Sprawa T‑355/19

CE

przeciwko

Komitetowi Regionów

Wyrok Sądu (siódma izba) z dnia 16 czerwca 2021 r.

Służba publiczna – Personel tymczasowy – Artykuł 2 lit. c) WZIP – Umowa na czas nieokreślony – Wcześniejsze rozwiązanie za wypowiedzeniem – Artykuł 47 lit. c) ppkt (i) WZIP – Utrata zaufania – Sposoby wypowiedzenia – Nadużycie proceduralne – Prawo do bycia wysłuchanym – Zasada dobrej administracji – Prawo do obrony – Oczywisty błąd w ocenie

1. Skargi urzędników – Interes prawny – Skarga mogąca przynieść korzyść skarżącemu – Skarga skierowana przeciwko aktowi uwzględniającemu żądanie skarżącego – Niedopuszczalność

   (regulamin pracowniczy urzędników, art. 90, 91)

   (zob. pkt 49–53)

2. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Personel tymczasowy podlegający art. 2 lit. c) warunków zatrudnienia innych pracowników – Członek personelu tymczasowego zatrudniony w grupie politycznej Komitetu Regionów – Rozwiązanie umowy zawartej na czas nieokreślony – Uznanie przysługujące administracji jako pracodawcy – Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem – Decyzja o niepowierzaniu żadnego zadania w okresie wypowiedzenia – Uzasadnienie oparte na utracie zaufania – Obowiązek wszczęcia postępowania dyscyplinarnego – Brak zarzucenia zainteresowanemu poważnego przewinienia służbowego – Brak

   [regulamin pracowniczy, załącznik IX, art. 23; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 47 lit. c) ppkt (i), art. 49 ust. 1]

   (zob. pkt 60–76)

3. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Rozwiązanie umowy zawartej na czas nieokreślony – Obowiązek uzasadnienia i poszanowanie prawa do obrony – Zakres

   [Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2; warunki zatrudnienia innych pracowników, art. 47 lit. c) ppkt (i)]

   (zob. pkt 82–91)

4. Urzędnicy – Personel tymczasowy – Rozwiązanie umowy zawartej na czas nieokreślony – Rozwiązanie umowy za wypowiedzeniem z jednoczesnym zawieszeniem w pełnieniu obowiązków – Wydanie decyzji bez umożliwienia zainteresowanemu przedstawienia swoich uwag dotyczących szczegółowych zasad wykonania okresu wypowiedzenia – Naruszenie prawa do bycia wysłuchanym – Konsekwencje

   (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 41 ust. 2)

   (zob. pkt 92–106, 139)

5. Urzędnicy – Pozaumowna odpowiedzialność instytucji – Szkoda – Szkoda mogąca podlegać odszkodowaniu – Koszty poniesione w związku z postępowaniem poprzedzającym wniesienie skargi i z postępowaniem sądowym – Wyłączenie

   (art. 340 TFUE)

   (zob. pkt 144)

Streszczenie

Skarżąca, CE, została zatrudniona jako pracownik tymczasowy na podstawie art. 2 lit. c) warunków zatrudnienia innych pracowników Unii Europejskiej (zwanych dalej „WZIP”), na stanowisku generalnego sekretarza jednej z grup politycznych (zwanej dalej „grupą”) w Komitecie Regionów.

W następstwie złożenia szeregu skarg dotyczących nieprawidłowości w wykonywaniu przez skarżącą jej zadań związanych z kierowaniem podlegającymi jej pracownikami organ upoważniony do zawierania umów Komitetu Regionów wydał decyzję o rozwiązaniu, z zachowaniem sześciomiesięcznego okresu wypowiedzenia, umowy pracownika tymczasowego skarżącej na podstawie art. 47 lit. c) ppkt (i) WZIP ze względu na utratę zaufania między skarżącą a grupą, biorąc pod uwagę jej nieodpowiednie zarządzanie współpracownikami skutkujące ich poważnymi problemami zdrowotnymi (zwaną dalej „zaskarżoną decyzją”).

Decyzję tę powiązano ze środkami mającymi na celu jej wykonanie. W tym względzie wskazano, że skarżąca została zwolniona z pełnienia służby w okresie wypowiedzenia i jej funkcję będzie wykonywał zastępca, że będzie miała dostęp do biura w celu odebrania rzeczy osobistych w określonym okresie, że otrzyma nowy identyfikator służbowy, który nie umożliwia udziału w zebraniach grupy politycznej ani w zgromadzeniach plenarnych, oraz że będzie miała dostęp do swojej poczty elektronicznej jedynie w trybie „odczytu”. We wspomnianej decyzji uściślono również, że umowa ulega rozwiązaniu po upływie okresu wypowiedzenia. Skarżąca złożyła zażalenie do organu upoważnionego do zawierania umów Komitetu Regionów, które zostało oddalone.

Rozpatrując skargę o stwierdzenie nieważności zaskarżonej decyzji, Sąd przedstawił wyjaśnienia dotyczące szczegółowych zasad wykonania okresu wypowiedzenia w ramach rozwiązania umowy na podstawie art. 47 lit. c) ppkt (i) WZIP i stwierdził, że organ upoważniony do zawierania umów Komitetu Regionów miał prawo rozwiązać umowę skarżącej na podstawie art. 47 lit. c) ppkt (i) WZIP, przed upływem jej terminu i z zachowaniem sześciomiesięcznego okresu wypowiedzenia, stwierdzając jednocześnie, że skarżąca nie powinna pracować w okresie wypowiedzenia, a organ nie ma obowiązku wszczęcia postępowania dyscyplinarnego. Jednakże Sąd stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim naruszono prawo skarżącej do wysłuchania jej przed wydaniem zaskarżonej decyzji w odniesieniu do szczegółowych zasad wykonania okresu wypowiedzenia.

Ocena Sądu

Sąd wskazał przede wszystkim, że ze względu na szerokie uprawnienia dyskrecjonalne, jakimi dysponuje organ upoważniony do zawierania umów w wypadku przewinienia służbowego mogącego uzasadnić zwolnienie pracownika tymczasowego, nic nie zobowiązuje tego organu do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego przeciwko temu pracownikowi – zamiast skorzystania z możliwości jednostronnego rozwiązania umowy przewidzianej w art. 47 lit. c) WZIP – i jedynie w sytuacji, gdy organ upoważniony do zawierania umów o pracę zamierza zwolnić pracownika tymczasowego bez wypowiedzenia, w wypadku poważnego naruszenia jego obowiązków, należy wszcząć, zgodnie z art. 49 ust. 1 WZIP, postępowanie dyscyplinarne.

Następnie, co się tyczy szczegółowych warunków okresu wypowiedzenia, Sąd wskazał, że o ile w art. 47 lit. c) ppkt (i) WZIP nie przewidziano wyraźnie dostosowania w okresie wypowiedzenia warunków pracy pracownika, którego umowę rozwiązano, w związku z czym okres ten uważa się za normalny okres pracy, o tyle instytucje, organy i jednostki Unii dysponują szerokimi uprawnieniami dyskrecjonalnymi w zakresie organizacji ich służb i przydzielania podległego im personelu, pod warunkiem że to przydzielenie jest dokonywane w interesie służby i zapewnia przestrzeganie równoważności stanowisk, w tym w odniesieniu do członków personelu objętych okresem wypowiedzenia. W tym względzie nie można wykluczyć, że w określonych szczególnych okolicznościach interes służby wymaga odsunięcia danej osoby od wszystkich zadań w okresie wypowiedzenia jej umowy. Sytuacja taka może mieć miejsce w szczególności w wypadku zwolnienia ze względu na utratę zaufania pracownika zatrudnionego na podstawie art. 2 lit. c) WZIP, w stosunku do którego nie ustalono popełnienia żadnego poważnego przewinienia służbowego w rozumieniu art. 23 załącznika IX do regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”), ani nawet nie zarzucono mu popełnienia takiego przewinienia. Wszyscy pracownicy tymczasowi zatrudnieni na podstawie art. 2 lit. c) WZIP mają umowę o pracę zawartą intuitu personae, której zasadniczym elementem jest wzajemne zaufanie. A zatem utrata takiego wzajemnego zaufania może uniemożliwić powierzenie przez osobę lub jednostkę zatrudniającą pracownika tymczasowego jakiegokolwiek zadania w okresie wypowiedzenia. W takiej sytuacji decyzja o niepowierzeniu żadnego zadania w okresie wypowiedzenia stanowi środek przyjęty w interesie służby i nie musi koniecznie być zrównana z decyzją o zawieszeniu przyjętą na mocy art. 23 i 24 załącznika IX do regulaminu pracowniczego. Podobnie, gdy sytuacja leżąca u podstaw utraty zaufania do pracownika tymczasowego zatrudnionego na podstawie art. 2 lit. c) WZIP uniemożliwia powierzenie temu pracownikowi zadań w okresie wypowiedzenia, nie można wymagać od organu upoważnionego do zawierania umów, by wszczął postępowanie dyscyplinarne w tym okresie.

Sąd stwierdził w tym względzie, że organ upoważniony do zawierania umów Komitetu Regionów mógł, bez wszczynania postępowania dyscyplinarnego, rozwiązać umowę skarżącej na podstawie art. 47 lit. c) ppkt (i) WZIP – przed upływem jej terminu i z zachowaniem sześciomiesięcznego okresu wypowiedzenia – decydując jednocześnie, że skarżąca nie powinna pracować w okresie wypowiedzenia.

Wreszcie, co się tyczy prawa do bycia wysłuchanym w ramach przyjęcia zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim przewidziano w niej szczegółowe warunki dostosowania warunków pracy w okresie wypowiedzenia, Sąd wskazał, że przed przyjęciem zaskarżonej decyzji skarżąca nie miała możliwości przedstawienia uwag w tym względzie. Takie środki można zaś przyjąć jedynie po uprzednim wysłuchaniu zainteresowanego, tak aby mógł on przedstawić swoje stanowisko w tej kwestii. W tym względzie Sąd przypomniał, że prawo do bycia wysłuchanym ma w szczególności na celu umożliwienie zainteresowanemu uściślenia niektórych okoliczności lub podniesienia innych, na przykład dotyczących jego sytuacji osobistej, które przemawiają za nieprzyjmowaniem zamierzonej decyzji lub nadaniem jej odmiennej treści. Sąd uznał, że nie można racjonalnie wykluczyć, że szczegółowe zasady przebiegu okresu wypowiedzenia określonego w zaskarżonej decyzji – w szczególności zasady dotyczące zwolnienia skarżącej z obowiązku wykonywania obowiązków pracowniczych wynikających z jej umowy w okresie wypowiedzenia – mogłyby zostać sformułowane w sposób odmienny, gdyby skarżąca została należycie wysłuchana. W konsekwencji Sąd stwierdził nieważność zaskarżonej decyzji w zakresie, w jakim określono w niej szczegółowe zasady wykonania okresu wypowiedzenia, ze względu na naruszenie prawa skarżącej do bycia wysłuchanym. Jednakże ta niezgodność z prawem nie podważa, sama w sobie, zgodności z prawem wspomnianej decyzji w zakresie, w jakim rozwiązano w niej umowę skarżącej.