielenia przez EBC zezwolenia na wyłączenie ekspozycji spełniających określone warunki – Artykuł 429 ust. 14 rozporządzenia (UE) nr 575/2013 – Brak zbadania wszystkich istotnych okoliczności danego przypadku – Powaga rzeczy osądzonej – Artykuł 266 TFUE

1. Skarga o stwierdzenie nieważności – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Obowiązek podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku – Zakres – Obowiązek zapobieżenia zastąpienia aktu, którego nieważność stwierdzono, aktem dotkniętym taką samą wadą

   (art. 266 TFUE)

   (zob. pkt 35–38, 124)

2. Polityka gospodarcza i pieniężna – Polityka gospodarcza – Nadzór nad sektorem finansowym Unii – Wymogi ostrożnościowe dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych – Przyznane właściwym organom uprawnienia dyskrecjonalne – Zastosowanie metodologii – Będąca wskazówką norma postępowania – Obowiązek szczegółowego badania każdej indywidualnej sytuacji

   (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 575/2013, art. 429 ust. 14)

   (zob. pkt 92–95)

3. Akty instytucji – Akty wydane w ramach wykonywania uprawnień dyskrecjonalnych – Zasada dobrej administracji – Obowiązek zbadania w sposób staranny i bezstronny wszystkich istotnych okoliczności

   (zob. pkt 99, 106–123)

Streszczenie

Skarżąca, Crédit lyonnais, jest spółką akcyjną prawa francuskiego, posiadającą zezwolenie na prowadzenie działalności w charakterze instytucji kredytowej. Jest ona spółką zależną Crédit agricole SA. Z tego tytułu podlega bezpośredniemu nadzorowi ostrożnościowemu Europejskiego Banku Centralnego (EBC).

W dniu 5 maja 2015 r. spółka Crédit agricole zwróciła się do EBC o zezwolenie, we własnym imieniu oraz w imieniu podmiotów należących do grupy Crédit agricole, w tym skarżącej, na wyłączenie z obliczania wskaźnika dźwigni ekspozycji (inwestycji), na które składają się kwoty pochodzące z szeregu zakontraktowanych u niej książeczek oszczędnościowych [livret A (książeczka oszczędnościowa A), livret de développement durable et solidaire (książeczka solidarnego i zrównoważonego rozwoju, zwana dalej „LDD”) i livret d’épargne populaire (powszechna książeczka oszczędnościowa, zwana dalej „LEP”)] i przeniesionych na rzecz Caisse des dépôts et consignations (kasy depozytów i konsygnacji, zwanej dalej „CDC”), będącej instytucją francuskiego sektora publicznego.

Na mocy decyzji z dnia 24 sierpnia 2016 r. EBC odmówił wyłączenia z obliczania wskaźnika dźwigni ekspozycji wobec CDC, na które składa się część kwot zdeponowanych na trzy wskazane książeczki.

Wyrokiem z dnia 13 lipca 2018 r. w sprawie Crédit agricole/EBC ( 1 ) Sąd stwierdził nieważność decyzji EBC. Potwierdził on, że EBC posiada uprawnienia dyskrecjonalne w zakresie możliwości przyznania owego wyłączenia przewidzianego w rozporządzeniu w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych ( 2 ). Jednakże wskazał on, że EBC naruszył prawo, biorąc pod uwagę zobowiązanie umowne Crédit agricole do zwrotu depozytów klientów, bez uwzględnienia zwrotu środków przeniesionych na rzecz CDC. Sąd uznał ponadto, że EBC popełnił oczywisty błąd w ocenie dotyczący istnienia okresu pomiędzy zwrotem środków przez CDC na rzecz spółki Crédit agricole, która mogła być zmuszona do pospiesznej wyprzedaży aktywów.

W dniu 26 lipca 2018 r. spółka Crédit agricole ponownie zwróciła się, we własnym imieniu oraz w imieniu różnych podmiotów należących do grupy Crédit agricole, w tym skarżącej, o zezwolenie na wyłączenie z obliczania wskaźnika dźwigni kwot, które była zobowiązana przenieść na rzecz CDC. W dniu 3 maja 2019 r. EBC zezwolił na to wyłączenie przez spółkę Crédit agricole i wspomniane podmioty należące do grupy, z wyjątkiem skarżącej, w odniesieniu do której odstępstwo zostało przyznane jedynie w wysokości 66%. Zaskarżona decyzja została przyjęta przez EBC, który zastosował metodologię uwzględniającą, po pierwsze, jakość kredytową francuskiej administracji centralnej, po drugie, ryzyko pospiesznej wyprzedaży i, po trzecie, ocenę koncentracji omawianych ekspozycji.

W swoim wyroku Sąd stwierdził nieważność decyzji EBC w zakresie, w jakim odmówiono w niej spółce Crédit lyonnais zezwolenia na wyłączenie z obliczania wskaźnika dźwigni 34% jej ekspozycji wobec CDC. Po raz pierwszy w sporach dotyczących nadzoru ostrożnościowego sąd ten wyjaśnia przesłanki zgodności z prawem metodologii ograniczenia uprawnień dyskrecjonalnych.

Ocena Sądu

Po zbadaniu, czy EBC podjął działania zapewniające wykonanie wyroku stwierdzającego nieważność w sprawie Crédit agricole/EBC, Sąd zbadał metodologię, jaką przyjął EBC ograniczając się do sformułowania normy postępowania będącej wskazówką. Wyjaśnił on, że taka metodologia nie jest podobna do przyjęcia aktu normatywnego wykraczającego poza ramy uprawnień delegowanych na EBC i nie zwalnia go z obowiązku szczególnego badania każdej indywidualnej sytuacji, która może skłonić go do niestosowania tej metodologii.

W odpowiedzi na zarzut trzeci Sąd zbadał powody, dla których EBC odmówił pełnego uwzględnienia wniosku Crédit lyonnais. Przypomniał on, że EBC powinien był zbadać w sposób staranny i bezstronny wszystkie istotne okoliczności sprawy i przeprowadzić pogłębioną analizę cech oszczędności regulowanych.

W pierwszej kolejności Sąd wskazał, że EBC nie zakwestionował statusu „bezpiecznej inwestycji” oszczędności regulowanych, który to status został wykazany przez skarżącą w sposób wymagany prawem poprzez przedstawienie dowodów. Ponadto podkreślił on, że skarżąca słusznie podniosła zasadniczo, iż jest mało prawdopodobne, by oszczędności te przyczyniły się do ustanowienia nadmiernej dźwigni finansowej, ponieważ kwoty przeniesione na CDC nie mogą być inwestowane w aktywa obarczone ryzykiem lub niepłynne. Ponadto, owe kwoty przeniesione na CDC korzystają z podwójnej gwarancji udzielonej przez Republikę Francuską.

W drugiej kolejności Sąd stwierdził, że w świetle tych okoliczności płynny charakter oszczędności regulowanych nie pozwala sam w sobie na wykazanie ryzyka pospiesznej wyprzedaży. Tymczasem EBC uzasadnił swą decyzję doświadczeniem niedawnych kryzysów bankowych, nie biorąc pod uwagę okoliczności, że w niniejszym przypadku oszczędności regulowane stanowią „bezpieczną inwestycję” w sytuacjach kryzysowych.

W trzeciej kolejności Sąd stwierdził, że EBC oparł się na jedynym przykładzie masowych wypłat w czasie niedawnych kryzysów bankowych, podczas gdy depozyty wymienione w tym przykładzie nie wykazywały cech wystarczająco zbliżonych do depozytów dokonywanych z tytułu oszczędności regulowanych.

Sąd doszedł do wniosku, że EBC nie uwzględnił wszystkich cech charakterystycznych oszczędności regulowanych i w związku z tym nie zastosował w sposób prawidłowy wyroku w sprawie Crédit agricole/EBC.

( 1 ) Wyrok z dnia 13 lipca 2018 r., Crédit agricole/BCE (T‑758/16, EU:T:2018:472).

( 2 ) Artykuł 429 ust. 14 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 575/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wymogów ostrożnościowych dla instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych, zmieniającego rozporządzenie (UE) nr 648/2012 (Dz.U. 2013, L 176, s. 1; sprostowania: Dz.U. 2013, L 208, s. 68; Dz.U. 2013, L 321, s. 6).