Sprawa C‑648/16

Fortunata Silvia Fontana

przeciwko

Agenzia delle Entrate – Direzione provinciale di Reggio Calabria

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Commissione tributaria provinciale di Reggio Calabria)

Odesłanie prejudycjalne – Podatek od wartości dodanej (VAT) – Dyrektywa 2006/112/WE – Artykuł 273 – Określenie wysokości zobowiązania podatkowego – Ustalanie podstawy opodatkowania metodą indukcyjną – Prawo do odliczenia VAT – Domniemanie – Zasady neutralności podatkowej i proporcjonalności – Prawo krajowe przyjmujące za podstawę obliczenia VAT zakładany obrót

Streszczenie – wyrok Trybunału (czwarta izba) z dnia 21 listopada 2018 r.

Harmonizacja ustawodawstw podatkowych – Wspólny system podatku od wartości dodanej – Podstawa opodatkowania – Uregulowanie krajowe zezwalające na ustalanie podstawy opodatkowania metodą indukcyjną – Dopuszczalność – Przesłanki – Domniemanie wzruszalne – Możliwość zakwestionowana wyników uzyskanych tą metodą – Poszanowanie zasad neutralności podatkowej, proporcjonalności i prawa do obrony – Istnienie prawa do odliczenia podatku naliczonego – Ustalenie spoczywające na sądzie krajowym

(dyrektywa Rady 2006/112)

Dyrektywę Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej oraz zasady neutralności podatkowej i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie obowiązywaniu przepisów krajowych, takich jak będące przedmiotem postępowania głównego, które umożliwiają organowi podatkowemu w razie poważnych rozbieżności między zadeklarowanymi dochodami a dochodami oszacowanymi na podstawie studiów sektorowych posłużenie się metodą indukcyjną, opartą na takich studiach sektorowych, w celu ustalenia kwoty obrotu uzyskanego przez podatnika i w konsekwencji określenia wysokości zobowiązania podatkowego obejmującego zapłatę zaległego podatku od wartości dodanej (VAT), pod warunkiem że przepisy te i ich zastosowanie umożliwiają podatnikowi, z poszanowaniem zasad neutralności podatkowej i proporcjonalności, a także prawa do obrony, zakwestionowanie wyników uzyskanych tą metodą na podstawie ogółu przeciwnych dowodów, którymi on dysponuje, oraz skorzystanie z przysługującego mu prawa do odliczenia zgodnie z przepisami zawartymi w tytule X dyrektywy 2006/112, czego ustalenie należy do sądu odsyłającego.

Co się tyczy zasady proporcjonalności, zasada ta nie stoi na przeszkodzie obowiązywaniu przepisów krajowych, które przewidują, że wyłącznie istotne różnice między obrotem zadeklarowanym przez podatnika a obrotem ustalonym przy użyciu metody indukcyjnej, z uwzględnieniem obrotu uzyskanego przez podmioty prowadzące taką samą jak ten podatnik działalność, mogą skutkować wszczęciem postępowania prowadzącego do określenia wysokości zobowiązania podatkowego. Studia sektorowe wykorzystywane w celu ustalenia tego obrotu metodą indukcyjną powinny być dokładne, rzetelne i aktualne. Taka różnica może jedynie prowadzić do powstania wzruszalnego domniemania, które może zostać obalone przez podatnika na podstawie dowodów przeciwnych.

W związku z tym z jednej strony podatnik powinien mieć możliwość zakwestionowania dokładności odnośnego studium sektorowego lub jego zasadności w celu dokonania oceny jego szczególnej sytuacji. Z drugiej strony należy zapewnić podatnikowi możliwość wyjaśnienia okoliczności, dla których zadeklarowany obrót, jakkolwiek niższy niż obrót obliczony przy zastosowaniu metody indukcyjnej, odzwierciedla jej rzeczywistą działalność w danym okresie. Ponieważ zastosowanie studium sektorowego oznacza dla danego podatnika obowiązek wykazania w razie potrzeby negatywnych okoliczności, zasada proporcjonalności wymaga, aby wymagany standard dowodowy nie był nadmiernie zawyżony.

(zob. pkt 42, 44, 46; sentencja)