This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62017CJ0214
Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 20 września 2018 r.
Alexander Mölk przeciwko Valentinie Mölk.
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Protokół haski o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych – Artykuł 4 ust. 3 – Żądanie ustalenia świadczenia alimentacyjnego wniesione przez wierzyciela alimentacyjnego przed właściwym organem państwa miejsca zwykłego pobytu dłużnika – Prawomocne orzeczenie – Późniejsze żądanie wniesione przez dłużnika przed tym samym organem, mające na celu obniżenie wysokości ustalonego świadczenia alimentacyjnego – Stawiennictwo wierzyciela – Ustalenie prawa właściwego.
Sprawa C-214/17.
Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 20 września 2018 r.
Alexander Mölk przeciwko Valentinie Mölk.
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Protokół haski o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych – Artykuł 4 ust. 3 – Żądanie ustalenia świadczenia alimentacyjnego wniesione przez wierzyciela alimentacyjnego przed właściwym organem państwa miejsca zwykłego pobytu dłużnika – Prawomocne orzeczenie – Późniejsze żądanie wniesione przez dłużnika przed tym samym organem, mające na celu obniżenie wysokości ustalonego świadczenia alimentacyjnego – Stawiennictwo wierzyciela – Ustalenie prawa właściwego.
Sprawa C-214/17.
Court reports – general – 'Information on unpublished decisions' section
Sprawa C‑214/17
Alexander Mölk
przeciwko
Valentinie Mölk
(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Oberster Gerichtshof)
Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Protokół haski o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych – Artykuł 4 ust. 3 – Żądanie ustalenia świadczenia alimentacyjnego wniesione przez wierzyciela alimentacyjnego przed właściwym organem państwa miejsca zwykłego pobytu dłużnika – Prawomocne orzeczenie – Późniejsze żądanie wniesione przez dłużnika przed tym samym organem, mające na celu obniżenie wysokości ustalonego świadczenia alimentacyjnego – Stawiennictwo wierzyciela – Ustalenie prawa właściwego
Streszczenie – wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 20 września 2018 r.
Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Zakres – Protokół haski o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych – Włączenie
(art. 267 TFUE; protokół haski z dnia 23 listopada 2007 r.)
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja, prawo właściwe, uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądowych w zakresie zobowiązań alimentacyjnych – Protokół haski o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych – Szczególna właściwość prawa uprzywilejowująca niektórych wierzycieli – Wierzyciel, który wniósł powództwo przed właściwym organem państwa miejsca zwykłego pobytu dłużnika – Stosowanie prawa państwa siedziby organu orzekającego w sprawie (lex fori) – Stosowanie tego prawa także do późniejszego żądania dłużnika mającego na celu obniżenie wysokości świadczenia alimentacyjnego – Wyłączenie
(protokół haski z dnia 23 listopada 2007 r., art. 4 ust. 3)
Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja, prawo właściwe, uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądowych w zakresie zobowiązań alimentacyjnych – Protokół haski o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych – Szczególna właściwość prawa uprzywilejowująca niektórych wierzycieli – Wierzyciel, który wniósł powództwo przed właściwym organem państwa miejsca zwykłego pobytu dłużnika – Pojęcie „wniesienia powództwa” przed właściwym organem – Stawiennictwo wierzyciela w ramach postępowania wszczętego przez dłużnika mającego na celu obniżenie wysokości świadczenia alimentacyjnego – Wyłączenie
(protokół haski z dnia 23 listopada 2007 r., art. 4 ust. 3)
Zobacz tekst orzeczenia.
(zob. pkt 23)
Artykuł 4 ust. 3 protokołu haskiego z dnia 23 listopada 2007 r. o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych, zatwierdzonego w imieniu Wspólnoty Europejskiej decyzją Rady 2009/941/WE z dnia 30 listopada 2009 r., należy interpretować w ten sposób, że z sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, w której podlegające zapłacie świadczenia alimentacyjne zostały ustalone prawomocnym orzeczeniem na żądanie wierzyciela i, na mocy tego art. 4 ust. 3, zgodnie z wyznaczonym na podstawie tego postanowienia prawem miejsca organu orzekającego w sprawie, nie wynika, by prawu temu podlegało późniejsze żądanie mające na celu obniżenie wysokości tych świadczeń alimentacyjnych wniesione przez dłużnika do właściwego organu państwa jego zwykłego miejsca pobytu przeciwko wierzycielowi.
Przewidując, że prawo miejsca organu orzekającego w sprawie – zamiast prawa państwa, w którym wierzyciel ma miejsce zwykłego pobytu – może mieć zastosowanie w pierwszej kolejności, protokół haski daje temu ostatniemu możliwość pośredniego wybrania pierwszego z tych praw, jako że wybór ten wynika z wytoczenia powództwa przez wierzyciela przed właściwym organem państwa, w którym dłużnik ma miejsce zwykłego pobytu. Możliwość ta realizuje cel ochrony wierzyciela uznanego za stronę słabszą w stosunkach z dłużnikiem, pozwalając mu de facto na dokonanie wyboru prawa mającego zastosowanie do jego żądania. W tych okolicznościach, gdy postępowanie wszczęte na żądanie wierzyciela zakończyło się orzeczeniem, które się uprawomocniło, z art. 4 ust. 3 protokołu haskiego nie wynika, by należało rozciągnąć skutki dokonanego wyboru na nowe postępowanie, zainicjowane nie przez wierzyciela, lecz przez dłużnika. Ponadto, co się tyczy zasady stanowiącej odstępstwo od zasady określonej w art. 3 protokołu haskiego, należy interpretować ją w sposób ścisły i nie wykraczać poza przypadki wyraźnie przewidziane.
Te uwagi potwierdza sprawozdanie wyjaśniające w sprawie protokołu haskiego sporządzone przez Andreę Bonomiego (tekst przyjęty podczas 21. sesji Haskiej Konferencji Prawa Prywatnego Międzynarodowego). Jak bowiem wskazał A. Bonomi w pkt 67 tego sprawozdania, przewidziane odejście od zasady związku z prawem miejsca zwykłego pobytu wierzyciela może być uzasadnione, jeżeli sam wierzyciel postanawia wszcząć postępowanie w państwie, w którym dłużnik ma miejsce zwykłego pobytu, natomiast wydaje się przesadne, gdyby postępowanie było wszczynane w tym państwie z inicjatywy dłużnika, w szczególności dla celów żądania zmiany orzeczenia w sprawie zobowiązań alimentacyjnych. Porównanie art. 4 ust. 3 z postanowieniami protokołu haskiego umożliwiającymi stronom za obopólną zgodą wybór prawa właściwego dla zobowiązania alimentacyjnego, a mianowicie z art. 7 i 8 tego protokołu, także potwierdza tę analizę.
Z tego względu należy uznać, że art. 4 ust. 3 protokołu haskiego odnosi się wyłącznie sytuacji, w której wierzyciel wybiera pośrednio prawo miejsca organu orzekającego w sprawie w ramach postępowania zainicjowanego przez tego wierzyciela przed właściwym organem państwa miejsca zwykłego pobytu dłużnika, i nie obejmuje późniejszego postępowania wszczętego po uprawomocnieniu się orzeczenia wydanego w pierwotnym postępowaniu.
(zob. pkt 31–36, 42, 46; pkt 1 sentencji)
Artykuł 4 ust. 3 protokołu haskiego z dnia 23 listopada 2007 r. należy interpretować w ten sposób, że wierzyciel nie „wytacza powództwa” w rozumieniu tego przepisu przed właściwym organem państwa, w którym dłużnik ma miejsce zwykłego pobytu, gdy wdaje się w spór w rozumieniu art. 5 rozporządzenia Rady (WE) nr 4/2009 z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń oraz współpracy w zakresie zobowiązań alimentacyjnych w ramach wszczętego przez tego dłużnika przed tym organem postępowania, wnosząc o oddalenie żądania.
Przepis ten stosuje się pod dwoma warunkami, przewidującymi, że organ, przed którym wytoczono powództwo, musi być organem państwa miejsca zwykłego pobytu dłużnika, i że to wierzyciel musi wytoczyć powództwo przed tym organem. W przypadku powództwa wszczętego przez dłużnika przed organem państwa miejsca jego zwykłego pobytu wdanie się w spór przez wierzyciela może oczywiście pociągać ze sobą właściwość tego organu, jak to przewiduje art. 5 rozporządzenia nr 4/2009. Jednakże z uznania tej właściwości nie można wywodzić, że wierzyciel również „wniósł powództwo” przed organem państwa miejsca zwykłego pobytu dłużnika w rozumieniu art. 4 ust. 3 protokołu haskiego.
(zob. pkt 49–51, 53; pkt 2 sentencji)