Sprawa C‑45/15 P

Safa Nicu Sepahan Co.

przeciwko

Radzie Unii Europejskiej

Odwołanie – Skarga o odszkodowanie i zadośćuczynienie – Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa (WPZiB) – Środki ograniczające podjęte wobec Islamskiej Republiki Iranu – Wykaz osób i podmiotów, do których zastosowanie ma zamrożenie środków finansowych i zasobów gospodarczych – Szkoda majątkowa – Szkoda niemajątkowa – Błąd w ocenie wysokości odszkodowania lub zadośćuczynienia – Brak – Odwołanie wzajemne – Przesłanki konieczne do powstania odpowiedzialności pozaumownej Unii Europejskiej – Obowiązek wykazania zasadności środków ograniczających – Wystarczająco istotne naruszenie

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 30 maja 2017 r.

1. Odwołanie–Odpowiedź na odwołanie–Przedmiot–Podniesienie zarzutów odrębnych i niezależnych od tych, które zostały przywołane w odwołaniu–Niedopuszczalność

   (regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 172, 174, 176, art. 178 § 1, § 3)

2. Odpowiedzialność pozaumowna–Przesłanki–Niezgodność z prawem–Wystarczająco istotne naruszenie prawa Unii–Naruszenie przez Radę wynikającego z orzecznictwa obowiązku wykazania zasadności środków ograniczających zastosowanych wobec osób fizycznych lub prawnych–Zaliczenie

   (art. 340 akapit drugi TFUE)

3. Prawo Unii Europejskiej–Zasady–Prawo do obrony–Prawo do skutecznej ochrony sądowej–Środki ograniczające–Zamrożenie środków finansowych określonych osób, podmiotów lub organów w związku z sytuacją w państwie trzecim–Obowiązek przekazania dowodów obciążających–Zakres

   (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47)

4. Odpowiedzialność pozaumowna–Przesłanki–Rzeczywista i pewna szkoda spowodowana bezprawnym działaniem–Krzywda wyrządzona zastosowaniem i pozostawieniem w mocy środków ograniczających–Stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu, niezapewniające stosownego zadośćuczynienia krzywdzie

   (art. 340 akapit drugi TFUE)

5. Odwołanie–Zarzuty–Niewystarczające uzasadnienie–Kryteria uwzględniane przez Sąd w celu określenia wysokości odszkodowania przyznanego tytułem naprawienia szkody–Kontrola przez Trybunał

6. Odpowiedzialność pozaumowna–Przesłanki–Niezgodność z prawem–Szkoda–Związek przyczynowy–Ciężar dowodu

   (art. 340 akapit drugi TFUE)

7. Odwołanie–Zarzuty–Kontrola przez Trybunał oceny okoliczności faktycznych i dowodów–Wykluczenie, z wyjątkiem przypadku ich przeinaczenia–Zarzut przeinaczenia dowodów–Konieczność wskazania w precyzyjny sposób przeinaczonych okoliczności oraz wykazania błędów w analizie, które doprowadziły do tego przeinaczenia

   [art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 51 akapit pierwszy, art. 58 akapit pierwszy; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 168 § 1 lit. d)]

8. Odpowiedzialność pozaumowna–Przesłanki–Rzeczywista i pewna szkoda–Ocena–Kryteria

   (art. 340 akapit drugi TFUE)

9. Skarga o stwierdzenie nieważności–Zarzuty–Brak lub niewystarczający charakter uzasadnienia–Zarzut odrębny od zarzutu braku materialnej zgodności z prawem

   (art. 263 TFUE, 296 TFUE)

10. Odwołanie–Zarzuty–Zarzut podniesiony po raz pierwszy w odwołaniu–Niedopuszczalność

    (art. 256 ust. 1 TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit pierwszy)

1.  Zgodnie z art. 174 regulaminu postępowania przed Trybunałem żądania odpowiedzi na odwołanie mają na celu uwzględnienie lub oddalenie, w całości lub w części, odwołania. Poza tym zgodnie z art. 172 i 176 tego regulaminu strony uprawnione do złożenia odpowiedzi na odwołanie mogą złożyć odrębnym od odpowiedzi na odwołanie pismem odwołanie wzajemne, które zgodnie z art. 178 § 1 i art. 178 § 3 zdanie drugie tego regulaminu ma mieć na celu uchylenie, w całości lub w części, zaskarżonego wyroku w oparciu o zarzuty i argumenty prawne odrębne od podniesionych w odpowiedzi na odwołanie. Z łącznej interpretacji tych przepisów wynika, że odpowiedź na odwołanie nie może mieć na celu uchylenia zaskarżonego wyroku z zarzutów odrębnych i niezależnych od tych, które zostały przywołane w odwołaniu, gdyż takie powody mogą być podniesione tylko w ramach odwołania wzajemnego.

   (zob. pkt 20)

2.  W dziedzinie odpowiedzialności pozaumownej Unii Europejskiej, wystarczająco istotne naruszenie normy prawnej przyznającej uprawnienia jednostkom jest wykazane, gdy obejmuje oczywiste i poważne naruszenie przez daną instytucję granic przysługujących jej uprawnień dyskrecjonalnych, a elementami, jakie należy wziąć w tym względzie pod uwagę, są w szczególności stopień jasności i precyzji naruszonej normy, a także zakres uznania, jaki naruszona norma pozostawia organowi Unii. W każdym razie naruszenie prawa Unii jest w sposób oczywisty istotne, jeżeli uchybienie trwało mimo ogłoszenia wyroku stwierdzającego zarzucane uchybienie, wydania orzeczenia prejudycjalnego lub istnienia utrwalonego orzecznictwa Trybunału w danej dziedzinie, z których wynika bezprawny charakter omawianego zachowania.

   Naruszenie, przez blisko trzy lata, ciążącego na Radzie obowiązku przedstawienia, w razie zakwestionowania, informacji lub dowodów potwierdzających powody zastosowania środków ograniczających wobec osoby fizycznej lub prawnej, stanowi wystarczająco istotne naruszenie normy prawnej mającej na celu przyznanie uprawnień jednostkom. Oczywiste jest bowiem, że taki obowiązek wynikający z orzecznictwa dotyczącego środków w postaci zamrożenia aktywów zastosowanych w specyficznym kontekście zwalczania międzynarodowego terroryzmu, pozostaje aktualny również w odniesieniu do przyjęcia środków ograniczających w postaci zamrożenia aktywów w celu wywarcia nacisku na Islamską Republikę Iranu, z uwzględnieniem w szczególności indywidualnego charakteru rzeczonych środków ograniczających oraz istotnego wpływu, jaki mogą one wywrzeć na prawa i wolności objętych nimi osób i podmiotów.

   (zob. pkt 30, 31, 39, 40)

3.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 36, 37)

4.  O ile bowiem stwierdzenie nieważności niezgodnych z prawem środków ograniczających może stanowić formę zadośćuczynienia za poniesioną szkodę niematerialną, o tyle nie wynika stąd jednak, że taka forma zadośćuczynienia jest we wszystkich przypadkach w sposób konieczny wystarczająca dla zapewnienia pełnego zadośćuczynienia za krzywdę.

   (zob. pkt 49)

5.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 50, 51, 103)

6.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 61, 62)

7.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 65, 74–76, 84)

8.  Istnienie rzeczywistej i pewnej szkody nie może być rozważane przez sąd Unii w sposób abstrakcyjny, lecz musi być oceniane w zależności od konkretnych okoliczności faktycznych, charakteryzujących każdy rozpatrywany przez niego przypadek.

   (zob. pkt 79)

9.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 85)

10.  Zobacz tekst orzeczenia.

    (zob. pkt 109)