Sprawa C‑413/15

Elaine Farrell

przeciwko

Alanowi Whitty’emu i in.

[wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Supreme Court (Irlandia)]

Odesłanie prejudycjalne – Zbliżanie ustawodawstw – Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu użytkowania pojazdów mechanicznych – Dyrektywa 90/232/EWG – Artykuł 1 – Odpowiedzialność z tytułu uszkodzeń ciała doznanych przez wszystkich pasażerów innych niż kierowca – Obowiązkowe ubezpieczenie – Bezpośrednia skuteczność – Dyrektywa 84/5/EWG – Artykuł 1 ust. 4 – Podmiot zobowiązany do wypłaty odszkodowania z tytułu szkód majątkowych i uszkodzeń ciała spowodowanych przez pojazd niezidentyfikowany lub nieubezpieczony – Możliwość powołania się na dyrektywę wobec państwa – Warunki, w których podmiot prawa prywatnego można uznać za działający w imieniu państwa i powołać się wobec niego na przepisy dyrektywy wywierające bezpośredni skutek

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 10 października 2017 r.

1. Akty instytucji–Dyrektywy–Bezpośrednia skuteczność–Podmiot, któremu powierzono pod kontrolą władzy publicznej wykonywanie usług użyteczności publicznej lub dysponujący uprawnieniami wykraczającymi poza normy–Alternatywny charakter tych przesłanek

   (art. 288 TFUE)

2. Zbliżanie ustawodawstw–Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych–Dyrektywa 84/5–Odszkodowanie wypłacane z tytułu szkód spowodowanych przez pojazd niezidentyfikowany lub ubezpieczony w niewystarczający sposób–Ustanowienie przez państwo członkowskie podmiotu prawa prywatnego, na którym spoczywa naprawa takich szkód–Możliwość powołania się przez jednostki wobec takiego podmiotu na przepisy dyrektywy mające skutek bezpośredni

   (art. 288 TFUE; dyrektywa Rady 84/5, zmieniona dyrektywą 90/232, art. 1 ust. 4)

1.  Artykuł 288 TFUE należy interpretować w ten sposób, że nie wyklucza on sam w sobie tego, aby wobec podmiotu nieposiadającego wszystkich cech wymienionych w pkt 20 wyroku z dnia 12 lipca 1990 r., Foster i in. (C‑188/89, EU:C:1990:313) i jednocześnie cech wymienionych w pkt 18 wskazanego wyroku można było powoływać się na przepisy dyrektywy wywierające skutek bezpośredni.

   Wskazany pkt 20 należy interpretować w kontekście pkt 18 tego samego wyroku, w którym Trybunał podkreślił, że jednostki mogą powoływać się na takie przepisy wobec instytucji lub podmiotów, które albo podlegają zwierzchnictwu lub kontroli państwa, albo posiadają uprawnienia wykraczające poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami. A zatem, jak stwierdziła zasadniczo rzecznik generalna w pkt 53 i 77 opinii, wymogi, aby dany podmiot podlegał, odpowiednio, zwierzchnictwu lub kontroli państwa i aby posiadał uprawnienia wykraczające poza normy obowiązujące w stosunkach między jednostkami, nie mogą mieć charakteru kumulatywnego (zob. podobnie wyroki: z dnia 4 grudnia 1997 r., Kampelmann i in., od C‑253/96 do C‑258/96, EU:C:1997:585, pkt 46, 47; a także z dnia 7 września 2006 r., Vassallo, C‑180/04, EU:C:2006:518, pkt 26).

   (zob. pkt 27–29; pkt 1 sentencji)

2.  Wobec instytucji prawa prywatnego, której państwo członkowskie powierzyło zadanie leżące w interesie publicznym, takie jak zadanie związane z obowiązkiem nałożonym na państwa członkowskie w art. 1 ust. 4 drugiej dyrektywy Rady 84/5/EWG z dnia 30 grudnia 1983 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich odnoszących się do ubezpieczenia w zakresie odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów silnikowych, zmienionej trzecią dyrektywą Rady 90/232/EWG z dnia 14 maja 1990 r., i która to instytucja na mocy ustawy została wyposażona w szczególne uprawnienia, takie jak uprawnienie do nakazania zakładom ubezpieczeń prowadzącym działalność w zakresie ubezpieczeń komunikacyjnych na terytorium danego państwa członkowskiego, aby stały się jej członkami i aby ją finansowały, można powoływać się na przepisy dyrektywy wywierające bezpośredni skutek.

   (zob. pkt 42; pkt 2 sentencji)