Sprawa T‑423/14

Larko Geniki Metalleftiki kai Metallourgiki AE

przeciwko

Komisji Europejskiej

Pomoc państwa – Pomoc przyznana przez Grecję – Decyzja uznająca pomoc za niezgodną z rynkiem wewnętrznym – Pojęcie pomocy państwa – Korzyść – Kryterium prywatnego inwestora – Kwota pomocy podlegająca odzyskaniu – Komunikat Komisji w sprawie pomocy państwa w formie gwarancji

Streszczenie – wyrok Sądu (szósta izba) z dnia 1 lutego 2018 r. –

1. Akty instytucji – Uzasadnienie – Obowiązek – Zakres

   (art. 296 akapit drugi TFUE)

2. Skarga o stwierdzenie nieważności – Zarzuty – Brak lub niewystarczający charakter uzasadnienia – Zarzut odrębny od zarzutu braku materialnej zgodności z prawem

   (art. 263 TFUE)

3. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Przyznanie korzyści beneficjentom – Gwarancja państwa – Spoczywający na Komisji ciężar udowodnienia wystąpienia korzyści – Ocena w świetle wszystkich istotnych elementów

   (art. 107 ust. 1 TFUE)

4. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Ocena według kryterium inwestora prywatnego – Ocena w świetle wszystkich istotnych elementów spornej transakcji i jej kontekstu – Spoczywający na państwie członkowskim obowiązek wskazania obiektywnych i sprawdzalnych okoliczności świadczących o ekonomicznym charakterze jego działalności

   (art. 107 ust. 1 TFUE)

5. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Charakter prawny – Interpretacja w oparciu o elementy obiektywne – Kontrola sądowa – Zakres

   (art. 107 ust. 1 TFUE)

6. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Gwarancje przyznane zagrożonemu przedsiębiorstwu przez podmiot prawa publicznego – Trudności finansowe – Kryteria oceny – Istnienie ujemnego kapitału własnego i znaczne obniżenie wartości obrotu

   (art. 107 ust. 1 TFUE; komunikat Komisji 2004/C 244/02, pkt 11)

7. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Kryterium prywatnego inwestora – Wkład kapitałowy – Wkłady zarówno inwestorów prywatnych, jak i publicznych – Kryteria oceny

   (art. 107 ust. 1 TFUE)

8. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Interwencja państwa zmniejszająca obciążenia, jakim zazwyczaj podlega budżet przedsiębiorstwa – Zaliczenie

   (art. 107 ust. 1 TFUE)

9. Pomoc przyznawana przez państwa – Pojęcie – Pomoc z zasobów państwowych – Gwarancja przyznana przez państwo – Zaliczenie – Brak bezzwłocznego i pewnego uruchomienia zasobów państwowych – Brak wpływu

   (art. 107 ust. 1 TFUE)

10. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Zakres – Ścisła wykładnia – Szkody gospodarcze spowodowane bezpośrednio przez klęski żywiołowe lub inne zdarzenia nadzwyczajne

    (art. 107 ust. 1, 2 TFUE)

11. Pomoc przyznawana przez państwa – Zakaz – Odstępstwa – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Przyjęcie przez nią wytycznych regulujących badanie zgodności pomocy z rynkiem wewnętrznym – Konsekwencje – Samodzielne ograniczenie przysługujących jej uprawnień dyskrecjonalnych

    (art. 107 ust. 3 TFUE)

12. Pomoc przyznawana przez państwa – Odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy – Odtworzenie sytuacji sprzed przyznania pomocy – Obliczanie kwoty podlegającej odzyskaniu – Pomoc w formie gwarancji

    (art. 108 ust. 2 TFUE)

13. Pomoc przyznawana przez państwa – Odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy – Obliczanie kwoty podlegającej odzyskaniu – Pomoc przyznana w formie gwarancji indywidualnej – Ustalenie elementu pomocy w przypadku braku ceny rynkowej danej gwarancji – Przedsiębiorstwo znajdujące się w wyjątkowo delikatnej sytuacji – Obliczenie z uwzględnieniem wyjątkowych okoliczności – Dopuszczalność

    [art. 108 ust. 2 akapit pierwszy TFUE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 14 ust. 1; komunikat Komisji 2004/C 244/02, pkt 4.1 akapit trzeci lit. a)]

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 26)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 43)

3.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 50–55)

4.  Jeżeli państwo członkowskie powołuje się w toku postępowania administracyjnego na kryterium inwestora prywatnego, to w razie wątpliwości musi ono jednoznacznie wykazać na podstawie obiektywnych i weryfikowalnych dowodów, że wprowadzony w życie środek został podjęty w ramach jego działalności jako akcjonariusza. Owe dowody muszą jasno wskazywać na to, że dane państwo członkowskie przed przyznaniem korzyści gospodarczej lub równocześnie z nim wydało decyzję o dokonaniu inwestycji w kontrolowane przedsiębiorstwo publiczne za pomocą środka rzeczywiście wprowadzonego w życie. Mogą być między innymi wymagane elementy, które wskazują na to, że wspomniana decyzja jest oparta na szacunkach gospodarczych porównywalnych z tymi, jakie w okolicznościach niniejszego przypadku rozsądny inwestor prywatny znajdujący się w sytuacji możliwie podobnej do sytuacji wspomnianego państwa kazałby przeprowadzić przed przystąpieniem do inwestycji, o której mowa powyżej, by ustalić przyszłą opłacalność takiej inwestycji.

   Natomiast szacunki gospodarcze przeprowadzone po przyznaniu korzyści, retrospektywne stwierdzenie rzeczywistej opłacalności inwestycji zrealizowanej przez dane państwo członkowskie lub późniejsze uzasadnienie wybranego faktycznie sposobu postępowania nie mogą wystarczyć do wykazania, że to państwo członkowskie wydało – przed lub równocześnie z przyznaniem tej korzyści – taką decyzję w charakterze akcjonariusza. W celu ustalenia, czy państwo zachowało się jak ostrożny inwestor działający w warunkach gospodarki rynkowej, należy bowiem usytuować się w kontekście chwili, w której wdrożono środki wsparcia finansowego, tak by ocenić racjonalność ekonomiczną postępowania państwa, unikając wszelkich ocen bazujących na sytuacji późniejszej. Dotyczy to zatem w szczególności sytuacji, w której Komisja bada istnienie pomocy państwa w związku ze środkiem, który nie został jej zgłoszony i który w momencie przeprowadzania badania przez tę instytucję został już wdrożony przez dany podmiot publiczny.

   (zob. pkt 56, 57, 83, 86)

5.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 58–61)

6.  Istnienie ujemnego kapitału własnego można uważać ze ważny wskaźnik trudnej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. To samo dotyczy znacznego obniżenia wartości obrotu i istotnych strat odnotowanych przez dane przedsiębiorstwo, okoliczności powołanych skądinąd w pkt 11 wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw.

   (zob. pkt 79)

7.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 119)

8.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 142, 151)

9.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (zob. pkt 149)

10.  Zobacz tekst orzeczenia.

    (zob. pkt 156)

11.  Zobacz tekst orzeczenia.

    (zob. pkt 166, 167)

12.  Zobacz tekst orzeczenia.

    (zob. pkt 180, 182, 189)

13.  W dziedzinie pomocy państwa, gdy przedsiębiorstwo znajduje się w wyjątkowo delikatnej sytuacji, w szczególności ze względu na ciągły spadek wartości obrotu i istnienie ujemnego kapitału własnego, co sugeruje utratę całego kapitału zakładowego przedsiębiorstwa, Komisji nie można zarzucać, że uznała, iż zachodzą wyjątkowe okoliczności w rozumieniu pkt 4.1 akapit trzeci lit. a) wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw, które przekładają się na niemożność spłaty przez dane przedsiębiorstwo całości pożyczki z własnych środków, lub że stwierdziła, iż kwota pomocy państwa w formie gwarancji państwowych przyznanych temu przedsiębiorstwu jest równa pełnej kwocie gwarantowanych pożyczek.

    (zob. pkt 193, 194)