Sprawa C‑579/16 P

Komisja Europejska

przeciwko

FIH Holding A/S
i
FIH Erhvervsbank A/S

Odwołanie – Pomoc państwa – Pojęcie pomocy – Pojęcie „korzyści gospodarczej” – Zasada podmiotu prywatnego działającego w warunkach gospodarki rynkowej – Przesłanki stosowania i stosowanie – Kryzys finansowy – Kolejne interwencje w celu ratowania banku – Uwzględnienie bądź brak uwzględnienia przy ocenie drugiej interwencji zagrożeń wynikających ze zobowiązań podjętych przez państwo członkowskie przy pierwszej interwencji

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 6 marca 2018 r.

1. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Kryteria oceny – Przesłanki kumulatywne

   (art. 107 ust. 1 TFUE)

2. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego – Ocena w świetle wszystkich istotnych elementów spornej transakcji i jej kontekstu – Obowiązek przedstawienia przez państwo członkowskie wszystkich elementów istotnych dla rozpatrzenia kryterium inwestora prywatnego

   (art. 107 ust. 1 TFUE)

3. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego – Elementy oceny – Ryzyka wynikające z przyznanej wcześniej pomocy państwa związane ze statusem podmiotu władzy publicznej

   (art. 107 ust. 1 TFUE)

1.  Uznanie danego środka krajowego za „pomoc państwa” w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE wymaga spełnienia wszystkich następujących warunków. Po pierwsze, musi to być interwencja państwa lub przy użyciu zasobów państwowych. Po drugie, interwencja ta musi być w stanie wpłynąć na wymianę handlową między państwami członkowskimi. Po trzecie, musi przyznawać beneficjentowi selektywną korzyść. Po czwarte, musi zakłócać konkurencję lub grozić jej zakłóceniem.

   Jeśli chodzi o trzeci warunek dotyczący selektywności korzyści, za pomoc państwa uznaje się środki, które, niezależnie od ich formy, mogą uprzywilejowywać przedsiębiorstwa w bezpośredni lub pośredni sposób lub które można uznać za korzyść gospodarczą, jakiej przedsiębiorstwo będące beneficjentem nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych.

   (zob. pkt 43, 44)

2.  Mając na uwadze cel art. 107 ust. 1 TFUE, jakim jest zapewnienie niezakłóconej konkurencji, w tym między przedsiębiorstwami publicznymi a prywatnymi, pojęcie „pomocy” w rozumieniu tego postanowienia nie może obejmować środka przyznanego przedsiębiorstwu przy użyciu zasobów państwowych, w sytuacji gdy przedsiębiorstwo to mogłoby uzyskać taką samą korzyść w okolicznościach, które odpowiadają normalnym warunkom rynkowym. Oceny warunków, w których tego rodzaju korzyść została przyznana, dokonuje się więc, co do zasady, z zastosowaniem zasady prywatnego podmiotu gospodarczego.

   Ta zasada jest jednym z czynników, które Komisja jest zobowiązana uwzględnić w celu ustalenia istnienia pomocy, a zatem nie stanowi wyjątku, który znajduje zastosowanie wyłącznie na wniosek państwa członkowskiego, gdy uznano, że spełnione są znamiona pojęcia „pomocy państwa” określone w art. 107 ust. 1 TFUE.

   W konsekwencji, w sytuacji gdy okazuje się, że może mieć zastosowanie zasada prywatnego podmiotu gospodarczego, to na Komisji spoczywa obowiązek zwrócenia się do zainteresowanego państwa członkowskiego o dostarczenie jej wszelkich istotnych informacji, które umożliwią jej sprawdzenie, czy przesłanki stosowania tej zasady są spełnione.

   (zob. pkt 45–47)

3.  Aby ocenić, czy prywatny podmiot gospodarczy działający w warunkach gospodarki rynkowej, który znajduje się w możliwie podobnej sytuacji co państwo, przedsięwziąłby taki środek w normalnych warunkach rynkowych, należy uwzględnić tylko te korzyści i zobowiązania, które są powiązane z rolą państwa jako podmiotu gospodarczego, natomiast nie te, które odnoszą się do jego roli jako podmiotu władzy publicznej.

   Tak więc przy ocenie racjonalności gospodarczej danego środka państwowego, wymaganej przez zasadę prywatnego podmiotu gospodarczego, Trybunał powinien pominąć obciążające państwo koszty związane ze zwolnieniem pracowników, świadczeniami dla bezrobotnych i pomocą na odbudowę struktury przemysłowej, jak również z udzielonymi gwarancjami i przysługującymi państwu wierzytelnościami w zakresie, w jakim stanowią one same w sobie pomoc państwa.

   W szczególności w odniesieniu do tej ostatniej sytuacji skoro poprzez udzielenie pomocy państwo członkowskie realizuje z definicji inne cele niż rentowność środków przyznanych przedsiębiorstwom, należy uznać, że środki te zostają co do zasady przyznane przez państwo wykonujące swoje prerogatywy władzy publicznej.

   Wynika stąd, że ryzyka, na jakie narażone jest państwo i które wynikają dla niego z przyznanej wcześniej pomocy państwa, są związane z jego statusem podmiotu władzy publicznej, a zatem nie są elementami, które prywatny podmiot gospodarczy w normalnych warunkach rynkowych uwzględniłby w swoich kalkulacjach ekonomicznych.

   (zob. pkt 55–58)