Sprawa C‑948/19

UAB „Manpower lit”

przeciwko

E.S. i in.,

przy udziale Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE)

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Lietuvos Aukščiausiasis Teismas)

Wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 11 listopada 2021 r.

Odesłanie prejudycjalne – Polityka społeczna – Praca tymczasowa – Dyrektywa 2008/104/WE – Artykuł 1 – Zakres stosowania – Pojęcia „przedsiębiorstwa publicznego” i „prowadzenia działalności gospodarczej” – Agencje Unii Europejskiej – Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (EIGE) jako „przedsiębiorstwo użytkownik” w rozumieniu art. 1 ust. 2 tej dyrektywy – Artykuł 5 ust. 1 – Zasada równego traktowania – Podstawowe warunki pracy i zatrudnienia – Pojęcie „tego samego stanowiska” – Rozporządzenie (WE) nr 1922/2006 – Artykuł 335 TFUE – Zasada autonomii administracyjnej instytucji Unii – Artykuł 336 TFUE – Regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej i warunki zatrudnienia innych pracowników Unii

1. Polityka społeczna – Praca tymczasowa – Dyrektywa 2008/104 – Zakres stosowania – Pojęcia „przedsiębiorstwa użytkownika”, „przedsiębiorstw publicznych i prywatnych” i „prowadzenia działalności gospodarczej” – Zakres – Agencje Unii – Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn – Udostępnienie, przez agencję pracy tymczasowej, osób, które zawarły z tą agencją umowę pracy w agencji Unii – Objęcie zakresem stosowania

   (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1922/2006, art. 3 ust. 1, art. 5, art. 14 ust. 3; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/104, art. 1)

   (zob. pkt 32, 34, 38, 39, 42–46, 50; pkt 1 sentencji)

2. Polityka społeczna – Praca tymczasowa – Dyrektywa 2008/104 – Równość traktowania – Pojęcie „tego samego stanowiska” – Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn – Stanowisko zajmowane przez pracownika tymczasowego udostępnionego tej agencji Unii – Objęcie zakresem stosowania – Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych Unii – Regulamin pracowniczy urzędników Unii – Brak wpływu

   (art. 335, 336 TFUE; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/104, art. 5 ust. 1)

   (zob. pkt 55–60, 62, pkt 2 sentencji)

Streszczenie

Manpower Lit, litewska agencja pracy tymczasowej, udostępniła Europejskiemu Instytutowi ds. Równości Kobiet i Mężczyn (EIGE), agencji Unii z siedzibą w Wilnie (Litwa), pięciu pracowników na stanowiska, odpowiednio, asystentów i informatyka. Po ustaniu ich stosunków pracy z Manpower Lit między kwietniem a grudniem 2018 r. pracownicy ci, uznawszy, że należne im było zaległe wynagrodzenie, zwrócili się do Valstybinės darbo inspekcijos Vilniaus teritorinio skyriaus Darbo ginčų komisija (komisji ds. sporów pracowniczych wydziału terytorialnego inspekcji pracy dla Wilna, Litwa) w celu uzyskania zapłaty tego wynagrodzenia.

Decyzją z dnia 20 czerwca 2018 r. komisja ta, mając na uwadze przepis kodeksu pracy transponujący do prawa litewskiego zasadę równego traktowania pracowników tymczasowych ustanowioną w dyrektywie 2008/104 ( 1 ), nakazała wypłatę owych zaległych wynagrodzeń uznając, że zainteresowani pracownicy wykonywali w rzeczywistości funkcje członków stałego personelu EIGE i że warunki ich wynagrodzenia powinny odpowiadać warunkom stosowanym przez tę agencję wobec członków jej personelu kontraktowego.

Ponieważ wniesiona przez Manpower Lit skarga na tę decyzję została oddalona zarówno w pierwszej instancji, jak i w postępowaniu apelacyjnym, wniósł on skargę kasacyjną do Lietuvos Aukščiausiasis Teismas (sądu najwyższego Litwy).

Sąd ten postanowił zwrócić się do Trybunału z pytaniem, czy zasada równego traktowania pracowników tymczasowych przewidziana w dyrektywie 2008/104 ma zastosowanie w postępowaniu głównym, zważywszy, że status przedsiębiorstwa użytkownika korzystającego z usług udostępniania pracowników tymczasowych przysługuje agencji Unii.

W swoim wyroku Trybunał potwierdził zastosowanie dyrektywy 2008/104, w tym przepisów mających na celu zapewnienie przestrzegania zasady równego traktowania, do sporu w postępowaniu głównym.

Ocena Trybunału

W pierwszej kolejności Trybunał dokonał analizy zakresu stosowania dyrektywy 2008/104. W tym względzie Trybunał wskazał, że EIGE musi spełnić trzy przesłanki ( 2 ), aby dyrektywa miała zastosowanie, a mianowicie musi on być objęty zakresem pojęcia „przedsiębiorstw publicznych i prywatnych”, mieć status „przedsiębiorstwa użytkownika” i prowadzić „działalność gospodarczą”.

W odniesieniu do kwestii, czy EIGE można uznać za „przedsiębiorstwo użytkownika” ( 3 ), Trybunał zauważył, że zainteresowani pracownicy wykonywali tymczasowo pracę, jako pracownicy tymczasowi, dla EIGE, pod jego nadzorem i kierownictwem. Ponadto tę agencję Unii należy uznać za „osobę prawną” w rozumieniu dyrektywy. Trybunał wywiódł z tego, że EIGE jest w tym kontekście „przedsiębiorstwem użytkownikiem”.

Co się tyczy pojęć „przedsiębiorstw publicznych i prywatnych” oraz „działalności gospodarczej” – zważywszy że pojęcia te nie zostały zdefiniowane w dyrektywie – Trybunał poddał analizie kwestię tego, czy EIGE prowadzi działalność gospodarczą polegającą na oferowaniu towarów lub usług na danym rynku.

W tym względzie stwierdził on przede wszystkim, że działalność tej agencji Unii nie wiąże się z wykonywaniem prerogatyw władzy publicznej i w konsekwencji nie jest wyłączona z kwalifikacji jako działalność gospodarcza. Następnie, biorąc pod uwagę niektóre rodzaje działalności EIGE wymienione w rozporządzeniu nr 1922/2006 ( 4 ), istnieją rynki, na których działają przedsiębiorstwa handlowe pozostające w stosunku konkurencji z EIGE. Okoliczność, że w wykonywaniu tej działalności EIGE nie realizuje celu zarobkowego, jest pozbawiona znaczenia. Wreszcie przychody EIGE obejmują ( 5 ) między innymi płatności otrzymane za świadczone usługi, co potwierdza, że prawodawca Unii przewidział, iż EIGE funkcjonuje, przynajmniej częściowo, jako podmiot działający na rynku.

Co za tym idzie Trybunał stwierdził, że EIGE należy uznać za podmiot prowadzący, przynajmniej częściowo, działalność polegającą na oferowaniu usług na danym rynku, a w konsekwencji, że zakresem stosowania dyrektywy 2008/104 objęte jest udostępnienie przez agencję pracy tymczasowej osób, które zawarły z tą agencją umowę o pracę w EIGE, w celu świadczenia jej w tym instytucie.

W drugiej kolejności Trybunał zbadał kwestię, czy stanowisko zajmowane przez pracownika tymczasowego udostępnionego EIGE można uznać za stanowiące „to samo stanowisko” w rozumieniu dyrektywy 2008/104, w świetle okoliczności, że zgodnie z tą dyrektywą ( 6 ) podstawowe warunki pracy i zatrudnienia pracowników tymczasowych w okresie skierowania do pracy w przedsiębiorstwie użytkowniku muszą odpowiadać co najmniej warunkom, jakie miałyby zastosowanie, gdyby zostali oni bezpośrednio zatrudnieni przez to przedsiębiorstwo na tym samym stanowisku.

W odniesieniu do możliwości porównania warunków pracy i zatrudnienia pracowników tymczasowych z warunkami pracy i zatrudnienia personelu EIGE zatrudnionego na podstawie regulaminu pracowniczego urzędników, Trybunał odrzucił argument Komisji Europejskiej, zgodnie z którym porównanie to mogłoby naruszać art. 335 TFUE, przyznający Unii zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych o najszerszym zakresie przyznanym przez ustawodawstwa krajowe osobom prawnym oraz art. 336 TFUE, dotyczący przyjęcia przez prawodawcę Unii regulaminu pracowniczego urzędników. Porównanie to nie skutkuje bowiem w żaden sposób przyznaniem statusu urzędnika pracownikom tymczasowym. Trybunał uściślił, że w braku szczególnych uregulowań, w sytuacji gdy agencje Unii korzystają z pracowników tymczasowych na podstawie umów zawartych z agencjami pracy tymczasowej, zasada równego traktowania ma pełne zastosowanie do tych pracowników w trakcie wykonywania przez nich zadań w takiej agencji Unii.

Trybunał stwierdził, że stanowisko zajmowane przez pracownika tymczasowego udostępnionego EIGE można uznać za stanowiące „to samo stanowisko” w rozumieniu dyrektywy nawet przy założeniu, że wszystkie stanowiska, w odniesieniu do których EIGE zatrudnia personel bezpośrednio, obejmują zadania, które mogą wykonywać wyłącznie osoby podlegające regulaminowi pracowniczemu urzędników Unii.

( 1 ) Artykuł 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/104/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie pracy tymczasowej (Dz.U. 2008, L 327, s. 9).

( 2 ) Przewidziane w art. 1 ust. 2 tej dyrektywy. Zgodnie z tym przepisem dyrektywę stosuje się do przedsiębiorstw publicznych i prywatnych będących agencjami pracy tymczasowej lub przedsiębiorstwami użytkownikami prowadzącymi działalność gospodarczą, bez względu na to, czy ich działalność jest nastawiona na zysk.

( 3 ) W rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. d) dyrektywy, a mianowicie „każdą osobę fizyczną lub prawną, na rzecz której i pod której nadzorem i kierownictwem pracownik tymczasowy tymczasowo wykonuje pracę”.

( 4 ) Artykuł 3 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1922/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. ustanawiającego Europejski Instytut ds. Równości Kobiet i Mężczyzn (Dz.U. 2006, L 403, s. 9), który wymienia między innymi, w lit. g), organizację konferencji, kampanii i spotkań na szczeblu europejskim.

( 5 ) Zgodnie z art. 14 ust. 3 lit. b) rozporządzenia nr 1922/2006.

( 6 ) Artykuł 5 ust. 1 tej dyrektywy.