Sprawa C‑234/18

Komisia za protivodeystvie na koruptsiyata i za otnemane na nezakonno pridobitoto imushtestvo

przeciwko

BP i in.

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Sofiyski gradski sad)

Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 19 marca 2020 r.

Odesłanie prejudycjalne – Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Postępowanie w sprawie konfiskaty nielegalnie nabytego mienia w braku skazania za przestępstwo – Dyrektywa 2014/42/UE – Zakres zastosowania – Decyzja ramowa 2005/212/WSiSW

1. Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Zabezpieczenie i konfiskata narzędzi służących do popełnienia przestępstwa i korzyści pochodzących z przestępstwa w Unii Europejskiej – Dyrektywa 2014/42 – Zakres zastosowania – Czyn polegający na sprzeniewierzeniu środków finansowych niestanowiący przestępstwa objętego instrumentami prawnymi wymienionymi w sposób wyczerpujący w tej dyrektywie – Wyłączenie

   (dyrektywa 2014/42 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 3)

   (zob. pkt 47, 48)

2. Współpraca wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Decyzja ramowa w sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa – Zakres zastosowania – Orzeczenie sądowe wydane w ramach postępowania w sprawie konfiskaty cywilnej – Wyłączenie – Uregulowanie krajowe przewidujące konfiskatę mienia nabytego nielegalnie bez skazania za przestępstwo – Dopuszczalność

   [art. 31 ust. 1 lit. c) TUE; decyzja ramowa Rady 2005/212]

   (zob. pkt 53–57, 60–62, sentencja)

Streszczenie

W wyroku „Agro In 2001” (C‑234/18) ogłoszonym w dniu 19 marca 2020 r. Trybunał orzekł, że decyzja ramowa 2005/212 w sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa ( 1 ) nie stoi na przeszkodzie przepisom państwa członkowskiego, zgodnie z którymi konfiskatę mienia nabytego nielegalnie sąd krajowy zarządza po zakończeniu postępowania, które nie jest uzależnione ani od stwierdzenia popełnienia przestępstwa, ani, a fortiori, od skazania domniemanych sprawców takiego przestępstwa.

Wyrok ten wpisuje się w ramy sporu między komisją odpowiedzialną w Bułgarii za zwalczanie korupcji i konfiskatę mienia nabytego w sposób nielegalny (zwaną dalej „komisją ds. konfiskaty mienia”) a BP, osobą prywatną, oraz kilkoma osobami fizycznymi i prawnymi powiązanymi z BP lub przez niego kontrolowanymi, dotyczącego wniosku o konfiskatę mienia nabytego w sposób nielegalny przez BP i te osoby. Postępowanie karne zostało wszczęte przeciwko BP jako prezesowi rady nadzorczej banku bułgarskiego za celowe skłonienie innych osób w latach 2011–2014 do sprzeniewierzenia środków pieniężnych należących do tego banku. W momencie wystąpienia z wnioskiem o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym postępowanie to nie zostało jednak jeszcze zakończone prawomocnym wyrokiem skazującym. Po przeprowadzeniu dochodzenia, które dotyczyło zwłaszcza BP i z którego wynikało, że BP nabył mienie finansując je z nielegalnych środków, komisją ds. konfiskaty mienia wszczęła postępowanie cywilne przed sądem odsyłającym w celu, między innymi, zarządzenia konfiskaty mienia BP i członków jego rodziny. Zdaniem zaś BP i innych osób, których dotyczyło to postępowanie konfiskata mienia może być oparta jedynie na prawomocnym wyroku skazującym.

Trybunał odrzucił tą linię rozumowania w swoim wyroku. Aby dojść do takiego wniosku Trybunał wskazał, że biorąc pod uwagę w szczególności cele i brzmienie przepisów decyzji ramowej 2005/212, należy uznać, że ta decyzja ramowa jest aktem mającym na celu zobowiązanie państw członkowskich do ustanowienia wspólnych minimalnych zasad konfiskaty narzędzi i korzyści pozostających w związku z przestępstwami, w celu ułatwienia wzajemnego uznawania nakazów sądowych o konfiskacie wydanych w ramach postępowań karnych. W konsekwencji decyzja ramowa 2005/212 nie reguluje konfiskaty narzędzi i korzyści pochodzących z bezprawnych działań, zarządzonej przez sąd państwa członkowskiego w ramach postępowania, które nie dotyczy stwierdzenia popełnienia jednego lub kilku przestępstw. Uznając, że orzeczenie, które ma wydać sąd odsyłający w sprawie w postępowaniu głównym nie wpisuje się w ramy postępowania dotyczącego jednego lub kilku przestępstw, lecz w ramy postępowania o charakterze cywilnym dotyczącego mienia, co do którego zarzuca się, że zostało one nabyte nielegalnie, i prowadzonego w sposób niezależny od takiego postępowania karnego, Trybunał stwierdził, że orzeczenie to nie jest objęte zakresem stosowania decyzji ramowej 2005/212.

( 1 ) Decyzja ramowa Rady 2005/212/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa (Dz.U. L 2005 z 15.3.2005, s. 49).