Sprawa C‑559/14

Rūdolfs Meroni

przeciwko

Recoletos Limited

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

złożony przez Augstākās tiesas Civillietu departaments)

„Odesłanie prejudycjalne — Współpraca sądowa w sprawach cywilnych — Rozporządzenie (WE) nr 44/2001 — Uznawanie i wykonywanie środków tymczasowych i zabezpieczających — Pojęcie „porządku publicznego””

Streszczenie – wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 25 maja 2016 r.

1. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie nr 44/2001 – Uznawanie i wykonywanie orzeczeń – Podstawy odmowy – Naruszenie porządku publicznego państwa wezwanego – Przesłanki – Kontrola przez Trybunał

   (rozporządzenie Rady nr 44/2001, art. 34 pkt 1, art. 36, art. 45 ust. 2)

2. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja i wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych – Rozporządzenie nr 44/2001 – Uznawanie i wykonywanie orzeczeń – Podstawy odmowy – Naruszenie porządku publicznego państwa wezwanego – Orzeczenie sądu państwa członkowskiego wydania orzeczenia, mogące mieć wpływ na osobę trzecią, która nie została wysłuchana, lecz która może powołać się na swoje prawa przed rzeczonym sądem – Brak naruszenia porządku publicznego

   (Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; rozporządzenie Rady nr 44/2001, art. 34 pkt 1, art. 36, art. 45 ust. 2)

1.  Artykuł 34 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, dotyczący pojęcia porządku publicznego powinien być interpretowany w sposób ścisły, jako że stanowi on przeszkodę w realizacji jednego z podstawowych celów rozporządzenia, a powoływanie się na niego powinno mieć miejsce jedynie w wyjątkowych przypadkach.

   Chociaż do Trybunału nie należy ustalanie tego, jakie elementy obejmuje porządek publiczny państwa członkowskiego, należy do niego jednak kontrolowanie, w jakich granicach sąd państwa członkowskiego może powoływać się na to pojęcie, gdy odmawia uznania orzeczenia wydanego przez sąd innego państwa członkowskiego.

   W tym względzie, ustanawiając zakaz kontroli merytorycznej orzeczenia zagranicznego, art. 36 i art. 45 ust. 2 rozporządzenia nr 44/2001 stoją na przeszkodzie temu, by sąd wezwanego państwa członkowskiego odmówił uznania lub wykonania tego orzeczenia jedynie z powodu istnienia różnicy między normą prawną zastosowaną przez sąd państwa wydania orzeczenia a normą, jaką zastosowałby sąd państwa członkowskiego wezwanego do wykonania, gdyby to on orzekał w sprawie. Sądowi tego państwa nie wolno także badać prawidłowości oceny prawnej ani oceny stanu faktycznego dokonanej przez sąd państwa wydania orzeczenia.

   Powoływanie się na klauzulę porządku publicznego zawartą w art. 34 pkt 1 rozporządzenia nr 44/2001 jest zatem dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy uznanie lub wykonanie orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim naruszałoby w sposób niedopuszczalny porządek prawny państwa wezwanego, ponieważ naruszałoby jedną z zasad podstawowych. Zakaz kontroli merytorycznej orzeczenia wydanego w innym państwie członkowskim będzie zatem przestrzegany, jeżeli naruszenie będzie stanowić oczywiste naruszenie normy prawnej uważanej za zasadniczą dla porządku prawnego państwa członkowskiego, w którym wystąpiono o uznanie, lub prawa uznanego za podstawowe w tym porządku prawnym.

   (por. pkt 38, 40–42, 46)

2.  Artykuł 34 ust. 1 rozporządzenia nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych należy w świetle art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej interpretować w ten sposób, że uznanie i wykonanie postanowienia wydanego przez sąd jednego z państw członkowskich w postępowaniu, w którym osoby trzecie, na których prawa może mieć wpływ rzeczone postanowienie, nie zostały wysłuchane, nie może zostać uznane za oczywiście sprzeczne z porządkiem publicznym państwa członkowskiego wezwanego do wykonania orzeczenia oraz z prawem do rzetelnego procesu w rozumieniu przywołanych przepisów, ponieważ osoba taka może powołać się na swoje prawa przed rzeczonym sądem.

   Po pierwsze, rozporządzenie nr 44/2001 oparte na wzajemnym zaufaniu do wymiaru sprawiedliwości w Unii, opiera się na podstawowym założeniu, że co do zasady podmioty prawa są zobowiązane do wykorzystania wszystkich dostępnych środków zaskarżenia przewidzianych w prawie państwa członkowskiego wydania orzeczenia. Z wyjątkiem sytuacji, gdy zaistnieją wyjątkowe okoliczności utrudniające lub uniemożliwiające skorzystanie ze środków zaskarżenia w państwie członkowskim wydania orzeczenia, podmioty prawa są zobowiązane do wyczerpania wszystkich środków zaskarżenia przysługujących im w tym państwie członkowskim, aby uniknąć naruszenia porządku publicznego na wcześniejszym stadium.

   W tym kontekście, spełnia wymogi w odniesieniu do gwarancji proceduralnych zapewniających zainteresowanym osobom trzecim skuteczną możliwość zakwestionowania środka przyjętego przez sąd państwa członkowskiego wydania orzeczenia, system ochrony sądowej, który wynika z przepisów tego państwa, w oparciu o które osoba trzecia, której doręczono orzeczenie, chociaż nie brała wcześniej udziału w postępowaniu przed sądem państwa wydania orzeczenia, która nie została wysłuchana i na której prawa może mieć wpływ rzeczone postanowienie, może wnieść do tego sądu środek zaskarżenia tego postanowienia i zażądać, by zostało ono zmienione lub uchylone. W istocie nie można uznać, iż system ów może naruszać art. 47 karty.

   Po drugie, jeśli sąd wezwanego do wykonania orzeczenia państwa członkowskiego miałby móc dokonać oceny istnienia ewentualnych praw osób trzecich niebiorących udziału w postępowaniu toczącym się w państwie członkowskim wydania orzeczenia, powoływanych przeciwko uznaniu i wykonaniu zagranicznego orzeczenia, sąd ten mógłby zostać postawiony przed koniecznością zbadania zasadności owego orzeczenia. Tymczasem, taka ocena stałaby w oczywistej sprzeczności z art. 36 i art. 45 ust. 2 rozporządzenia nr 44/2001, zgodnie z którymi to przepisami zagraniczne orzeczenie w żadnym przypadku nie może być przedmiotem kontroli merytorycznej.

   (por. pkt 47–50, 52–54; sentencja)