Sprawa C‑534/13

Ministero dell’Ambiente e della Tutela del Territorio e del Mare i in.

przeciwko

Fipa Group Srl i in.

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Consiglio di Stato)

„Odesłanie prejudycjalne — Artykuł 191 ust. 2 TFUE — Dyrektywa 2004/35/WE — Odpowiedzialność za środowisko naturalne — Przepisy krajowe nieprzewidujące możliwości nałożenia przez administrację na właścicieli zanieczyszczonych nieruchomości, którzy nie przyczynili się do tego zanieczyszczenia, obowiązku wykonania środków zapobiegawczych i zaradczych i przewidujące tylko obowiązek zwrotu kosztów działań podjętych przez administrację — Zgodność z zasadami „zanieczyszczający płaci”, ostrożności, działania zapobiegawczego, naprawiania szkody w pierwszym rzędzie u źródła”

Streszczenie – wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 4 marca 2015 r.

1. Środowisko naturalne – Zapobieganie i zaradzanie szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu – Zasada zanieczyszczający płaci – Artykuł 191 ust. 2 TFUE – Możliwość powołania się przez władze krajowe w celu nałożenia środków zapobiegawczych i zaradczych – Brak

   (art. 191 ust. 2 TFUE, art. 192 TFUE)

2. Środowisko naturalne – Zapobieganie i zaradzanie szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu – Odpowiedzialność za środowisko naturalne – Dyrektywa 2004/35 – Zasada zanieczyszczający płaci – Brak możliwości zidentyfikowania podmiotu odpowiedzialnego za zanieczyszczenie nieruchomości lub wyegzekwowania od tego podmiotu środków zaradczych – Uregulowanie krajowe przewidujące obowiązek zwrotu przez właścicieli zanieczyszczonych nieruchomości, którzy nie przyczynili się do tego zanieczyszczenia, kosztów działań podjętych przez właściwy organ – Dopuszczalność

   (dyrektywa 2004/35 Parlamentu Europejskiego i Rady)

1.  Skoro art. 191 ust. 2 TFUE, który odwołuje się do zasady „zanieczyszczający płaci”, dotyczy działań Unii, jednostki nie mogą powoływać się na to postanowienie po to, by wyłączyć zastosowanie uregulowań krajowych, w sferze objętej polityką w dziedzinie środowiska naturalnego, jeżeli zastosowania nie mają żadne regulacje Unii przyjęte na podstawie art. 192 TFUE, odnoszące się konkretnie do rozpatrywanej sytuacji.

   Podobnie organy właściwe w zakresie ochrony środowiska nie mogą powoływać się na art. 191 ust. 2 TFUE, aby przy braku krajowej podstawy prawnej przewidzieć obowiązek podjęcia środków zapobiegawczych i zaradczych.

   (por. pkt 40, 41)

2.  Dyrektywę 2004/35 w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi ona na przeszkodzie przepisom krajowym, które w sytuacji gdy jest niemożliwe zidentyfikowanie podmiotu odpowiedzialnego za zanieczyszczenie nieruchomości lub wyegzekwowanie od tego podmiotu środków zaradczych, nie pozwalają właściwemu organowi na nałożenie obowiązku wykonania środków zapobiegawczych i zaradczych na właściciela tej nieruchomości, który nie jest odpowiedzialny za zanieczyszczenie, i jest on tylko zobowiązany do zwrotu kosztów działań podjętych przez właściwy organ w granicach wartości rynkowej terenu określonej po zakończeniu działań.

   (por. pkt 63; sentencja)

Sprawa C‑534/13

Ministero dell’Ambiente e della Tutela del Territorio e del Mare i in.

przeciwko

Fipa Group Srl i in.

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Consiglio di Stato)

„Odesłanie prejudycjalne — Artykuł 191 ust. 2 TFUE — Dyrektywa 2004/35/WE — Odpowiedzialność za środowisko naturalne — Przepisy krajowe nieprzewidujące możliwości nałożenia przez administrację na właścicieli zanieczyszczonych nieruchomości, którzy nie przyczynili się do tego zanieczyszczenia, obowiązku wykonania środków zapobiegawczych i zaradczych i przewidujące tylko obowiązek zwrotu kosztów działań podjętych przez administrację — Zgodność z zasadami „zanieczyszczający płaci”, ostrożności, działania zapobiegawczego, naprawiania szkody w pierwszym rzędzie u źródła”

Streszczenie – wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 4 marca 2015 r.

1. Środowisko naturalne — Zapobieganie i zaradzanie szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu — Zasada zanieczyszczający płaci — Artykuł 191 ust. 2 TFUE — Możliwość powołania się przez władze krajowe w celu nałożenia środków zapobiegawczych i zaradczych — Brak

   (art. 191 ust. 2 TFUE, art. 192 TFUE)

2. Środowisko naturalne — Zapobieganie i zaradzanie szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu — Odpowiedzialność za środowisko naturalne — Dyrektywa 2004/35 — Zasada zanieczyszczający płaci — Brak możliwości zidentyfikowania podmiotu odpowiedzialnego za zanieczyszczenie nieruchomości lub wyegzekwowania od tego podmiotu środków zaradczych — Uregulowanie krajowe przewidujące obowiązek zwrotu przez właścicieli zanieczyszczonych nieruchomości, którzy nie przyczynili się do tego zanieczyszczenia, kosztów działań podjętych przez właściwy organ — Dopuszczalność

   (dyrektywa 2004/35 Parlamentu Europejskiego i Rady)

1.  Skoro art. 191 ust. 2 TFUE, który odwołuje się do zasady „zanieczyszczający płaci”, dotyczy działań Unii, jednostki nie mogą powoływać się na to postanowienie po to, by wyłączyć zastosowanie uregulowań krajowych, w sferze objętej polityką w dziedzinie środowiska naturalnego, jeżeli zastosowania nie mają żadne regulacje Unii przyjęte na podstawie art. 192 TFUE, odnoszące się konkretnie do rozpatrywanej sytuacji.

   Podobnie organy właściwe w zakresie ochrony środowiska nie mogą powoływać się na art. 191 ust. 2 TFUE, aby przy braku krajowej podstawy prawnej przewidzieć obowiązek podjęcia środków zapobiegawczych i zaradczych.

   (por. pkt 40, 41)

2.  Dyrektywę 2004/35 w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu należy interpretować w ten sposób, iż nie stoi ona na przeszkodzie przepisom krajowym, które w sytuacji gdy jest niemożliwe zidentyfikowanie podmiotu odpowiedzialnego za zanieczyszczenie nieruchomości lub wyegzekwowanie od tego podmiotu środków zaradczych, nie pozwalają właściwemu organowi na nałożenie obowiązku wykonania środków zapobiegawczych i zaradczych na właściciela tej nieruchomości, który nie jest odpowiedzialny za zanieczyszczenie, i jest on tylko zobowiązany do zwrotu kosztów działań podjętych przez właściwy organ w granicach wartości rynkowej terenu określonej po zakończeniu działań.

   (por. pkt 63; sentencja)