WYROK SĄDU (izba ds. odwołań)

z dnia 27 stycznia 2016 r.

DF

przeciwko

Komisji Europejskiej

„Odwołanie — Służba publiczna — Urzędnicy — Wynagrodzenie — Oddelegowanie w interesie służby — Dodatek zagraniczny — Warunek przewidziany w art. 4 ust. 1 lit. b) załącznika VII do regulaminu pracowniczego — Zwrot nienależnych kwot”

Przedmiot:

Odwołanie mające na celu uchylenie postanowienia Sądu do spraw Służby Publicznej Unii Europejskiej (trzecia izba) z dnia 1 października 2014 r., DF/Komisja (F‑91/13, Zb.Orz.SP, EU:F:2014:228).

Orzeczenie:

Odwołanie zostaje oddalone. DF pokrywa własne koszty i zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez Komisję Europejską w niniejszej instancji.

Spis treści

1. Urzędnicy — Zwrot nienależnych kwot — Przesłanki — Oczywisty brak podstawy prawnej wypłaty — Kryteria

   (regulamin pracowniczy, art. 85)

2. Urzędnicy — Wynagrodzenie — Dodatek zagraniczny — Warunki przyznania — Brak zwykłego miejsca zamieszkania lub głównej działalności zawodowej w miejscu zatrudnienia przed wstąpieniem do służby

   [regulamin pracowniczy, załącznik VII, art. 4 ust. 1 lit. b)]

3. Skargi urzędników — Wniosek w rozumieniu art. 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego — Skierowanie wniosku do administracji nieuzależnione od istnienia podstawy prawnej spornej decyzji

   (regulamin pracowniczy urzędników, art. 90 ust. 1)

4. Prawo Unii Europejskiej — Zasady — Pewność prawna — Uregulowania Unii — Wymóg jasności i precyzji

5. Urzędnicy — Zwrot nienależnych kwot — Konsekwencje dla osób trzecich, które mogły odnieść korzyść z nienależnie wypłacanych kwot — Kwestia z zakresu prawa prywatnego

   (regulamin pracowniczy, art. 85)

6. Przywileje i immunitety Unii Europejskiej — Urzędnicy i pracownicy Unii — Podleganie prawu krajowemu w zakresie stosunków prawnych sfery prywatnej

   (regulamin pracowniczy, art. 23 akapit pierwszy)

1.  Co się tyczy przesłanek zwrotu nienależnie wypłaconych kwot, należy brać pod uwagę dwa czynniki dla zbadania, czy nieprawidłowość wypłaty w rozumieniu art. 85 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego jest na tyle oczywista, że urzędnik musiał być jej świadomy, a mianowicie jasność mających zastosowanie przepisów oraz stopień doświadczenia urzędnika.

   Wyrażenie „na tyle oczywisty” oznacza nie to, że otrzymujący nienależnie wypłaconą kwotę jest zwolniony z jakiegokolwiek obowiązku przemyślenia czy kontroli, lecz że zwrot należy się, gdy mamy do czynienia z błędem, który nie umknie uwadze urzędnika wykazującego zwykłą staranność, który powinien znać zasady regulujące jego wynagrodzenie.

   Czynniki, które sąd Unii bierze pod uwagę przy ocenie zdolności danego urzędnika do dokonania niezbędnych czynności sprawdzających, związane są z jego zakresem odpowiedzialności, grupą zaszeregowania i doświadczeniem zawodowym, stopniem jasności przepisów regulaminu pracowniczego określających warunki przyznania danego świadczenia oraz wagą zmian, które zaszły w jego sytuacji osobistej lub rodzinnej, jeżeli wypłata spornej sumy jest związana z dokonaniem przez administrację oceny tej sytuacji.

   Skądinąd nie jest konieczne, by zainteresowany urzędnik, dochowując obowiązku staranności, który na nim spoczywa, mógł szczegółowo określić zakres błędu, jaki popełniła administracja. Wystarczy w tym względzie, że będzie miał wątpliwości co do zasadności danej wypłaty, by być zobowiązany do poinformowania o tym administracji, aby ta dokonała niezbędnych czynności sprawdzających.

   (zob. pkt 25–28)

   Odesłanie

   Sąd, wyroki: z dnia 29 września 2005 r., Thommes/Komisja, T‑195/03, Zb.Orz.SP, EU:T:2005:344, pkt 123, 124 i przytoczone tam orzecznictwo; z dnia 16 maja 2007 r., F/Komisja, T‑324/04, Zb.Orz.SP, EU:T:2007:140, pkt 145 i przytoczone tam orzecznictwo

2.  Brzmienie art. 4 ust. 1 lit. b) załącznika VII do regulaminu pracowniczego pozwala na to, by wykazujący zwykłą staranność urzędnik zrozumiał jego treść i wywiódł z niej, że dziesięcioletni okres, o którym mowa w tym przepisie, dobiega końca przed podjęciem służby w zatrudniającej instytucji, tym bardziej że przepis ten podlegał od dawna spójnej i jednolitej wykładni sądu Unii.

   W każdym razie przepis ten jest jednocześnie jasny i precyzyjny oraz pozwala z łatwością zrozumieć, że wskazany dziesięcioletni okres ma jedynie na celu ustalenie warunków przyznania z chwilą podjęcia służby dodatku zagranicznego urzędnikowi mającemu przynależność państwową państwa, na którego terytorium znajduje się jego miejsce zatrudnienia.

   Nie można bowiem uznać, że fakt, iż art. 4 załącznika VII do regulaminu pracowniczego nie reguluje konkretnej sytuacji, takiej jak uprawnienie do dodatku zagranicznego urzędnika w razie oddelegowania go do kraju, którego przynależność państwową posiada, narusza zasadę pewności prawa, ponieważ przepis ten ustala w sposób generalny i abstrakcyjny kryteria, na których podstawie można przyznać ten dodatek w poszczególnych indywidualnych sytuacjach.

   (zob. pkt 30, 47, 48)

   Odesłanie

   Trybunał, postanowienie z dnia 14 lipca 2005 r., Gouvras/Komisja, C‑420/04 P, Zb.Orz., EU:C:2005:482, pkt 57, 60

   Sąd, wyrok z dnia 28 września 1993 r., Magdalena Fernández/Komisja, T‑90/92, Rec, EU:T:1993:78, pkt 32

3.  Artykuł 90 ust. 1 regulaminu pracowniczego stanowi bez ograniczeń, że każda osoba, wobec której zastosowanie znajduje regulamin pracowniczy, może złożyć organowi powołującemu wniosek o wydanie decyzji w jej sprawie. Korzystanie z tego prawa ani nie podlega warunkowi istnienia podstawy prawnej umożliwiającej administracji wydanie żądanej decyzji, ani nie stoi mu na przeszkodzie fakt, że administracji nie przysługuje jakikolwiek zakres uznania w celu wydania tej decyzji.

   (zob. pkt 41)

   Odesłanie

   Trybunał, wyrok z dnia 16 października 1980 r., Hochstrass/Trybunał Sprawiedliwości, 147/79, Rec, EU:C:1980:238, pkt 2–4

4.  Zasada pewności prawa stanowi podstawową zasadę prawa Unii, która wymaga w szczególności, aby uregulowanie było jasne i precyzyjne, tak by podlegające mu podmioty mogły ustalić w sposób jednoznaczny swoje prawa i obowiązki oraz podjąć w konsekwencji odpowiednie kroki.

   (zob. pkt 45)

   Odesłanie

   Trybunał, wyrok z dnia 14 kwietnia 2005 r., Belgia/Komisja, C‑110/03, Zb.Orz., EU:C:2005:223, pkt 30 i przytoczone tam orzecznictwo

5.  Jeżeli spełnione są przesłanki zwrotu nienależnych kwot określone w art. 85 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, zatrudniająca instytucja ma obowiązek uzyskania zwrotu kwot nienależnie pobranych od Unii, gdyż wspomniany przepis nie przewiduje w tym względzie wyjątków.

   Ponadto z brzmienia art. 85 regulaminu pracowniczego jasno wynika, że dotyczy on wyłącznie relacji finansowych urzędnika, który otrzymał nienależnie wpłaty, z zatrudniającą go instytucją. Zresztą przepis ten nie uwzględnia ewentualnych konsekwencji dokonania zwrotu przez urzędnika względem innych osób, które mogły odnieść bezpośrednią lub pośrednią korzyść z nienależnie wypłacanych kwot podlegających zwrotowi zatrudniającej instytucji, gdyż kwestie te objęte są zakresem prawa prywatnego.

   (zob. pkt 53, 54)

6.  Zapłata alimentów wynika z prywatnoprawnych stosunków między byłymi małżonkami. W tego rodzaju stosunkach, w szczególności co do spełnienia zobowiązań prywatnych, zgodnie z art. 23 akapit pierwszy regulaminu pracowniczego, urzędnicy Unii podlegają w pełni, tak samo jak każda inna jednostka, właściwemu prawu krajowemu.

   (zob. pkt 55)

   Odesłanie

   Sąd, wyrok z dnia 17 maja 2006 r., Kallianos/Komisja, T‑93/04, Zb.Orz.SP, EU:T:2006:130, pkt 49