Sprawa C‑16/18

Michael Dobersberger

przeciwko

Magistrat der Stadt Wien

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Verwaltungsgerichtshof (Austria)]

 Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 19 grudnia 2019 r.

Odesłanie prejudycjalne – Artykuły 56 i 57 TFUE – Swoboda świadczenia usług – Dyrektywa 96/71/WE – Stosowanie – Artykuł 1 ust. 3 lit. a) – Delegowanie pracowników w ramach świadczenia usług – Świadczenie usług w pociągach międzynarodowych – Uregulowania krajowe nakładające obowiązki administracyjne w związku z delegowaniem pracowników

1.        Swoboda świadczenia usług – Postanowienia traktatu – Zakres stosowania – Usługi w dziedzinie transportu w rozumieniu art. 58 ust. 1 TFUE – Pojęcie – Serwis w wagonach, usługi sprzątania lub usługi polegające na zapewnianiu posiłków i napojów świadczone w pociągach – Wyłączenie

(art. 56, art. 58 ust. 1 TFUE)

(zob. pkt 24–26)

2.        Swoboda świadczenia usług – Delegowanie pracowników w ramach świadczenia usług – Dyrektywa 96/71 – Pracownik delegowany – Pojęcie – Pracownicy wykonujący znaczną część swojej pracy w państwie członkowskim, w którym ma siedzibę przedsiębiorstwo powierzające im świadczenie usług w pociągach międzynarodowych i którzy rozpoczynają lub kończą służbę w tym państwie członkowskim – Wyłączenie

(dyrektywa 96/71 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2 ust. 1, art. 3 ust. 2)

(zob. pkt 30–33)

3.        Swoboda świadczenia usług – Delegowanie pracowników w ramach świadczenia usług – Dyrektywa 96/71 – Zakres stosowania – Świadczenie usług na rzecz przewoźnika kolejowego realizowane przez pracowników najemnych przedsiębiorstwa mającego siedzibę w państwie członkowskim w pociągach międzynarodowych przejeżdżających przez państwo członkowskie przewoźnika kolejowego – Wyłączenie – Przesłanki

[dyrektywa 96/71 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 1 ust. 3 lit. a)]

(zob. pkt 35; sentencja)

Streszczenie

Pracownicy węgierskiego przedsiębiorstwa świadczący usługi w przejeżdżającym przez Austrię międzynarodowym pociągu austriackich kolei federalnych nie są delegowani do tego państwa członkowskiego w rozumieniu dyrektywy o delegowaniu pracowników

W wyroku w sprawie Dobersberger (C‑16/18), ogłoszonym w dniu 19 grudnia 2019 r., Trybunał w składzie wielkiej izby orzekł, że dyrektywa 96/71(1) nie ma zastosowania do pracowników najemnych przedsiębiorstwa z siedzibą w państwie członkowskim, którzy świadczą serwis w wagonach, usługi sprzątania lub usługi polegające na zapewnianiu posiłków i napojów w pociągach międzynarodowych, przejeżdżających przez państwo członkowskie odnośnego przewoźnika kolejowego, w sytuacji gdy ci pracownicy realizują znaczną część pracy związanej z tymi usługami na terytorium państwa członkowskiego siedziby ich przedsiębiorstwa i gdy na tymże terytorium rozpoczynają lub kończą służbę.

M. Dobersberger prowadzi przedsiębiorstwo mające siedzibę na Węgrzech, które na podstawie szeregu umów podwykonawstwa z udziałem spółek z siedzibą w Austrii i na Węgrzech zapewniało serwis w wagonach w niektórych międzynarodowych pociągach Österreichische Bundesbahnen (austriackich kolei federalnych). Pociągi te przejeżdżały przez Austrię, a ich stacją początkową lub końcową był Budapeszt (Węgry). Usługi te były świadczone przez pracowników zamieszkałych na Węgrzech, z których większość została oddana do dyspozycji przedsiębiorstwa przez inne węgierskie przedsiębiorstwo. Wszyscy pracownicy mieli ośrodki życia na Węgrzech, gdzie rozpoczynali i kończyli służbę. Ponadto w Budapeszcie odbierali żywność i napoje i tam też dokonywali ich załadunku do pociągów. Byli oni również zobowiązani do przeprowadzania kontroli stanu zapasów i obliczania obrotu w Budapeszcie.

W następstwie przeprowadzonej w Austrii kontroli na M. Dobersbergera nałożono sankcje administracyjne o charakterze karnym za naruszenie austriackich uregulowań prawa socjalnego dotyczących delegowania pracowników na terytorium tego państwa członkowskiego. Zdaniem władz austriackich pracownicy węgierscy byli delegowani na terytorium austriackie, w związku z czym M. Dobersberger powinien wywiązać się z określonych obowiązków administracyjnych. Powinien był on zatem, na tydzień przed rozpoczęciem pracy, zgłosić fakt korzystania z tych pracowników i móc okazać, w miejscu wykonywania pracy, ich umowy o pracę oraz określone dokumenty dotyczące wynagrodzeń wypłacanych wspomnianym pracownikom w języku niemieckim, jak również dokumenty dotyczące ich przynależności do systemu zabezpieczenia społecznego.

W tych okolicznościach pojawiło się pytanie, czy dyrektywa 96/71, którą transponują austriackie uregulowania prawa socjalnego, znajduje zastosowanie do świadczenia usług świadczonych w pociągu międzynarodowym przez pracowników przedsiębiorstwa z siedzibą w jednym z państw członkowskich w wykonaniu umowy zawartej z przewoźnikiem kolejowym mającym siedzibę w innym państwie członkowskim, w sytuacji gdy pociąg przejeżdża przez to drugie państwo członkowskie.

W tym względzie Trybunał stwierdził na wstępie, że serwis w wagonach, usługi sprzątania lub usługi polegające na zapewnianiu posiłków i napojów świadczone w pociągach nie są nierozłącznie związane z usługą pasażerskiego transportu kolejowego. W konsekwencji usługi te nie są objęte zakresem stosowania art. 90–100 TFUE, dotyczących transportu, lecz art. 56–62 TFUE, z wyjątkiem art. 58 ust. 1 TFUE, dotyczących usług. Wynika stąd, że usługi te mogą być objęte zakresem dyrektywy 96/71, która została przyjęta na podstawie przepisów prawa pierwotnego dotyczących usług.

W celu ustalenia, czy omawiane usługi są objęte zakresem stosowania tej dyrektywy, Trybunał zbadał pojęcie „pracownika delegowanego” w rozumieniu tej dyrektywy. Orzekł on, że pracownik nie może zostać uznany za delegowanego na terytorium państwa członkowskiego, jeżeli wykonywanie jego pracy nie ma wystarczającego związku z tym terytorium. Tymczasem pracownicy wykonujący znaczną część swojej pracy w państwie członkowskim, w którym ma siedzibę przedsiębiorstwo, które powierzyło im świadczenie usług w pociągach międzynarodowych i którzy rozpoczynają lub kończą służbę w tym państwie członkowskim, nie mają wystarczającego związku z terytorium państwa członkowskiego lub państw członkowskich, przez które przejeżdżają te pociągi, tak aby można było ich uznać za „delegowanych” w rozumieniu dyrektywy 96/71. Ich sytuacja nie jest zatem objęta zakresem tej dyrektywy.

Trybunał dodał, że bez znaczenia jest w tym względzie fakt, że świadczenie usług odbywa się, w ramach łańcucha podwykonawstwa, na podstawie umowy zawartej z przedsiębiorstwem mającym siedzibę w tym samym państwie członkowskim co przewoźnik kolejowy, które zawarło z tymże przewoźnikiem umowę. Nie ma również znaczenia to, że przedsiębiorstwo powierza to świadczenie usług nie swoim własnym pracownikom, lecz pracownikom udostępnionym mu przez przedsiębiorstwo mające siedzibę w tym samym co ono państwie członkowskim.

1      Dyrektywa 96/71/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotycząca delegowania pracowników w ramach świadczenia usług (Dz.U. 2007, L 310, s. 22; sprostowanie Dz.U. 2007, L 310, s. 22).