Sprawa C‑317/15

X

przeciwko

Staatssecretaris van Financiën

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Hoge Raad der Nederlanden)

Odesłanie prejudycjalne – Swobodny przepływ kapitału – Artykuł 64 TFUE – Przepływy kapitału do lub z państw trzecich związane ze świadczeniem usług finansowych – Aktywa finansowe na szwajcarskim rachunku bankowym – Decyzja określająca wysokość zobowiązania podatkowego – Termin na określenie wysokości zobowiązania podatkowego – Przedłużenie terminu na określenie wysokości zobowiązania podatkowego w przypadku aktywów posiadanych poza państwem członkowskim miejsca zamieszkania

Streszczenie – wyrok Trybunału (dziewiąta izba) z dnia 15 lutego 2017 r.

1. Swobodny przepływ kapitału i płatności–Ograniczenia w przepływie kapitału do lub z państw trzecich–Ograniczenia w przepływie kapitału dotyczące inwestycji bezpośrednich, przedsiębiorczości, świadczenia usług finansowych lub dopuszczania papierów wartościowych na rynki kapitałowe–Pojęcie ograniczenia istniejącego w dniu 31 grudnia 1993 r.–Przedłużenie terminu na określenie wysokości zobowiązania podatkowego w przypadku aktywów posiadanych poza państwem członkowskim miejsca zamieszkania–Możliwość zastosowania go do sytuacji niemających żadnego związku z inwestycjami bezpośrednimi, przedsiębiorczością, świadczeniem usług finansowych lub dopuszczaniem papierów wartościowych na rynki kapitałowe

   (art. 63 ust. 1 TFUE, art. 64 ust. 1 TFUE)

2. Swobodny przepływ kapitału i płatności–Ograniczenia w przepływie kapitału do lub z państw trzecich–Przepływy kapitałów wiążących się ze świadczeniem usług finansowych–Pojęcie–Otwarcie rachunku papierów wartościowych przez mieszkańca państwa członkowskiego w instytucji bankowej poza Unią–Włączenie

   (art. 64 ust. 1 TFUE)

3. Swobodny przepływ kapitału i płatności–Ograniczenia w przepływie kapitału do lub z państw trzecich–Ograniczenia przepływów kapitałów wiążących się ze świadczeniem usług finansowych–Zakres stosowania–Przedłużenie terminu na określenie wysokości zobowiązania podatkowego w przypadku aktywów posiadanych poza państwem członkowskim miejsca zamieszkania–Środek niedotyczący usługodawcy ani nie określający warunków lub sposobu świadczenia usług–Włączenie

   (art. 64 ust. 1 TFUE)

1.  Artykuł 64 ust. 1 TFUE należy interpretować w ten sposób, że ma on zastosowanie do uregulowania krajowego ustanawiającego ograniczenie w przepływach kapitału, o których mowa w tym postanowieniu, takie jak przedłużony termin na określenie zobowiązania podatkowego będący przedmiotem postępowania głównego, nawet jeżeli ograniczenie to ma zastosowanie także w sytuacjach niemających żadnego związku z inwestycjami bezpośrednimi, przedsiębiorczością, świadczeniem usług finansowych lub dopuszczaniem papierów wartościowych na rynki kapitałowe.

   W tym względzie należy stwierdzić, po pierwsze, że z brzmienia art. 64 ust. 1 TFUE wynika, iż postanowienie to przewiduje odstępstwo od zakazu ustanowionego art. 63 ust. 1 TFUE na rzecz „stosowania” ograniczeń istniejących w dniu 31 grudnia 1993 r. na mocy prawa krajowego w odniesieniu do przepływu kapitału, gdy dotyczą one inwestycji bezpośrednich, związanych z przedsiębiorczością, świadczeniem usług finansowych lub dopuszczaniem papierów wartościowych na rynki kapitałowe. Stosowanie art. 64 ust. 1 TFUE zależy zatem nie od przedmiotu uregulowania krajowego zawierającego takie ograniczenia, lecz od jego skutku. Postanowienie to ma zastosowanie w zakresie, w jakim to uregulowanie krajowe wprowadza ograniczenie w przepływie kapitału obejmującym inwestycje bezpośrednie, związane z przedsiębiorczością, świadczeniem usług finansowych lub dopuszczaniem papierów wartościowych na rynki kapitałowe. Wynika z tego, że fakt, iż uregulowanie to może również stosować się do innych sytuacji, nie może stać na przeszkodzie stosowaniu art. 64 ust. 1 TFUE w okolicznościach, których dotyczy.

   Po drugie, taka interpretacja została potwierdzona przez orzecznictwo Trybunału. Uznaje ono bowiem, że ograniczenie w przepływie kapitału, takie jak mniej korzystne traktowanie dywidend zagranicznych na gruncie podatkowym, objęte jest zakresem art. 64 ust. 1 TFUE, jeżeli odnosi się do udziałów objętych w celu ustanowienia lub utrzymania trwałych i bezpośrednich powiązań ekonomicznych między udziałowcem a daną spółką i umożliwiających temu udziałowcowi aktywny udział w zarządzaniu tą spółką lub w sprawowaniu nad nią kontroli (wyrok z dnia 24 listopada 2016 r., SECIL, C‑464/14, EU:C:2016:896, pkt 78 i przytoczone tam orzecznictwo). Podobnie, zdaniem Trybunału, ograniczenie objęte jest zakresem art. 64 ust. 1 WE jako ograniczenie przepływu kapitału dotyczące inwestycji bezpośrednich, jeżeli dotyczy ono dokonywanych przez osoby fizyczne lub prawne wszelkiego rodzaju inwestycji, które służą ustanowieniu lub utrzymaniu trwałych i bezpośrednich powiązań między osobą, która wniosła kapitał, a przedsiębiorcą, któremu udostępnia ona kapitał w celu wykonywania działalności gospodarczej (zob. podobnie wyrok z dnia 20 maja 2008 r., Orange European Smallcap Fund, C‑194/06, EU:C:2008:289, pkt 102). Z wyroków tych, a w szczególności z zawartych w nich wyrażeń „jeżeli” i „o ile” wynika, że zakres stosowania art. 64 ust. 1 TFUE nie zależy od szczególnego przedmiotu ograniczenia krajowego, lecz od jego wpływu na przepływy kapitału, o których mowa w tym postanowieniu.

   (zob. pkt 21, 22, 25; pkt 1 sentencji)

2.  Otwarcie rachunku papierów wartościowych przez mieszkańca państwa członkowskiego w instytucji bankowej poza Unią, takie jak będące przedmiotem postępowania głównego, wchodzi w zakres pojęcia przepływów kapitału w związku ze świadczeniem usług finansowych w rozumieniu art. 64 ust. 1 TFUE.

   W tym względzie należy stwierdzić, że przepływy kapitału, do jakich prowadzi otwarcie rachunku papierów wartościowych w instytucji bankowej, mają związek ze świadczeniem usług finansowych. Z jednej strony jest bowiem bezsporne, że owa instytucja bankowa świadczy na rzecz posiadacza tego rachunku usługi zarządzania rachunkiem, które należy zakwalifikować do usług finansowych.

   Z drugiej strony istnieje związek przyczynowo-skutkowy między danymi przepływami kapitału a świadczeniem usług finansowych, ponieważ posiadacz lokuje swój kapitał na rachunku papierów wartościowych ze względu na to, że w zamian korzysta z usług zarządzania ze strony instytucji bankowej. Zatem w sytuacji takiej jak ta w postępowaniu głównym istnieje dostatecznie ścisły związek między przepływami kapitału a świadczeniem usług finansowych.

   (zob. pkt 29–31; pkt 2 sentencji)

3.  Przyznana państwom członkowskim przez art. 64 ust. 1 TFUE możliwość stosowania ograniczeń w przepływie kapitału w związku ze świadczeniem usług finansowych dotyczy także ograniczeń, które, tak jak rozpatrywany w postępowaniu głównym przedłużony termin na określenie zobowiązania podatkowego, nie obowiązują usługodawcy ani nie określają warunków lub sposobu świadczenia usług.

   W tych okolicznościach należy przypomnieć, że decydujące kryterium stosowania art. 64 ust. 1 TFUE dotyczy związku przyczynowo-skutkowego między przepływami kapitału i świadczeniem usług finansowych, a nie podmiotowego zakresu stosowania spornych przepisów krajowych lub ich związku raczej z usługodawcą niż z odbiorcą takich usług. Zakres stosowania tego przepisu zdefiniowany jest bowiem poprzez odniesienie do kategorii przepływów kapitału, które mogą być przedmiotem ograniczeń (wyrok z dnia 21 maja 2015 r., Wagner-Raith, C‑560/13, EU:C:2015:347, pkt 39).

   W konsekwencji okoliczność, że przepis krajowy dotyczy przede wszystkim inwestora, a nie podmiotu świadczącego usługi finansowe, nie stoi na przeszkodzie temu, aby środek ten był objęty zakresem art. 64 ust. 1 TFUE (wyrok z dnia 21 maja 2015 r., Wagner-Raith, C‑560/13, EU:C:2015:347, pkt 40). Podobnie okoliczność, że przepis krajowy nie ma związku z warunkami i sposobami świadczenia usługi finansowej, nie stoi na przeszkodzie, aby przepis ten wchodził w zakres owego postanowienia.

   (zob. pkt 33–35; pkt 3 sentencji)