Sprawa C‑191/15

Verein für Konsumenteninformation

przeciwko

Amazon EU Sàrl

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Oberster Gerichtshof)

„Odesłanie prejudycjalne — Współpraca sądowa w sprawach cywilnych — Rozporządzenia (WE) nr 864/2007 i (WE) nr 593/2008 — Ochrona konsumentów — Dyrektywa 93/13/WE — Ochrona danych — Dyrektywa 95/46/WE — Umowy sprzedaży zawierane przez Internet z konsumentami zamieszkałymi w innych państwach członkowskich — Nieuczciwe warunki umowne — Warunki ogólne zawierające postanowienie o wyborze prawa właściwego, którym ma być prawo państwa członkowskiego siedziby spółki — Ustalenie prawa właściwego do oceny niedozwolonego charakteru postanowień ogólnych warunków umownych w ramach powództwa o zaprzestanie szkodliwych praktyk — Ustalenie prawa regulującego przetwarzanie danych osobowych konsumentów”

Streszczenie – wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 28 lipca 2016 r.

1. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Prawo właściwe dla zobowiązań umownych – Rozporządzenie nr 593/2008 – Prawo właściwe dla zobowiązań pozaumownych – Rozporządzenie nr 864/2007 – Powództwo o zaprzestanie szkodliwych praktyk dotyczące stosowania jakoby nieuczciwych warunków umownych w umowach sprzedaży zawieranych przez Internet z konsumentami zamieszkałymi w państwach członkowskich innych państwo przedsiębiorcy – Prawo właściwe

   (rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady: nr 864/2007, art. 1 ust. 3, art. 6 ust. 1; nr 593/2008, art. 1 ust. 3, art. 6 ust. 2; dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/22; dyrektywa Rady 93/13, art. 8)

2. Ochrona konsumentów – Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich – Dyrektywa Rady 93/13 – Nieuczciwy warunek w rozumieniu art. 3 – Pojęcie – Warunek umowny w umowie sprzedaży zawieranej przez Internet zredagowany w sposób wprowadzający konsumenta w błąd co do prawa mającego zastosowanie do umowy – Włączenie – Ocena przez sąd krajowy nieuczciwego charakteru – Kryteria

   (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 593/2008, art. 6 ust. 2; dyrektywa Rady 93/13, art. 3 ust. 1)

3. Zbliżanie ustawodawstw – Ochrona osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych – Dyrektywa Rady 95/46 – Prawo krajowe znajdujące zastosowanie – Przetwarzanie dokonywane przez przedsiębiorstwo handlu elektronicznego kierującego swoją działalność do jednego z państw członkowskich – Zastosowanie prawa danego państwa członkowskiego – Warunek

   [dyrektywa 95/46 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 4 ust. 1 lit. a)]

1.  Wykładni rozporządzenia nr 593/2008 w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) i rozporządzenia nr 864/2007 dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych (Rzym II) należy dokonywać w ten sposób, że bez uszczerbku dla art. 1 ust. 3 każdego z tych rozporządzeń prawo właściwe dla powództwa o zaprzestanie szkodliwych praktyk w rozumieniu dyrektywy 2009/22 w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów, skierowanego przeciwko stosowaniu kwestionowanych niedozwolonych postanowień umownych przez mające siedzibę w państwie członkowskim przedsiębiorstwo, które zawiera umowy w handlu elektronicznym z konsumentami mającymi miejsce zamieszkania w innych państwach członkowskich, w szczególności w państwie sądu orzekającego, należy ustalić zgodnie z art. 6 ust. 1 rozporządzenia Rzym II, podczas gdy prawo właściwe dla oceny danego postanowienia umownego powinno zawsze być ustalane na podstawie rozporządzenia nr Rzym I, bez względu na to, czy oceny tej dokonuje się w kontekście powództwa indywidualnego, czy powództwa zbiorowego.

   Jednak w odniesieniu do oceny niedozwolonego charakteru danego postanowienia umownego w ramach powództwa o zaprzestanie z art. 6 ust. 2 rozporządzenia Rzym I wynika, iż wybór prawa właściwego pozostaje bez uszczerbku dla stosowania bezwzględnie obowiązujących przepisów przewidzianych w prawie państwa zamieszkania konsumentów, których interesy bierze się w obronę w drodze tego powództwa. Te przepisy mogą obejmować przepisy dokonujące transpozycji dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, pod warunkiem że zapewniają one zgodnie z jej art. 8 wyższy stopień ochrony konsumenta.

   (por. pkt 59, 60; pkt 1 sentencji)

2.  Wykładni art. 3 ust. 1 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy dokonywać w ten sposób, że postanowienie ogólnych warunków sprzedaży przedsiębiorcy, które nie zostało indywidualnie wynegocjowane, a zgodnie z którym prawo państwa członkowskiego siedziby tego przedsiębiorcy reguluje umowę zawartą w obrocie elektronicznym z konsumentem, jest niedozwolone w zakresie, w jakim wprowadza tego konsumenta w błąd, dając mu do zrozumienia, że jedynie prawo tego państwa członkowskiego znajduje zastosowanie do umowy, i nie informując go o tym, iż korzysta on również, na podstawie art. 6 ust. 2 rozporządzenia nr 593/2008 w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I), z ochrony zapewnianej mu przez bezwzględnie wiążące przepisy prawa, które byłoby właściwe w braku tej klauzuli – czego zbadanie należy do sądu krajowego w świetle wszystkich istotnych okoliczności sprawy.

   (por. pkt 71; pkt 2 sentencji)

3.  Wykładni art. 4 ust. 1 lit. a) dyrektywy 95/46 w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych należy dokonywać w ten sposób, że przetwarzanie danych osobowych dokonywane przez przedsiębiorstwo handlu elektronicznego jest regulowane prawem państwa członkowskiego, do którego przedsiębiorstwo to kieruje swoją działalność, jeśli okaże się, że przedsiębiorstwo to przetwarza rozpatrywane dane w kontekście prowadzenia działalności gospodarczej w tym państwie członkowskim. Ocena, czy ta okoliczność ma miejsce, należy do sądu krajowego.

   W tym względzie, o ile okoliczność, że przedsiębiorstwo administratora danych nie posiada ani filii, ani oddziału w państwie członkowskim, nie wyklucza, że może ono tam prowadzić działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4 ust. 1 lit. a) dyrektywy 95/46, o tyle nie można stwierdzić takiego prowadzenia działalności gospodarczej na tej tylko podstawie, że witryna internetowa przedsiębiorstwa jest tam dostępna. Należy raczej dokonać oceny stopnia stabilności rozwiązania organizacyjnego, jak również faktycznego charakteru prowadzenia działalności w rozpatrywanym państwie członkowskim.

   (por. pkt 76, 77, 81; pkt 3 sentencji)