Sprawa C‑603/13 P

Galp Energía España SA i in.

przeciwko

Komisji Europejskiej

„Odwołanie — Artykuł 81 WE — Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki — Hiszpański rynek bitumu do nawierzchni drogowych — Podział rynku i uzgadnianie cen — Przewlekłość postępowania przed Sądem — Artykuł 261 TFUE — Rozporządzenie (WE) nr 1/2003 — Artykuł 31 — Nieograniczone prawo orzekania — Artykuł 264 TFUE — Stwierdzenie nieważności decyzji Komisji w całości lub w części”

Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 21 stycznia 2016 r.

1. Odwołanie — Zarzuty — Brak określenia podnoszonego naruszenia prawa — Zarzut nieprecyzyjny — Niedopuszczalność

   [art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit pierwszy; regulamin postępowania przed Trybunałem, art. 168 § 1 lit. d)]

2. Odwołanie — Zarzuty — Błędna ocena okoliczności faktycznych i dowodów — Kontrola oceny dowodów przez Trybunał — Wykluczenie, z wyjątkiem przypadku ich przeinaczenia

   (art. 256 ust. 1 akapit drugi TFUE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 58 akapit pierwszy)

3. Postępowanie sądowe — Czas trwania postępowania przed Sądem — Rozsądny termin — Spór co do istnienia naruszenia reguł konkurencji — Niedotrzymanie rozsądnego terminu — Konsekwencje — Pozaumowna odpowiedzialność odszkodowawcza dochodzona w drodze skargi o odszkodowanie — Charakter autonomiczny w stosunku do skargi o stwierdzenie nieważności — Kryteria oceny naruszenia zasady rozsądnego terminu

   (art. 256 ust. 1, art. 268, art. 340 akapit drugi TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47 akapit drugi)

4. Skarga o stwierdzenie nieważności — Nieograniczone prawo orzekania — Zakres — Okoliczności, jakie należy wziąć pod uwagę — Okoliczności poprzedzające zaskarżoną decyzję i następujące po niej — Okoliczności przedstawione w ramach postępowania administracyjnego lub przedstawione po raz pierwszy w ramach skargi o stwierdzenie nieważności — Włączenie

   (art. 101, 102, 261, 263 TFUE)

5. Konkurencja — Grzywny — Kwota — Kontrola sądowa — Nieograniczone prawo orzekania — Kontrola zgodności z prawem — Zakres i ograniczenia — Nieograniczone prawo orzekania ściśle ograniczone do ustalania kwoty nałożonej grzywny

   (art. 261, 263 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, art. 31)

6. Skarga o stwierdzenie nieważności — Wyrok stwierdzający nieważność — Zakres — Stwierdzenie nieważności decyzji Komisji kwalifikującej kartel całościowy jako jednolite i ciągłe naruszenie i nakładającej grzywnę, pomimo odpowiedzialności skarżącego przedsiębiorstwa za jedynie część zachowań antykonkurencyjnych — Niedopuszczalność

   (art. 101 ust. 1, art. 264 akapit pierwszy TFUE)

7. Konkurencja — Grzywny — Kwota — Ustalenie — Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji — Kontrola sądowa — Nieograniczone prawo orzekania sądu Unii — Zakres — Określenie kwoty nałożonej grzywny — Kryteria oceny — Waga i czas trwania naruszenia — Przestrzeganie zasad uzasadnienia, proporcjonalności, indywidualizacji kar i równego traktowania

   (art. 101 ust. 1, art. 261 TFUE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 3, 31; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 61 akapit pierwszy)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 43, 44)

2.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 46)

3.  Naruszenie przez sąd Unii wynikającego z art. 47 akapit drugi Karty praw podstawowych Unii Europejskiej obowiązku do wydania w rozsądnym terminie orzeczenia w sprawach do niego skierowanych powinno spotkać się z sankcją w postaci skargi o odszkodowanie wniesionej przed Sąd, ponieważ taka skarga stanowi skuteczny ku temu środek.

   Z powyższego wynika, że żądanie naprawienia szkody spowodowanej nieprzestrzeganiem przez Sąd rozsądnego terminu do wydania orzeczenia nie może być bezpośrednio przedłożone Trybunałowi w ramach odwołania, lecz należy je złożyć do samego Sądu. Jednakże, ponieważ w przypadku gdy jest oczywiste, bez konieczności przedstawienia przez strony materiału dowodowego, że Sąd dopuścił się wystarczająco istotnego naruszenia ciążącego na nim obowiązku do wydania orzeczenia w rozsądnym terminie – Trybunał może dokonać takiego stwierdzenia.

   W konsekwencji bez uszczerbku dla obowiązku wniesienia do Sądu przez strony skarżące skargi o odszkodowanie należy stwierdzić naruszenie owej zasady, gdy ani charakter, ani złożoność sprawy czy jej kontekst nie mogą tłumaczyć czasu trwania postępowania przed Sądem, a mianowicie niemal pięciu lat i dziewięciu miesięcy, obejmującego w szczególności okres czterech lat i jednego miesiąca, który upłynął bez żadnego pisma procesowego, od zakończenia procedury pisemnej do rozprawy. Jest tak w szczególności, gdy ani z zaskarżonego wyroku, ani z dowodów przedstawionych przez strony nie wynika, że ten okres bezczynności okazuje się obiektywnie uzasadniony lub że wnoszące odwołanie do niego się przyczyniły.

   (por. pkt 55–59)

4.  W ramach systemu kontroli sądowej decyzji Komisji dotyczących postępowań prowadzonych w zastosowaniu art. 101 i 102 TFUE przeprowadzana jest przewidziana w art. 263 TFUE kontrola zgodności z prawem wydanych przez instytucje aktów, która w zastosowaniu art. 261 TFUE i na żądanie skarżących może zostać uzupełniona wykonaniem przez Sąd nieograniczonego prawa orzekania w odniesieniu do kar nałożonych w tej dziedzinie przez Komisję.

   W tym względzie zakresem kontroli zgodności z prawem przewidzianej w art. 263 TFUE objęta jest całość elementów wydanych przez Komisję decyzji dotyczących postępowań prowadzonych w zastosowaniu art. 101 i 102 TFUE, których pogłębioną pod względem prawnym i faktycznym kontrolę w świetle przedstawionych przez skarżące w pierwszej instancji zarzutów zapewnia Sąd, i biorąc pod uwagę cały materiał dowodowy przedłożony przez skarżące, niezależnie od tego, czy jest on wcześniejszy lub późniejszy od wydanej decyzji, czy został wcześniej przedstawiony w postępowaniu administracyjnym lub po raz pierwszy w ramach rozpatrywanej przez Sąd skargi w zakresie, w jakim dowody te są istotne dla kontroli zgodności z prawem decyzji.

   (por. pkt 71, 72)

5.  Zakres nieograniczonego prawa orzekania jest ściśle ograniczony, w odróżnieniu od kontroli zgodności z prawem przewidzianej w art. 263 TFUE, do ustalania kwoty grzywny. Nieograniczone prawo orzekania, z którego korzysta sąd Unii na podstawie art. 31 rozporządzenia nr 1/2003, dotyczy tylko dokonania przez Sąd oceny nałożonej przez Komisję grzywny, z wyjątkiem wszelkich zmian okoliczności stanowiących naruszenie stwierdzone zgodnie z prawem przez Komisję w decyzji rozpatrywanej przez sąd Unii.

   Sąd narusza prawo, gdy chociaż stwierdza z jednej strony, że Komisja nie wykazała, że przedsiębiorstwa, którym zarzuca się udział w porozumieniu sprzecznym z regułami konkurencji, brały udział w mechanizmie rekompensat mającym na celu wyrównanie rozbieżności zaistniałych w odniesieniu do podziału rynku i klientów oraz w systemie nadzoru polegającym na kontroli wprowadzania w życie podziału rynku i klientów za pomocą wymiany informacji o wielkości sprzedaży, a z drugiej strony, że decyzja Komisji nie była uzasadniona żadną inną przyczyną niż udział tych przedsiębiorstw w tych dwóch składnikach naruszenia, Sąd w ramach nieograniczonego prawa orzekania stwierdza, że przedsiębiorstwa te wiedziały o udziale pozostałych członków kartelu w mechanizmie rekompensat, ale także – iż mogły przewidzieć udział tych członków w systemie nadzoru, w taki sposób, że mogły zostać uznane za odpowiedzialne na podstawie art. 101 TFUE i że Sąd winien uwzględnić tę okoliczność przy ustalaniu kwoty grzywny.

   (por. pkt 76–79)

6.  Dokonane przez Sąd stwierdzenie braku dowodu pełnego udziału przedsiębiorstw w naruszeniu reguł konkurencji nie może skutkować zgodnie z art. 264 akapit pierwszy TFUE stwierdzeniem nieważności w całości decyzji stwierdzającej naruszenie, ponieważ informacje te były pomocniczymi składnikami rozpatrywanego naruszenia. Okoliczność, że Komisja nie przedstawiła dowodu takiego udziału owych przedsiębiorstw, nie zmienia bowiem istoty decyzji Komisji w zakresie, w jakim na stwierdzone przez Komisję jednolite i ciągłe naruszenie składają się zasadniczo dwa główne zespoły naruszeń, a mianowicie podział rynku i uzgadnianie cen.

   (por. pkt 86)

7.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 87–90)