Sprawa C‑761/18 P

Päivi Leino-Sandberg

przeciwko

Parlamentowi Europejskiemu

 Wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 21 stycznia 2021 r.

Odwołanie – Dostęp do dokumentów instytucji Unii Europejskiej – Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 – Artykuł 10 – Odmowa dostępu – Skarga do Sądu Unii Europejskiej na decyzję Parlamentu Europejskiego odmawiającą dostępu do dokumentu – Ujawnienie dokumentu opatrzonego uwagami przez osobę trzecią po wniesieniu skargi – Umorzenie postępowania przez Sąd ze względu na utratę interesu prawnego – Naruszenie prawa

Skarga o stwierdzenie nieważności – Osoby fizyczne lub prawne – Interes prawny – Skarga na decyzję instytucji odmawiającą dostępu do dokumentów – Ujawnienie dokumentu opatrzonego uwagami przez osobę trzecią po wniesieniu skargi – Istnienie interesu prawnego – Ocena w świetle prawa materialnego mającego zastosowanie do istoty sporu – Rozporządzenie nr 1049/2001 – Zrównanie ujawnienia dokumentu przez osobę trzecią z ujawnieniem przez zainteresowaną instytucję – Niedopuszczalność – Zachowanie interesu prawnego

(art. 263 akapit czwarty TFUE; rozporządzenie nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 10 ust. 1, 2)

(zob. pkt 32–35, 40, 45–49)

Streszczenie

Wnosząca odwołanie, profesor uniwersytecka, złożyła w ramach projektów badawczych dotyczących przejrzystości w rozmowach trójstronnych skierowany do Parlamentu Europejskiego wniosek o udzielenie dostępu do decyzji tej instytucji odmawiającej udzielania pewnej osobie dostępu do niektórych dokumentów zawierających informacje sporządzone w ramach rozmów trójstronnych(1). Decyzją z dnia 3 kwietnia 2017 r.(2) Parlament odmówił wnoszącej odwołanie udzielania dostępu do żądanego dokumentu.

Sąd umorzył(3) postępowanie w przedmiocie złożonej przez wnoszącą odwołanie skargi na tę ostatnią decyzję ma tej podstawie, że w następstwie ujawnienia przez adresata w Internecie dokumentu, do którego wnosząca odwołanie żądała dostępu, wspomniana skarga stała się bezprzedmiotowa.

Rozpatrując wniesione odwołanie, Trybunał uchylił postanowienie Sądu i przekazał sprawę temu Sądowi do ponownego rozpoznania.

Ocena Trybunału

Opierając się na swoim orzecznictwie(4), Trybunał stwierdził, że nawet jeśli sporny dokument został ujawniony przez osobę trzecią, to Parlament nie cofnął formalnie spornej decyzji i że w rezultacie spór zachował swój przedmiot.

W celu sprawdzenia, czy Sąd powinien był orzec co do istoty skargi, Trybunał zbadał kwestię, czy wnosząca odwołanie, pomimo ujawnienia spornego dokumentu przez osobę trzecią, zachowała swój interes prawny. Na wstępie Trybunał zauważył, że o ile jest prawdą, iż interes prawny, który musi istnieć do momentu wydania orzeczenia sądowego, pod rygorem umorzenia postępowania, stanowi warunek proceduralny niezależny od prawa materialnego mającego zastosowanie do istoty sporu, o tyle nie można go jednak oddzielić od tego prawa. Zatem przy uwzględnieniu okoliczności, że wniosek o udzielenie dostępu złożony przez wnoszącą odwołanie opierał się na rozporządzeniu nr 1049/2001(5), Trybunał przypomniał, że to rozporządzenie, które opiera się na zasadzie otwartości, ma na celu zapewnienie możliwie najszerszego publicznego dostępu do dokumentów instytucji. Trybunał uściślił, że wspomniane rozporządzenie ustanawia z jednej strony prawo, co do zasady, każdej osoby do uzyskania dostępu do dokumentów instytucji, a z drugiej strony obowiązek, co do zasady, instytucji w zakresie udzielenia dostępu do ich dokumentów. Wyjątki od prawa dostępu do dokumentów instytucji są w nim wymienione enumeratywnie.

Następnie Trybunał uściślił, że chociaż zgodnie z przepisami rozporządzenia nr 1049/2001(6) dana instytucja może wywiązać się ze swego obowiązku udostępnienia dokumentu poprzez poinformowanie wnioskodawcy, w jaki sposób uzyskać żądany dokument, jeśli dokument został już przez nią ujawniony i jest łatwo dostępny dla wnioskodawcy, nie jest tak w przypadku, gdy dokument danej instytucji ujawniła osoba trzecia. W tym względzie podkreślił on, że dokumentu ujawnionego przez osobę trzecią nie można uważać za dokument urzędowy lub za wyrażający oficjalne stanowisko instytucji w braku jednoznacznego potwierdzenia tej instytucji, że to, co zostało w nim ujęte, faktycznie pochodzi od niej i wyraża jej oficjalne stanowisko.

Trybunał stwierdził, że w sytuacji, w której wnosząca odwołanie uzyskuje jedynie dostęp do spornego dokumentu ujawnionego przez osobę trzecią, a Parlament nadal odmawia udzielenia jej dostępu do żądanego dokumentu, nie można uznać, że wnosząca odwołanie uzyskała dostęp do wspomnianego dokumentu w rozumieniu rozporządzenia nr 1049/2001 ani że tym samym utraciła ona interes w żądaniu stwierdzenia nieważności decyzji Parlamentu odmawiającej jej dostępu do tego dokumentu wyłącznie ze względu na to ujawnienie. Przeciwnie, w takiej sytuacji wnioskodawca zachowuje rzeczywisty interes w uzyskaniu dostępu do uwierzytelnionej wersji żądanego dokumentu, gwarantującej, że dokument ten pochodzi od tej instytucji i że wyraża on jej oficjalne stanowisko.

W konsekwencji Trybunał uznał, iż Sąd naruszył prawo, zrównując ujawnienie dokumentu przez osobę trzecią z ujawnieniem przez daną instytucję żądanego dokumentu i stwierdzając na tej podstawie, że należy umorzyć postępowanie w przedmiocie skargi złożonej przez wnoszącą odwołanie na tej podstawie, że skoro dokument został ujawniony przez osobę trzecią, wnosząca odwołanie mogła uzyskać dostęp do tego dokumentu i skorzystać z niego w sposób równie zgodny z prawem, jak gdyby uzyskała go w następstwie uwzględnienia wniosku złożonego na podstawie tego rozporządzenia.

1      Decyzja Parlamentu Europejskiego z dnia 8 lipca 2015 r., A(2015) 4931.

2      Decyzja Parlamentu Europejskiego A(2016)15112.

3      Postanowienie z dnia 20 września 2018 r., Leino-Sandberg/Parlament (T‑421/17, niepublikowane, EU:T:2018:628).

4      Wyrok z dnia 4 września 2018 r., ClientEarth/Komisja (C‑57/16 P, EU:C:2018:660).

5      Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji (Dz.U. 2001, L 145, s. 43).

6      Artykuł 10 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1049/2001.