Sprawy połączone C‑381/14 i C‑385/14

Jorge Sales Sinués

i

Youssouf Drame Ba

przeciwko

Caixabank SA

i

Catalunya Caixa SA (Catalunya Banc SA)

(wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone przez Juzgado de lo Mercantil no 9 de Barcelona)

„Odesłania prejudycjalne — Dyrektywa 93/13/EWG — Umowy zawierane przez przedsiębiorców z konsumentami — Umowy kredytu hipotecznego — Klauzula ustanawiająca minimalną stopę oprocentowania zmiennego — Badanie ważności warunku umowy pod kątem jego nieważności — Postępowanie wszczęte pozwem zbiorowym — Powództwo o nakazanie zaprzestania szkodliwych praktyk — Zawieszenie postępowania wszczętego pozwem indywidualnym dotyczącego tego samego roszczenia”

Streszczenie – wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 14 kwietnia 2016 r.

1. Ochrona konsumentów – Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich – Dyrektywa Rady 93/13 – Nieuczciwy warunek w rozumieniu art. 3 – Ocena przez sąd krajowy nieuczciwego charakteru – Kryteria

   (dyrektywa Rady 93/13, art. 3 ust. 1, art. 4 ust. 1)

2. Ochrona konsumentów – Nieuczciwe warunki w umowach konsumenckich – Dyrektywa Rady 93/13 – Stwierdzenie nieuczciwego charakteru warunku – Zakres – Uregulowanie krajowe przewidujące automatyczne zawieszenie postępowania wszczętego wniesionym przez konsumenta pozwem indywidualnym, mającego ten sam przedmiot, co postępowanie wszczęte pozwem zbiorowym wniesionym przez stowarzyszenie konsumentów, aż do zakończenia postępowania wszczętego pozwem zbiorowym – Niedopuszczalność – Niezgodność z zasadą skuteczności

   (dyrektywa Rady 93/13, art. 7)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 22–24)

2.  Artykuł 7 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie stosowaniu uregulowania krajowego, które to uregulowanie nakłada na sąd krajowy, przed którym toczy się postępowanie wszczęte wniesionym przez konsumenta pozwem indywidualnym mającym na celu stwierdzenie nieuczciwego charakteru warunku umowy zawartej przez tego konsumenta z przedsiębiorcą, obowiązek automatycznego zawieszenia takiego postępowania w oczekiwaniu na prawomocne orzeczenie, które miałoby zostać wydane w toczącym się postępowaniu wszczętym pozwem zbiorowym wniesionym przez stowarzyszenie konsumentów na podstawie art. 7 ust. 2 tej dyrektywy w celu doprowadzenia do zaniechania stosowania w umowach tego samego typu warunków analogicznych do tych, których dotyczy wspomniany pozew indywidualny, bez możliwości uwzględnienia znaczenia takiego zawieszenia z punktu widzenia ochrony konsumenta, który wystąpił do sądu z powództwem indywidualnym, oraz bez umożliwienia konsumentowi odstąpienia od postępowania wszczętego pozwem zbiorowym.

   W istocie powództwo indywidualne i powództwo zbiorowe mają w ramach dyrektywy 93/13 odmienne przedmioty i skutki prawne, tak że związek o charakterze proceduralnym między przebiegiem jednego i drugiego postępowania może odnosić się jedynie do wymogów proceduralnych dotyczących w szczególności prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości oraz konieczności uniknięcia wydawania sprzecznych ze sobą orzeczeń, niemniej brak powiązania tych różnych powództw nie prowadzi do osłabienia ochrony konsumentów, jaką przewiduje dyrektywa 93/13. W tym kontekście konieczność zagwarantowania spójności orzeczeń sądowych nie może usprawiedliwiać braku skuteczności polegającej na utracie przez konsumenta praw, które byłyby mu przyznane w ramach postępowania wszczętego pozwem indywidualnym, w wyniku zawieszenia tego postępowania do czasu wydania prawomocnego orzeczenia w postępowaniu zapoczątkowanym pozwem zbiorowym, ponieważ różnica charakteru pomiędzy kontrolą sądową wykonywaną w ramach postępowania wszczętego pozwem zbiorowym a taką kontrolą wykonywaną w ramach postępowania wszczętego pozwem indywidualnym powinna co do zasady zapobiegać ryzyku wydania sprzecznych ze sobą orzeczeń sądowych. Jednocześnie, w odniesieniu do konieczności uniknięcia obciążenia sądów, skuteczne wykonywanie praw podmiotowych przyznanych konsumentom przez dyrektywę 93/13 nie może być podważane w oparciu o względy związane z organizacją sądową danego państwa członkowskiego.

   (por. pkt 30, 35, 40–43; sentencja)