Sprawa C‑67/14

Jobcenter Berlin Neukölln

przeciwko

Nazifie Alimanovic i in.

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Bundessozialgericht)

„Odesłanie prejudycjalne — Swobodny przepływ osób — Obywatelstwo Unii — Równość traktowania — Dyrektywa 2004/38/WE — Artykuł 24 ust. 2 — Świadczenia z zakresu pomocy społecznej — Rozporządzenie (WE) nr 883/2004 — Artykuły 4 i 70 — Specjalne nieskładkowe świadczenia pieniężne — Poszukujący pracy obywatele jednego państwa członkowskiego przebywający na terytorium innego państwa członkowskiego — Wyłączenie — Zachowanie statusu pracownika”

Streszczenie – wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 15 września 2015 r.

1. Zabezpieczenie społeczne – Pracownicy migrujący – Dyrektywa 2004/38 – Świadczenia z zakresu pomocy społecznej – Pojęcie – Specjalne nieskładkowe świadczenia pieniężne określone w art. 70 ust. 2 rozporządzenia nr 883/2004 – Włączenie

   (rozporządzenie nr 883/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 70 ust. 2; dyrektywa 2004/38 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 24 ust. 2)

2. Obywatelstwo Unii – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Dyrektywa 2004/38 – Zasada równego traktowania – Spoczywający na przyjmującym państwie członkowskim obowiązek przyznania prawa do świadczeń społecznych obywatelom innych państw członkowskich niewykonującym działalności zawodowej – Warunki – Pobyt w przyjmującym państwie członkowskim zgodnie z przesłankami określonymi w dyrektywie

   (dyrektywa 2004/38 Parlamentu Europejskiego i Rady, motyw 10, art. 24 ust. 1)

3. Obywatelstwo Unii – Prawo do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich – Dyrektywa 2004/38 – Zasada równego traktowania – Uregulowanie krajowe wykluczające z kręgu osób uprawnionych do niektórych specjalnych nieskładkowych świadczeń pieniężnych obywateli innych państw członkowskich posiadających status osób poszukujących pracy – Świadczenia gwarantowane obywatelom przyjmującego państwa członkowskiego znajdujących się w tej samej sytuacji – Dopuszczalność

   [rozporządzenie nr 883/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady, art 4, art. 70 ust. 2; dyrektywa 2004/38 Parlamentu Europejskiego i Rady, art. 14 ust. 1, art. 14 ust. 4 lit. b), art. 24]

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 43, 44)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 49, 50)

3.  Artykuł 24 dyrektywy 2004/38 w sprawie prawa obywateli Unii i członków ich rodzin do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, i art. 4 rozporządzenia nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, zmienionego rozporządzeniem nr 1244/2010 należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, które wyklucza z kręgu osób uprawnionych do niektórych specjalnych nieskładkowych świadczeń pieniężnych w rozumieniu art. 70 ust. 2 rozporządzenia nr 883/2004, stanowiących jednocześnie świadczenie z zakresu pomocy społecznej w rozumieniu art. 24 ust. 2 dyrektywy 2004/38, obywateli innych państw członkowskich znajdujących się w sytuacji określonej w art. 14 ust. 4 lit. b) owej dyrektywy, podczas gdy świadczenia te są zagwarantowane obywatelom danego państwa członkowskiego znajdującym się w tej samej sytuacji.

   Z odesłania zawartego w art. 24 ust. 2 dyrektywy 2004/38 do art. 14 ust. 4 lit. b) owej dyrektywy wynika mianowicie wyraźnie, że przyjmujące państwo członkowskie może odmówić obywatelowi Unii korzystającemu z prawa pobytu jedynie w oparciu o ten ostatni przepis przyznania jakichkolwiek świadczeń z zakresu pomocy społecznej.

   Chociaż dyrektywa 2004/38 wymaga by państwo członkowskie brało pod uwagę indywidualną sytuację zainteresowanej osoby w momencie wydania decyzji w sprawie wydalenia lub stwierdzenia, że osoba ta stanowi w ramach swojego pobytu nieracjonalne obciążenie dla systemu pomocy społecznej w przyjmującym państwie członkowskim, tego rodzaju indywidualna ocena nie jest jednak konieczna w sytuacji obywatela Unii, który przybył na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego w celu poszukiwania pracy, ponieważ ustanawiając stopniowy system utrzymywania statusu pracownika, którego celem jest zabezpieczenie prawa pobytu i dostępu do świadczeń z zakresu pomocy społecznej, dyrektywa 2004/38 sama uwzględnia rozmaite czynniki charakteryzujące indywidualną sytuację każdego wnioskodawcy świadczenia z zakresu pomocy społecznej, a w szczególności okres wykonywania działalności zarobkowej.

   Ponadto jeśli chodzi o indywidualną ocenę zmierzającą do globalnej oceny obciążenia, jakie stanowiłoby konkretnie przyznanie świadczenia dla krajowego systemu pomocy społecznej pomoc przyznaną danemu zainteresowanemu trudno uznać za nieracjonalne obciążenie dla państwa członkowskiego w rozumieniu art. 14 ust. 1 dyrektywy 2004/38, które może obciążać państwo członkowskie nie w chwili rozpatrywania pojedynczego wniosku o przyznanie świadczenia, lecz, co nieuniknione, po zsumowaniu wszelkich przestawionych mu indywidualnych wniosków.

   (por. pkt 58–60, 62, 63; sentencja)