Sprawa C‑3/17

Sporting Odds Ltd

przeciwko

Nemzeti Adó- és Vámhivatal Központi Irányítása

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Fővárosi Közigazgatási és Munkaügyi Bíróság)

Odesłanie prejudycjalne – Swoboda świadczenia usług – Artykuł 56 TFUE – Artykuły4 ust. 3 TUE – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Ograniczenia – Gry losowe – Przepisy krajowe – Wykorzystywanie pewnych form gier losowych przez państwo – Wyłączność – System koncesji dla innych rodzajów gier – Wymóg zezwolenia – Kara administracyjna

Streszczenie – wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 28 lutego 2018 r.

1. Swoboda świadczenia usług–Ograniczenia–Gry losowe–Uregulowanie krajowe ustanawiające monopol państwowy na organizację pewnych grach losowych i system koncesji i zezwoleń na organizowanie innych gier–Dopuszczalność–Przesłanki–Ocena przez sąd krajowy

   (art. 56 TFUE)

2. Swoboda świadczenia usług–Ograniczenia–Gry losowe–Uregulowanie krajowe zastrzegające organizację gier losowych w Internecie, dla operatorów prowadzących, na podstawie koncesji, kasyno znajdujące się na terytorium krajowym–Niedopuszczalność–Naruszenie zasady proporcjonalności

   (art. 56 TFUE)

3. Swoboda świadczenia usług–Ograniczenia–Gry losowe–Uregulowanie krajowe ustanawiające system koncesji i zezwoleń na urządzanie gier losowych online–Praktyczna niemożliwość uzyskania takiej koncesji przez operatorów posiadających siedziby w innych państwach członkowskich–Niedopuszczalność–Brak poszanowania obowiązku przejrzystości

   (art. 56 TFUE)

4. Swoboda świadczenia usług–Ograniczenia–Gry losowe–Badanie przez sąd krajowy zgodności z prawem Unii przepisów ograniczających jedną z podstawowych swobód Unii Europejskiej–Brak badania z urzędu proporcjonalności tego uregulowania–Ciężar dowodu spoczywający na stronach–Dopuszczalność

   (art. 4 ust. 3 TUE; art. 56 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47,. 48)

5. Swoboda świadczenia usług–Ograniczenia–Gry losowe–Uregulowanie krajowe ograniczające jedną z podstawowych swobód Unii Europejskiej–Uzasadnienie–Ciężar dowodu spoczywający na państwie członkowskim–Spoczywający na sądzie, przed który później wytoczono powództwo, obowiązek wyciągnięcia wszelkich konsekwencji wynikających z braku dowodu

   (art. 56 TFUE; karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47 ust. 48)

6. Swoboda świadczenia usług–Ograniczenia–Gry losowe–Uregulowanie krajowe ograniczające jedną z podstawowych swobód Unii Europejskiej–Uzasadnienie–Ciężar dowodu spoczywający na państwie członkowskim–Obowiązek przedstawienia analizy skutków środka ograniczającego–Brak–Całościowa ocena przez sąd krajowy

   (art. 56 TFUE)

7. Swoboda świadczenia usług–Ograniczenia–Gry losowe–Uregulowanie krajowe ustanawiające system koncesji i zezwoleń na urządzanie gier losowych online–Niezgodność z art. 56 TFUE–Sankcje wobec osób winnych naruszenia–Niedopuszczalność

   (art. 56 TFUE)

1.  Artykuł 56 TFUE należy interpretować w ten sposób, iż postanowienie to zasadniczo nie stoi na przeszkodzie dualnemu systemowi organizacji rynku gier losowych, w ramach którego niektóre rodzaje gier losowych należą do systemu monopolu państwowego, a inne podlegają systemowi koncesji i zezwoleń na organizowanie gier losowych, o ile sąd krajowy stwierdzi, że uregulowanie ograniczające swobodę świadczenia usług rzeczywiście realizuje w sposób spójny i systematyczny cele przywołane przez państwo członkowskie.

   (zob. pkt 33; pkt 1 sentencji)

2.  Artykuł 56 TFUE należy interpretować w ten sposób, że postanowienie to stoi na przeszkodzie przepisowi krajowemu, takiemu jak będący przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, zgodnie z którym udzielenie zezwolenia na organizację gier losowych w Internecie jest zastrzeżone wyłącznie dla operatorów gier losowych prowadzących, na podstawie koncesji, kasyno znajdujące się na terytorium krajowym albowiem ów przepis nie stanowi warunku niezbędnego dla realizacji zamierzonych celów i istnieją mniej restrykcyjne środki pozwalające na ich osiągnięcie.

   Jakkolwiek bezsporne jest, że z powodu braku bezpośredniego kontaktu pomiędzy konsumentem a operatorem gry losowe dostępne przez Internet wiążą się z innym i bardziej znaczącym ryzykiem w porównaniu do tradycyjnego rynku takich gier, jeżeli chodzi o ewentualne oszustwa popełnione przez podmioty prowadzące te gry wobec konsumentów (wyrok z dnia 8 września 2009 r., Liga Portuguesa de Futebol Profissional i Bwin International, C‑42/07, EU:C:2009:519, pkt 70) dany przepis musi spełniać warunki wynikające z orzecznictwa Trybunału w zakresie proporcjonalności (zob. podobnie wyrok z dnia 6 marca 2007 r., Placanica i in., C‑338/04, C‑359/04 i C‑360/04, EU:C:2007:133, pkt 48).

   (zob. pkt 41, 44; pkt 2 sentencji)

3.  Artykuł 56 TFUE należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie ustawodawstwu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które ustanawia system koncesji i zezwoleń na organizowanie gier losowych w Internecie, jeżeli zawiera ono przepisy dyskryminujące operatorów posiadających siedziby w innych państwach członkowskich lub jeśli przewiduje ono przepisy niedyskryminujące, stosowane jednak w sposób nieprzejrzysty lub wykonywane w sposób, który uniemożliwia lub utrudnia kandydaturę niektórych oferentów posiadających siedziby w innych państwach członkowskich.

   (zob. pkt 49; pkt 3 sentencji)

4.  Artykuł 56 TFUE i art. 4 ust. 3 TUE w związku z art. 47 i 48 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one przepisom krajowym, takim jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które nie przewidują badania z urzędu proporcjonalności środków ograniczających swobodę świadczenia usług w rozumieniu art. 56 TFUE i nakładają ciężar dowodu na strony postępowania.

   (zob. pkt 57; pkt 4 sentencji)

5.  Artykuł 56 TFUE w związku z art. 47 i 48 karty praw podstawowych należy interpretować w ten sposób, że państwo członkowskie, które wdrożyło przepisy zawierające ograniczenia, ma obowiązek dostarczenia dowodów w celu wykazania istnienia celów mogących uzasadniać ograniczenie podstawowej swobody gwarantowanej przez traktat FUE i jego proporcjonalność, a w razie braku ich dostarczenia sąd krajowy powinien móc wyciągnąć wszelkie konsekwencje wynikające z takiego uchybienia.

   (zob. pkt 60; pkt 5 sentencji)

6.  Artykuł 56 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie można stwierdzić, że państwo członkowskie nie wywiązało się z obowiązku uzasadnienia środka ograniczającego z uwagi na fakt, że nie przedstawiło oceny skutków tego środka w chwili jego wprowadzenia do ustawodawstwa krajowego lub w chwili oceny takiego środka przez sąd krajowy.

   Do sądu krajowego należy bowiem dokonanie ogólnej oceny okoliczności, w których przyjęto i wdrożono przepisy zawierające ograniczenia (wyrok z dnia 30 kwietnia 2014 r., Pfleger i in., C‑390/12, EU:C:2014:281, pkt 52), a nie tylko stwierdzenie, że uprzednie badanie skutków uregulowania nie zostało przeprowadzone.

   (zob. pkt 64, 65; pkt 6 sentencji)

7.  Artykuł 56 TFUE należy interpretować w ten sposób, że postanowienie to stoi na przeszkodzie karom, takim jak kara rozpatrywana w postępowaniu głównym, nakładanym z powodu naruszenia przepisów krajowych, ustanawiających system koncesji i zezwoleń na organizację gier losowych, w sytuacji gdy omawiane przepisy krajowe okazują się sprzeczne z tym postanowieniem.

   (zob. pkt 68; pkt 7 sentencji)