SPRAWA T‑752/14

Combaro SA

przeciwko

Komisji Europejskiej

Unia celna – Układ stowarzyszeniowy między Wspólnotą Europejską a Republiką Łotewską – Artykuł 239 rozporządzenia (EWG) nr 2913/92 – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych – Przywóz tkanin lnianych z Łotwy – Klauzula słuszności – Sytuacja szczególna – Oszustwo lub oczywiste zaniedbanie – Decyzja Komisji stwierdzająca bezzasadność umorzenia należności celnych przywozowych

Streszczenie – wyrok Sądu (druga izba) z dnia 19 lipca 2017 r.

1. Środki własne Unii Europejskiej – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych albo wywozowych – Klauzula słuszności ustanowiona w art. 239 Wspólnotowego kodeksu celnego – Przesłanki – Zaistnienie szczególnej sytuacji – Brak okoliczności wskazujących na oszustwo lub oczywiste zaniedbanie osoby zainteresowanej – Charakter kumulatywny

   (rozporządzenia: Rady nr 2913/92, art. 239; Komisji nr 2454/93, art. 905)

2. Środki własne Unii Europejskiej – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych albo wywozowych – Klauzula słuszności ustanowiona w art. 239 Wspólnotowego kodeksu celnego – Przesłanki – Zaistnienie szczególnej sytuacji – Pojęcie – Niedostateczna kontrola przez Komisję właściwego stosowania układu stowarzyszeniowego – Zaliczenie

   (art. 17 ust. 1 TUE; protokół nr 3 do układu stowarzyszeniowego EWG-Łotwa, art. 32 ust. 3; rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 239)

3. Środki własne Unii Europejskiej – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych albo wywozowych – Klauzula słuszności ustanowiona w art. 239 Wspólnotowego kodeksu celnego – Przesłanki – Zaistnienie szczególnej sytuacji – Kryteria oceny

   (rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 239)

4. Środki własne Unii Europejskiej – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych albo wywozowych – Klauzula słuszności ustanowiona w art. 239 Wspólnotowego kodeksu celnego – Przesłanki – Brak okoliczności wskazujących na oszustwo lub oczywiste zaniedbanie osoby zainteresowanej – Ciężar dowodu

   (rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 239)

5. Środki własne Unii Europejskiej – Zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych albo wywozowych – Klauzula słuszności ustanowiona w art. 239 Wspólnotowego kodeksu celnego – Przesłanki – Brak okoliczności wskazujących na oszustwo lub oczywiste zaniedbanie osoby zainteresowanej – Pojęcie oczywistego zaniedbania – Ścisła wykładnia – Kryteria

   (rozporządzenie Rady nr 2913/92, art. 239)

6. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres – Konwalidacja braku uzasadnienia w trakcie postępowania spornego – Niedopuszczalność

   (art. 296 TFUE)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 39–41)

2.  Niedostateczna kontrola przez Komisję prawidłowego stosowania układu stowarzyszeniowego może stanowić sytuację szczególną niespowodowaną oszustwem ani oczywistym zaniedbaniem osoby zainteresowanej w rozumieniu art. 239 rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny. Komisja dysponuje wprawdzie zakresem swobodnej oceny w ramach stosowania tego przepisu, nie zwalnia jej to jednak z obowiązku rzeczywistego zważenia z jednej strony interesu Unii w zakresie pełnego poszanowania unijnych lub wiążących Unię przepisów celnych, a z drugiej strony interesu działającego w dobrej wierze importera, jakim jest nieponoszenie szkód przekraczających zwykłe ryzyko handlowe. W konsekwencji przy badaniu wniosku o zwrot lub umorzenie należności celnych przywozowych Komisja nie może ograniczyć się do dokonania oceny zachowań i działań importera i eksportera. W ramach swego obowiązku sprawowania nadzoru i kontroli powinna ona również brać pod uwagę w szczególności wpływ swego zachowania na konkretną sytuację w danej sprawie.

   Ponadto Komisja, jako strażniczka traktatu i zawartych zgodnie z nim układów, jest zobowiązana do zapewnienia – poprzez środki przewidziane w układzie lub w decyzjach wydanych na jego podstawie – prawidłowego stosowania przez państwo trzecie obowiązków, którymi jest związane na mocy układu zawartego z Unią. Obowiązek ten wynika również z układu stowarzyszeniowego zawartego między Wspólnotami Europejskimi a Republiką Łotewską oraz związanych z nimi protokołów. W tym względzie Komisja jest zobowiązana do skorzystania w pełni ze swych uprawnień, którymi dysponuje na podstawie postanowień układu stowarzyszeniowego i decyzji oraz protokołów przyjętych w jego wykonaniu, aby nie uchybić obowiązkowi sprawowania nadzoru i kontroli w prawidłowym stosowaniu tego układu. Skorzystanie z tych uprawnień jest tym bardziej istotne w przypadku obecności poszlak co do ewentualnego udziału krajowych organów celnych w sporządzaniu świadectw przewozowych potwierdzających pochodzenie towarów. W takich okolicznościach Komisja powinna zwrócić się o przedstawienie wyjaśnień w zakresie dochodzeń przeprowadzonych przez właściwe organy krajowe w celu wyjaśnienia okoliczności faktycznych danej sprawy.

   Dodatkowo spoczywający na Komisji obowiązek dbania o prawidłowe stosowanie wspomnianego układu stowarzyszeniowego wymaga, aby Komisja i za jej pośrednictwem organy celne państw członkowskich dysponowały w każdej chwili wszystkimi danymi umożliwiającymi dokonanie skutecznej kontroli, a wzory odcisków pieczęci i podpisów używanych w odnośnych urzędach celnych bezsprzecznie stanowią takie dane. W tym zakresie z art. 32 ust. 3 protokołu nr 3 układu stowarzyszeniowego, w brzmieniu nadanym mu decyzją nr 4/98 Rady Stowarzyszenia między Wspólnotami Europejskimi a Republiką Łotewską wynika, że organy celne państwa wywozu mają prawo zażądać przedstawienia wszelkich dowodów oraz przeprowadzić weryfikację ksiąg rachunkowych eksportera lub innego rodzaju kontrolę, którą uznają za stosowną. W rezultacie w braku przekazania takich informacji przez odnośne organy celne Komisja powinna, zwłaszcza w sytuacji gdy niemożliwe jest zbadanie odcisków pieczęci i podpisów, zwrócić się do wspomnianych organów z pytaniem, czy takie kontrolę zostały przeprowadzone, a jeżeli nie, to z jakiego powodu.

   Wynika stąd, że Komisja w takim wypadku nie dopełnia ciążących na niej obowiązków nadzoru i kontroli prawidłowego stosowania układu stowarzyszeniowego, ponieważ gdyby w pełni skorzystała z uprawnień przysługujących jej w ramach układu stowarzyszeniowego w celu zapewnienia jego prawidłowego stosowania, autentyczny bądź fałszywy charakter świadectw przewozowych mógłby zostać wykazany z większą pewnością.

   (zob. pkt 43–45, 67, 68, 74, 75, 77, 80, 81, 83, 85)

3.  W celu dokonania oceny występowania uchybień po stronie organów państwa trzeciego i Komisji, które mogłyby stanowić sytuacje szczególne w rozumieniu art. 239 rozporządzenia nr 2913/92 ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny, należy zbadać w każdym przypadku rzeczywisty charakter obowiązków ciążących, odpowiednio, na tych władzach lub Komisji na mocy mających zastosowanie przepisów.

   (zob. pkt 48)

4.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 100)

5.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 102)

6.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 110)