Sprawa C‑73/16

Peter Puškár

przeciwko

Finančné riaditeľstvo Slovenskej republiky
i
Kriminálny úrad finančnej správy

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Najvyšší súd Slovenskej republiky)

Odesłanie prejudycjalne – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuły7, 8 i 47 – Dyrektywa 95/46/WE – Artykuły 1, 7 i 13 – Przetwarzanie danych osobowych – Artykuły4 ust. 3 TUE – Sporządzenie wykazu danych osobowych – Przedmiot – Pobór podatku – Zwalczanie oszustw podatkowych – Kontrola sądowa – Ochrona swobód i praw podstawowych – Uzależnienie dopuszczalności wniesienia środka prawnego do sądu od wymogu uprzedniego złożenia zażalenia administracyjnego – Dopuszczalność takiego wykazu jako środka dowodowego – Zasady legalności przetwarzania danych osobowych – Realizacja zadań wykonywanych w interesie publicznym przez administratora danych

Streszczenie – wyrok Trybunału (druga izba) z dnia 27 września 2017 r.

1. Zbliżanie ustawodawstw–Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych–Dyrektywa 95/46–Zakres stosowania–Odstępstwa–Przetwarzanie danych dotyczących bezpieczeństwa publicznego, obronności, bezpieczeństwa państwa oraz działalności państwa w obszarach prawa karnego–Ścisła wykładnia

   (dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 3 ust. 2)

2. Zbliżanie ustawodawstw–Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych–Dyrektywa 95/46–Zakres stosowania–Pojęcie przetwarzania danych osobowych–Przetwarzanie danych do celów podatkowych–Włączenie

   [dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 2 lit. a), b), art. 13 ust. 1]

3. Prawa podstawowe–Prawo do skutecznej ochrony sądowej–Prawo do skutecznego środka prawnego–Uregulowanie krajowe uzależniające dopuszczalność wniesienia środka prawnego do sądu przez osobę powołującą się na naruszenie jej prawa do ochrony danych osobowych, od uprzedniego wyczerpania dostępnych administracyjnych środków odwoławczych–Dopuszczalność–Przesłanki–Zasady dotyczące wnoszenia tych środków odwoławczych nienaruszające w sposób dysproporcjonalny prawa do skutecznego środka prawnego

   (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady)

4. Prawa podstawowe–Prawo do skutecznej ochrony sądowej–Prawo do skutecznego środka prawnego–Wykaz zawierający dane osobowe, przedstawiony jako dowód na naruszenie prawa do ochrony danych osobowych–Odmowa dopuszczenia owego wykazu jako dowodu na takie naruszenie, ze względu na uzyskanie przez daną osobę, tego wykazu bez wymaganej prawem zgody administratora tych danych–Niedopuszczalność–Wyjątki–Odmowa przewidziana przez ustawodawstwo krajowe i nienaruszająca ani istoty prawa do skutecznej ochrony sądowej, ani zasady proporcjonalności

   (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 10–12)

5. Zbliżanie ustawodawstw–Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych–Dyrektywa 95/46–Zasady legalności przetwarzania danych osobowych–Zasady odnoszące się do legalności przetwarzania danych–Przetwarzanie konieczne dla realizacji zadania wykonywanego w interesie publicznym lub do wykonywania władzy publicznej–Sporządzenie w celu poboru podatków i zwalczania przestępstw podatkowych, wykazu osób bez ich zgody–Dopuszczalność–Przesłanki–Organy sporządzające wykaz, którym zostały powierzone zadania wykonywane w interesie publicznym–Poszanowanie zasady proporcjonalności–Istnienie przesłanek wystarczających do domniemania prawidłowości wpisania danych osób do wykazu–Poszanowanie wszystkich zasad legalności przetwarzania danych osobowych przewidzianych w dyrektywie

   [dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 7 lit. e)]

1.  W zakresie, w jakim wyłącza on stosowanie systemu ochrony danych osobowych ustanowionego dyrektywą 95/46, a tym samym oddala się od przyświecającego tej dyrektywie celu, którym jest zapewnienie ochrony podstawowych praw i wolności osób fizycznych w kontekście przetwarzania dotyczących ich danych osobowych, wyjątek ustanowiony w art. 3 ust. 2 tiret pierwsze tej dyrektywy powinien być interpretowany ściśle.

   W tym względzie należy przypomnieć, że rodzaje działalności wymienione we wspomnianym przepisie tytułem przykładu stanowią w każdym wypadku działalność właściwą państwom i władzom państwowym, odmienną od dziedzin działalności podmiotów indywidualnych (zob. wyroki z dnia 6 listopada 2003 r., Lindqvist, C‑101/01, EU:C:2003:596, pkt 43 oraz 16 grudnia 2008 r., Satakunnan Markkinapörssi i Satamedia, C‑73/07, EU:C:2008:727, pkt 41).

   Trybunał uznał również, że rodzaje działalności wymienione tytułem przykładu w art. 3 ust. 2 tiret pierwsze dyrektywy 95/46 mają na celu określenie zakresu przewidzianego w nim wyłączenia w taki sposób, że to wyłączenie ma zastosowanie wyłącznie do takich działalności, które zostały w nim wyraźnie wymienione lub które mogą być zaliczone do tej samej kategorii (zob. wyrok z dnia 6 listopada 2003 r., Lindqvist, C‑101/01, EU:C:2003:596, pkt 44).

   (zob. pkt 36–38)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 34, 41–44)

3.  Artykuł 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, iż nie sprzeciwia się on przepisom krajowym, które uzależniają dopuszczalność wniesienia środka prawnego do sądu przez osobę utrzymującą, że zagwarantowane jej dyrektywą 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych prawo do ochrony danych osobowych zostało naruszone, od uprzedniego wyczerpania środków odwoławczych dostępnych w ramach postępowania administracyjnego, pod warunkiem że konkretne zasady dotyczące wnoszenia tych środków odwoławczych nie naruszają w sposób dysproporcjonalny prawa do skutecznego środka prawnego przed sądem, o którym mowa w tymże art. 47 karty. Szczególnie ważne jest, aby uprzednie wyczerpanie środków odwoławczych dostępnych w ramach postępowania administracyjnego nie opóźniało w znaczący sposób wszczęcia postępowania sądowego, aby wiązało się z zawieszeniem biegu przedawnienia dochodzonych praw i aby nie powodowało nadmiernych kosztów.

   (zob. pkt 76; pkt 1 sentencji)

4.  Artykuł 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwia się temu, aby sąd krajowy odmówił dopuszczenia jako dowodu na naruszenie przyznanego na mocy dyrektywy 95/46 prawa do ochrony danych osobowych wykazu takiego jak wykaz, którego dotyczy postępowanie główne, przedstawionego przez osobę zainteresowaną i zawierającego dane osobowe tej osoby, w sytuacji gdy ta osoba uzyskała ten wykaz bez wymaganej prawem zgody administratora tych danych, chyba że odmowa taka jest przewidziana przez ustawodawstwo krajowe i nie narusza ani istoty prawa do skutecznej ochrony sądowej, ani zasady proporcjonalności.

   A zatem aby ocenić proporcjonalność odmowy dopuszczenia spornego wykazu jako środka dowodowego, sąd odsyłający musi zbadać, czy jego ustawodawstwo krajowe ogranicza, czy też nie, prawo do informacji i prawo dostępu określone w art. 10–12 dyrektywy 95/46 w odniesieniu do danych osobowych figurujących w tym wykazie i, w odpowiednim wypadku, czy ograniczenie takie jest uzasadnione. Ponadto nawet jeśli ograniczenie takie zostało ustanowione i istnieją względy przemawiające za uznaniem ewentualnej niejawności spornego wykazu za uzasadniony cel, sądy krajowe muszą ustalić w odniesieniu do każdego przypadku indywidualnie, czy względy te przeważają nad potrzebą ochrony praw jednostki i czy w ramach postępowania przed danym sądem istnieją inne sposoby umożliwiające zapewnienie tej niejawności, w szczególności w odniesieniu do danych osobowych innych osób fizycznych figurujących w tym wykazie.

   (zob. pkt 97, 98; pkt 2 sentencji)

5.  Artykuł 7 lit. e) dyrektywy 95/46 należy interpretować w ten sposób, iż nie sprzeciwia się on takiemu przetwarzaniu danych osobowych dokonanemu bez zgody zainteresowanych osób przez organy państwa członkowskiego do celów poboru podatków i zwalczania przestępstw podatkowych, do jakiego doszło w przypadku sporządzenia wykazu będącego przedmiotem sporu w postępowaniu głównym, pod warunkiem, po pierwsze, że na mocy ustawodawstwa krajowego organom tym zostały powierzone zadania wykonywane w interesie publicznym w rozumieniu tego przepisu, że sporządzenie tego wykazu i wpisanie do niego nazwisk konkretnych osób jest rzeczywiście właściwe i konieczne dla osiągnięcia zamierzonych celów i że istnieją wystarczające przesłanki do tego, aby sądzić, że wciągnięcie tych osób do wykazu było uzasadnione, a po drugie, że wszystkie warunki zgodności z prawem tego przetwarzania danych osobowych wynikające z dyrektywy 95/46 zostały spełnione.

   (zob. pkt 117; pkt 3 sentencji)