Sprawa T‑793/14

Tempus Energy Ltd
i
Tempus Energy Technology Ltd

przeciwko

Komisji Europejskiej

Pomoc państwa – Rynek mocy w Zjednoczonym Królestwie – System pomocy – Artykuł 108 ust. 2 i 3 TFUE – Pojęcie wątpliwości w rozumieniu art. 4 ust. 3 lub 4 rozporządzenia (WE) nr 659/1999 – Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią w latach 2014–2020 – Decyzja o niewnoszeniu zastrzeżeń – Brak wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego – Uprawnienia procesowe zainteresowanych stron

Streszczenie – wyrok Sądu (trzecia izba w składzie powiększonym) z dnia 15 listopada 2018 r.

1. Pomoc przyznawana przez państwa – Plany pomocy – Badanie przez Komisję – Ocena ważności decyzji Komisji wydanej po przeprowadzeniu wstępnego etapu badania w zależności od informacji dostępnych w momencie jej wydania

   (art. 108 ust. 2, 3 TFUE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 4, 6)

2. Pomoc przyznawana przez państwa – Plany pomocy – Badanie przez Komisję – Etap wstępny i etap kontradyktoryjny postępowania – Zgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym – Trudności z oceną – Obowiązek wszczęcia postępowania kontradyktoryjnego przez Komisję – Pojęcie wątpliwości – Charakter wyłączny i obiektywny

   (art. 108 ust. 2, 3 TFUE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 4 ust. 3, 4)

3. Pomoc przyznawana przez państwa – Badanie przez Komisję – Etap wstępny i etap kontradyktoryjny postępowania – Zgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym – Poważne trudności mogące budzić wątpliwości – Obowiązek wszczęcia postępowania kontradyktoryjnego przez Komisję – Ciężar i zakres dowodu w wypadku skargi o stwierdzenie nieważności decyzji o niewnoszeniu zastrzeżeń – Wpływ czasu trwania i okoliczności etapu przedzgłoszeniowego

   (art. 108 ust. 2, 3 TFUE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 4 ust. 4)

4. Pomoc przyznawana przez państwa – Plany pomocy – Badanie przez Komisję – Etap wstępny i etap kontradyktoryjny postępowania – Zgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym – Trudności z oceną – Obowiązek wszczęcia postępowania kontradyktoryjnego przez Komisję – Wątpliwości – Zakres przeprowadzanego dochodzenia i złożoność akt sprawy jako przesłanki istnienia wątpliwości

   (art. 108 ust. 2, 3 TFUE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 4 ust. 3, 4)

5. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Pomoc, która może być uznana za zgodną z rynkiem wewnętrznym – Pomoc przyznawana w sektorze energetyki – Wytyczne w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią – Pomoc na rzecz zrównoważenia mocy wytwórczych – Badanie przez Komisję – Ocena roli zarządzania popytem w ramach rynku mocy – Zakres

   [art. 107 ust. 3 lit. c) TFUE; komunikat Komisji 2014/C 200/1, pkt 224, 226, pkt 232 lit. a)]

6. Prawo Unii Europejskiej – Zasady – Równość traktowania – Odmienne traktowanie uzasadnione obiektywnie – Kryteria oceny

7. Pomoc przyznawana przez państwa – Plany pomocy – Badanie przez Komisję – Etap wstępny i etap kontradyktoryjny postępowania – Zgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym – Spoczywający na Komisji obowiązek zbadania proporcjonalnego charakteru zgłoszonego środka

   (art. 108 ust. 2, 3 TFUE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 4)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 60, 61, 71)

2.  Jeśli chodzi o zastosowane w art. 4 ust. 3 i 4 rozporządzenia nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 TFUE pojęcie „wątpliwości” co do zgodności zgłoszonego środka z rynkiem wewnętrznym, w orzecznictwie określono trzy wymogi w celu ustanowienia ram dla oceny Komisji.

   Po pierwsze, pojęcie to ma charakter wyłączny. Komisja nie może więc odmówić wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego z powodu innych okoliczności, takich jak interes osób trzecich, względy ekonomiki procesowej czy jakiekolwiek inne administracyjne lub polityczne względy celowości.

   Po drugie, z art. 4 ust. 4 rozporządzenia nr 659/1999 wynika w szczególności, że jeżeli Komisja nie zdoła usunąć wszelkich wątpliwości w rozumieniu tego przepisu, ma ona obowiązek wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego. Nie dysponuje ona w tym względzie żadnym zakresem swobodnego uznania.

   Po trzecie, wspomniane pojęcie wątpliwości ma charakter obiektywny. Istnienie takich wątpliwości powinno być oceniane w świetle zarówno okoliczności wydania zaskarżonego aktu, jak i jego treści, w sposób obiektywny, przy czym należy zestawić motywy decyzji z danymi, jakimi Komisja mogła dysponować w momencie, gdy zajmowała stanowisko w kwestii zgodności spornej pomocy z rynkiem wewnętrznym. Wynika stąd, że kontrola legalności dokonywana przez Sąd w kwestii istnienia wątpliwości z racji swej natury wykracza poza badanie oczywistego błędu w ocenie.

   (zob. pkt 62–65)

3.  Aby móc przeprowadzić badanie wystarczające w świetle obowiązujących zasad pomocy państwa, Komisja nie jest zobowiązana do ograniczenia swej analizy do informacji zawartych w zgłoszeniu danego środka. Może ona – a w stosownym wypadku powinna – znaleźć odpowiednie informacje, aby w chwili wydania zaskarżonej decyzji dysponować elementami oceny, które mogą racjonalnie zostać uznane za wystarczające i jasne dla potrzeb oceny.

   Tak więc, aby wykazać istnienie wątpliwości w rozumieniu art. 4 ust. 4 rozporządzenia nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 TFUE, wystarczy, że zainteresowana strona wykaże, że Komisja nie poszukiwała ani nie zbadała w sposób staranny i bezstronny wszystkich elementów istotnych z punktu widzenia celów tej analizy albo że nie uwzględniła ich w należyty sposób, tak by wyeliminować wszelkie wątpliwości co do zgodności zgłoszonego środka z rynkiem wewnętrznym.

   Czas trwania i okoliczności etapu przedzgłoszeniowego, które świadczą o trudnościach wynikających z konieczności zgromadzenia odpowiednich informacji, tak aby Komisja mogła zbadać znaczący, złożony i nowy środek, jak również różnorodność uwag odnośnie do zgłoszonego środka przedstawionych przez różne kategorie operatorów, nie pozwalają uznać, że krótki czas trwania procedury badania wstępnego stanowi wskazówkę świadczącą o braku wątpliwości co do zgodności tego środka z rynkiem wewnętrznym, lecz, wręcz przeciwnie, czynniki te mogą stanowić wskazówkę świadczącą o istnieniu takich wątpliwości.

   Jest tak tym bardziej, gdy w trakcie miesiąca poświęconego na wstępne zbadanie zgłoszenia Komisja nie analizuje szczegółowo akt w celu ustalenia roli zarządzania popytem w ramach rynku mocy, i to wówczas, gdy nie znajduje się ona w sytuacji, w której może oprzeć się wyłącznie na informacjach przedłożonych przez dane państwo członkowskie, bez przeprowadzenia własnej oceny w celu zbadania i poszukiwania, w razie potrzeby u innych zainteresowanych stron, informacji istotnych dla jej oceny.

   (zob. pkt 69, 70, 85, 109, 110, 113, 188)

4.  W dziedzinie pomocy państwa zakres dochodzenia przeprowadzonego przez Komisję podczas badania wstępnego oraz złożoność rozpatrywanych akt sprawy mogą wskazywać na to, że postępowanie, o którym mowa, przekroczyło znacznie czas wymagany normalnie do przeprowadzenia pierwszego badania w ramach postanowień art. 108 ust. 3 TFUE. Okoliczność ta stanowi wskazówkę co do istnienia poważnych wątpliwości w rozumieniu art. 4 ust. 3 lub 4 rozporządzenia nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 TFUE.

   (zob. pkt 78)

5.  Zgodnie z pkt 232 lit. a) wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią w latach 2014–2020 zadaniem Komisji jest upewnienie się, że system pomocy został opracowany w taki sposób, aby jednostki zarządzania popytem mogły w nim uczestniczyć tak jak producenci, ponieważ dostarczane przez obie te strony moce umożliwiały skuteczne przeciwdziałanie problemowi wystarczalności mocy wytwórczych.

   Jak wynika w szczególności z pkt 226 wytycznych, środki pomocy powinny być otwarte i zapewniać odpowiednie zachęty dla zainteresowanych operatorów.

   Komisja, mając świadomość trudności sygnalizowanych przez grupę ekspertów technicznych w odniesieniu do uwzględnienia potencjału zarządzania popytem, nie może uznać, że dla oceny rzeczywistego uwzględnienia zarządzania popytem – i wyjścia z sytuacji, w której mogłaby mieć w tym względzie wątpliwości co do zgodności systemu pomocy z rynkiem wewnętrznym – wystarczające jest zaakceptowanie rozwiązań przedstawionych w tej kwestii przez dane państwo członkowskie.

   Jak wynika z pkt 226 i pkt 232 lit. a) wytycznych, szczególnie ważne dla Komisji jest zapewnienie, aby dany rynek mocy umożliwiał rzeczywiste i skuteczne przyczynianie się wszystkich rozwiązań – z których każde ma swe zalety i wady – do rozwiązania problemu z wystarczalnością mocy wytwórczych. Zatem w świetle dostępnych informacji oraz roli zarządzania popytem Komisja nie może oprzeć się jedynie na otwartym charakterze środka i uznać w konsekwencji, że jest on neutralny pod względem technologicznym, bez bardziej szczegółowego zbadania kwestii, czy owo rozwiązanie technologiczne zostało w sposób rzeczywisty i skuteczny uwzględnione w odniesieniu do rynku mocy.

   (zob. pkt 126, 127, 147, 149, 153, 154)

6.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 164)

7.  Co się tyczy projektu systemu pomocy państwa polegającego na przyznawaniu wynagrodzenia dostawcom mocy wytwórczych energii elektrycznej w zamian za podjęcie przez nich zobowiązania do dostarczania energii elektrycznej, ograniczenia lub zróżnicowania jej zużycia w okresie wzmożonego obciążenia sieci, ponieważ dane państwo zmieniło metodę pokrywania kosztów ponoszonych w celu sfinansowania tego wynagradzania, do Komisji, w ramach badania zgodności środka z rynkiem wewnętrznym, należy zbadanie ewentualnego wpływu tej zmiany na całkowitą kwotę pomocy, a tym samym na proporcjonalność zgłoszonego środka. Okoliczność że Komisja nie dysponuje pełnymi informacjami w tym względzie w ramach procedury badania wstępnego, stanowi dodatkową wskazówkę świadczącą o istnieniu wątpliwości w rozumieniu art. 4 rozporządzenia nr 659/1999 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania art. 108 TFUE.

   (zob. pkt 213)