Sprawa C‑342/19 P

Fabio De Masi i Yanis Varoufakis

przeciwko

Europejskiemu Bankowi Centralnemu

Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 17 grudnia 2020 r.

Odwołanie – Dostęp do dokumentów Europejskiego Banku Centralnego (EBC) – Decyzja 2004/258/WE – Artykuł 4 ust. 3 – Wyjątki – Dokument otrzymany przez EBC – Opinia zamówiona u usługodawcy zewnętrznego – Użytek wewnętrzny na potrzeby obrad i wstępnych konsultacji – Odmowa dostępu

1. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Decyzja Europejskiego Banku Centralnego 2004/258 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Obowiązek uzasadnienia – Zakres

   (art. 296 akapit drugi TFUE; decyzja Europejskiego Banku Centralnego 2004/258, zmieniona decyzjami 2011/342, 2015/529, art. 4)

   (zob. pkt 49–52)

2. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Decyzja Europejskiego Banku Centralnego 2004/258 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Zakres – Odmowa dostępu – Dopuszczalność

   (decyzja Europejskiego Banku Centralnego 2004/258, zmieniona decyzjami 2011/342, 2015/529, art. 4 ust. 2, 3 i 5)

   (zob. pkt 60, 62, 64)

3. Instytucje Unii Europejskiej – Prawo publicznego dostępu do dokumentów – Decyzja Europejskiego Banku Centralnego 2004/258 – Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów – Ochrona dokumentów przeznaczonych do użytku wewnętrznego – Przesłanki – Różnica w stosunku do rozporządzenia nr 1049/2001

   (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1049/2001, art. 4 ust. 3; decyzja Europejskiego Banku Centralnego 2004/258, zmieniona decyzjami 2011/342, 2015/529, art. 4 ust. 3 akapit pierwszy)

   (zob. pkt 67–71, 74, 75)

Streszczenie

Decyzją z dnia 16 października 2017 r. Europejski Bank Centralny (EBC) odmówił wnoszącym odwołanie, Fabiowi de Masiemu i Yanisowi Varoufakisowi, dostępu do dokumentu zatytułowanego „Odpowiedzi na pytania dotyczące wykładni art. 14.4 protokołu nr 4 w sprawie statutu Europejskiego Systemu Banków Centralnych i Europejskiego Banku Centralnego”. Dokument ten zawierał odpowiedź zewnętrznego doradcy na wniosek o wydanie opinii prawnej, który został do niego skierowany przez EBC w przedmiocie uprawnień przysługujących Radzie Prezesów na podstawie tego art. 14.4. EBC odmówił dostępu do wspomnianego dokumentu, powołując się, po pierwsze, na wyjątek przewidziany w art. 4 ust. 2 tiret drugie decyzji 2004/258 ( 1 ) dotyczący ochrony doradztwa prawnego, a po drugie, na wyjątek przewidziany w art. 4 ust. 3 akapit pierwszy tej decyzji, dotyczący ochrony dokumentów przeznaczonych do użytku wewnętrznego.

Skarga, którą wnoszący odwołanie wnieśli do Sądu na tę decyzję EBC, została oddalona jako bezzasadna ( 2 ). Sąd orzekł, że EBC postąpił słusznie, uzasadniając odmowę dostępu do spornego dokumentu wyjątkiem przewidzianym w art. 4 ust. 3 akapit pierwszy decyzji 2004/258, dotyczącym ochrony dokumentów przeznaczonych do użytku wewnętrznego.

Rozpatrując odwołanie, które zostało wniesione przez wnoszących odwołanie od wyroku Sądu, Trybunał przychyla się do dokonanej przez Sąd analizy dotyczącej zastosowania tego wyjątku w niniejszej sprawie i oddala odwołanie.

Ocena Trybunału

Przede wszystkim Trybunał stwierdza, że w niniejszej sprawie Sąd nie naruszył ciążącego na nim obowiązku uzasadnienia. W tym względzie Trybunał podnosi, że o ile art. 4 ust. 3 akapit drugi rozporządzenia nr 1049/2001 ( 3 ) zakłada wykazanie, iż ujawnienie dokumentu poważnie naruszyłoby proces podejmowania decyzji przez instytucję, o tyle takie wykazanie nie jest wymagane w ramach wyjątku przewidzianego w art. 4 ust. 3 akapit pierwszy decyzji 2004/258. Trybunał stwierdza zatem, że Sąd nie był w żaden sposób zobowiązany do zbadania, czy EBC przedstawił wyjaśnienia dotyczące ryzyka poważnego naruszenia jego procesu podejmowania decyzji, które mogłoby wynikać z dostępu do spornego dokumentu. Trybunał wyjaśnia, że odmowa dostępu do dokumentu na podstawie tego przepisu decyzji 2004/258 wymaga jedynie wykazania, po pierwsze, że dokument ten jest w szczególności przeznaczony do użytku wewnętrznego na potrzeby obrad i wstępnych konsultacji wewnątrz EBC, a po drugie, że nie istnieje nadrzędny interes publiczny uzasadniający ujawnienie tego dokumentu.

Następnie Trybunał podnosi, że Sąd nie naruszył zakresu stosowania art. 4 ust. 2 tiret drugie i ust. 3 akapit pierwszy decyzji 2004/258. Po pierwsze, brzmienie tego art. 4 ust. 2 tiret drugie tej decyzji nie zawiera żadnej wskazówki mogącej nadać mu charakter lex specialis względem art. 4 ust. 3 akapit pierwszy tej decyzji. Po drugie, brzmienie art. 4 wspomnianej decyzji w żaden sposób nie wyklucza, aby ta sama część dokumentu mogła być objęta kilkoma wyjątkami, o których w nim mowa. Po trzecie, z punktu widzenia zastosowania wyjątku, o którym mowa w art. 4 ust. 3 akapit pierwszy decyzji 2004/258, bez znaczenia jest to, czy sporny dokument można również uznać za „opinię prawną” w rozumieniu art. 4 ust. 2 tiret drugie tej decyzji, ponieważ prawodawca Unii nie uzależnił możliwości powołania się na wyjątek, o którym mowa w tym pierwszym przepisie, od okoliczności, że rozpatrywany dokument nie stanowi „opinii prawnej” w rozumieniu tego drugiego przepisu.

Wreszcie Trybunał potwierdza wykładnię art. 4 ust. 3 akapit pierwszy decyzji 2004/258 przyjętą przez Sąd, podkreślając, że przepisu tego nie można interpretować jako zastrzegającego ochronę, jaką zawiera, wyłącznie do dokumentów związanych z konkretnym procesem decyzyjnym. Przepis ten zakłada bowiem jedynie, że dany dokument jest wykorzystywany na potrzeby obrad i wstępnych konsultacji wewnątrz EBC, a w rezultacie obejmuje, szeroko ujęte, dokumenty dotyczące wewnętrznych procesów EBC. Ponadto Trybunał zauważa, że zakres tego przepisu różni się od zakresu art. 4 ust. 3 rozporządzenia nr 1049/2001. Po pierwsze, przedmiot ich ochrony nie jest identyczny, a po drugie, o ile wspomniany wyżej przepis rozporządzenia nr 1049/2001 uzależnia odmowę udzielenia dostępu do dokumentu od tego, czy odnosi się on do spraw, w przypadku których instytucja nie wydała jeszcze decyzji, o tyle art. 4 ust. 3 akapit pierwszy decyzji 2004/258 nie zawiera takiego uściślenia i konkretnie przewiduje, że dostępu do dokumentu można odmówić nawet po podjęciu decyzji.

( 1 ) Decyzja Europejskiego Banku Centralnego 2004/258/WE z dnia 4 marca 2004 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Europejskiego Banku Centralnego (EBC/2004/3) (Dz.U. 2004, L 80, s. 42), zmieniona decyzją Europejskiego Banku Centralnego 2011/342/UE z dnia 9 maja 2011 r. (EBC/2011/6) (Dz.U. 2011, L 158, s. 37) oraz decyzją Europejskiego Banku Centralnego (UE) 2015/529 z dnia 21 stycznia 2015 r. (EBC/2015/1) (Dz.U. 2015, L 84, s. 64).

( 2 ) Wyrok z dnia 12 marca 2019 r., De Masi i Varoufakis/EBC (T‑798/17, EU:T:2019:154).

( 3 ) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1049/2001 z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz.U. 2001, L 145, s. 43; sprostowania: Dz.U. 2010, L 271, s. 20; Dz.U. 2013, L 333, s. 83).