Sprawa C‑488/15

Komisja Europejska

przeciwko

Republice Bułgarii

Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Środowisko naturalne – Dyrektywa 2008/50/WE – Jakość otaczającego powietrza – Artykuł 13 ust. 1 – Załącznik XI – Dzienne i roczne dopuszczalne wartości stężeń PM10 – Systematyczne i trwałe przekroczenie wartości dopuszczalnych – Artykuł 22 – Odroczenie terminów wyznaczonych na osiągnięcie określonych wartości dopuszczalnych – Przesłanki stosowania – Artykuł 23 ust. 1 – Plany dotyczące jakości powietrza – Okres przekroczenia „jak najkrótszy” – Właściwe środki – Elementy oceny

Streszczenie – wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 5 kwietnia 2017 r.

1. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego–Przedmiot sporu–Określenie w trakcie postępowania poprzedzającego wniesienie skargi–Uwzględnienie okoliczności faktycznych, które zaistniały po wydaniu uzasadnionej opinii–Przesłanki–Okoliczności faktyczne mające ten sam charakter i stanowiące to samo zachowanie co pierwotne

   (art. 258 TFUE)

2. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego–Badanie zasadności przez Trybunał–Sytuacja, jaką należy wziąć pod uwagę–Sytuacja w chwili upływu terminu wyznaczonego w uzasadnionej opinii

   (art. 258 TFUE)

3. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego–Przesłanki dopuszczalności–Właściwość sądu Unii–Badanie z urzędu

   (art. 258 TFUE)

4. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego–Przedmiot sporu–Określenie w trakcie postępowania poprzedzającego wniesienie skargi–Dostosowanie ze względu na zmianę prawa Unii–Dopuszczalność–Przesłanki

   (art. 258 TFUE)

5. Środowisko naturalne–Zanieczyszczenie powietrza–Jakość otaczającego powietrza–Dyrektywa 2008/50–Wartości dopuszczalne dla ochrony zdrowia ludzkiego–Przekroczenie–Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego

   (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50, art. 13 ust. 1, załącznik XI)

6. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego–Charakter obiektywny–Źródło uchybienia–Brak wpływu

   (art. 258 TFUE)

7. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego–Pismo wszczynające postępowanie–Przedstawienie argumentów i zarzutów–Wymogi formalne–Wskazanie konkretnych zarzutów

   [art. 258 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21 akapit pierwszy; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 120 lit. c)]

8. Środowisko naturalne–Zanieczyszczenie powietrza–Jakość otaczającego powietrza–Dyrektywa 2008/50–Przekroczenie dopuszczalnych wartości jakości powietrza–Obowiązek sporządzenia planu zapobiegawczego–Zakres

   (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50, art. 22, art. 23 ust. 1)

9. Środowisko naturalne–Zanieczyszczenie powietrza–Jakość otaczającego powietrza–Dyrektywa 2008/50–Przekroczenie dopuszczalnych wartości jakości powietrza–Obowiązek sporządzenia planu zapobiegawczego–Stwierdzenie uchybienia–Kryteria oceny

   (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50, art. 23 ust. 1)

10. Środowisko naturalne–Zanieczyszczenie powietrza–Jakość otaczającego powietrza–Dyrektywa 2008/50–Przekroczenie dopuszczalnych wartości jakości powietrza–Obowiązek sporządzenia planu zapobiegawczego–Termin

    (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/50, art. 23 ust. 1)

1.  Przedmiot skargi o stwierdzenie uchybienia na podstawie art. 258 TFUE jest określony w uzasadnionej opinii Komisji, wobec czego skarga musi być oparta na tym samym uzasadnieniu i zarzutach co uzasadniona opinia Przedmiot takiej skargi może obejmować okoliczności faktyczne, które zaistniały po wydaniu uzasadnionej opinii, jeżeli mają one ten sam charakter i stanowią to samo zachowanie co okoliczności, o których mowa w tej opinii.

   Ponadto, ze względu na to, iż skarga zmierza do wykazania systematycznego i utrzymującego się uchybienia przepisom prawa Unii, co do zasady nie można wykluczyć przedstawienia przez Komisję dodatkowych dowodów zmierzających, na etapie postępowania przed Trybunałem, do wykazania generalnego i ciągłego charakteru zarzucanego w ten sposób uchybienia.

   (zob. pkt 37, 42, 43)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 40)

3.  Trybunał może z urzędu badać, czy przesłanki przewidziane w art. 258 TFUE dla wniesienia skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego zostały spełnione.

   (zob. pkt 50)

4.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 52, 87)

5.  Postępowanie przewidziane w art. 258 TFUE opiera się na obiektywnym ustaleniu, że dane państwo członkowskie nie przestrzega zobowiązań nałożonych traktatem FUE lub aktem prawa wtórnego. Przekroczenie dopuszczalnych wartości określonych w załączniku XI do dyrektywy 2008/50 w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy, wystarcza tym samym dla stwierdzenia uchybienia przepisom art. 13 ust. 1 tej dyrektywy i owego załącznika.

   (zob. pkt 68, 69)

6.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 76)

7.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 87)

8.  Z art. 23 ust. 1 dyrektywy 2008/50 w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy wynika, że w sytuacji gdy przekroczenie wartości dopuszczalnych dla PM10 miało miejsce po upływie terminu przewidzianego dla ich wejścia w życie, dane państwo członkowskie ma obowiązek sporządzenia odpowiadającego określonym wymogom planu ochrony jakości powietrza. Przepis ten jest przepisem powszechnie obowiązującym, ponieważ stosuje się go bez ograniczenia w czasie w odniesieniu do przekroczenia jakiejkolwiek dopuszczalnej wartości zanieczyszczeń określonej w tej dyrektywie, po upływie terminu przewidzianego dla jej zastosowania, niezależnie od tego, czy jest określony we wspomnianej dyrektywie, czy przez Komisję na podstawie art. 22 tego aktu.

   (zob. pkt 102, 104)

9.  Fakt, że państwo członkowskie przekracza dopuszczalne wartości stężeń PM10, nie wystarcza sam w sobie do uznania, że uchybiło ono zobowiązaniom przewidzianym w art. 23 ust. 1 dyrektywy 2008/50 w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy. Należy bowiem zbadać w drodze analizy poszczególnych wypadków, czy plany w sprawie jakości powietrza sporządzone przez dane państwo członkowskie są zgodne z tym przepisem dyrektywy 2008/50. Takie plany mogą być sporządzane wyłącznie przy założeniu równowagi między celem obniżenia ryzyka zanieczyszczenia a różnymi wchodzącymi w grę interesami publicznymi i prywatnymi.

   (zob. pkt 106–108)

10.  Z art. 23 ust. 1 dyrektywy 2008/50 w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy wynika, że choć państwa członkowskie dysponują pewnym zakresem uznania przy określeniu środków, jakie należy przyjąć, to jednak w każdym wypadku powinny one zapewnić, aby okres, w którym wartości dopuszczalne nie są przestrzegane, był możliwie jak najkrótszy. Jak wynika z brzmienia jak i systematyki tego przepisu, obowiązek zapewnienia, by okres przekroczenia dopuszczalnych wartości był jak najkrótszy, jest niezależny od obowiązku przekazania planów Komisji. W konsekwencji art. 23 ust. 1 akapit trzeci tej dyrektywy w żaden sposób nie przyznaje dodatkowego terminu danemu państwu członkowskiemu na przyjęcie odpowiednich środków i na to, by stały się skuteczne.

    (zob. pkt 109, 112)