Sprawa C‑413/13

FNV Kunsten Informatie en Media

przeciwko

Staat der Nederlanden

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

złożony przez Gerechtshof te ‘s-Gravenhage)

„Odesłanie prejudycjalne — Konkurencja — Artykuł 101 TFUE — Przedmiotowy zakres stosowania — Układ zbiorowy pracy — Przepis określający stawki minimalne dla usługodawców prowadzących działalność na własny rachunek — Pojęcie przedsiębiorstwa — Pojęcie pracownika”

Streszczenie – wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 4 grudnia 2014 r.

1. Pytania prejudycjalne – Właściwość Trybunału – Wykładnia wnioskowana ze względu na stosowanie do sytuacji krajowych przepisu prawa Unii obowiązującego na mocy prawa krajowego – Właściwość w zakresie dokonania takiej wykładni

   (art. 267 TFUE)

2. Konkurencja – Normy Unii – Przedmiotowy zakres stosowania – Układ zbiorowy pracy – Przepis określający stawki minimalne dla usługodawców prowadzących działalność na własny rachunek – Pojęcie osób pozornie prowadzących działalność na własny rachunek – Muzyk grający na zastępstwa znajdujący się w sytuacji porównywalnej do sytuacji pracowników – Przepis nieobjęty zakresem zastosowania art. 101 ust. 1 TFUE

   (art. 101 ust. 1 TFUE)

3. Konkurencja – Normy Unii – Przedsiębiorstwo – Pojęcie – Usługodawcy prowadzący działalność na własny rachunek – Włączenie – Warunki – Oferta usług za wynagrodzeniem i brak stosunku podporządkowania

   (art. 101 ust. 1 TFUE)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 17–20)

2.  Prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że postanowienie układu zbiorowego pracy określające stawki minimalne dla usługodawców prowadzących działalność na własny rachunek, należących do jednego ze związków zawodowych będących stroną układu zbiorowego, którzy wykonują na rzecz pracodawcy na podstawie umowy o dzieło takie same czynności jak pracownicy najemni tego pracodawcy, nie jest objęte zakresem zastosowania art. 101 ust. 1 TFUE, wyłącznie jeżeli ci usługodawcy są osobami pozornie prowadzącymi działalność na własny rachunek, a więc usługodawcami znajdującymi się w sytuacji porównywalnej do sytuacji wspomnianych pracowników. Do sądu odsyłającego należy dokonanie tego ustalenia.

   (por. pkt 22, 23, 30, 41, 42; sentencja)

3.  Usługodawcy tacy jak muzycy grający na zastępstwa członków orkiestry są w zasadzie przedsiębiorstwami w rozumieniu art. 101 ust. 1 TFUE, ponieważ oferują za wynagrodzeniem swoje usługi na danym rynku oraz wykonują swoją działalność jako podmioty gospodarcze niezależne od swoich zleceniodawców. Takie stwierdzenie nie stanowi jednak przeszkody dla uznania postanowienia układu zbiorowego pracy również za wynik dialogu społecznego w sytuacji, gdyby usługodawcy prowadzący działalność na własny rachunek, w imieniu i na rzecz których związek zawodowy prowadził rokowania, byli w rzeczywistości osobami pozornie prowadzącymi działalność na własny rachunek, a mianowicie usługodawcami znajdującymi się w sytuacji porównywalnej do sytuacji pracowników. W istocie usługodawca może utracić charakter podmiotu gospodarczego prowadzącego działalność na własny rachunek, a zatem przedsiębiorstwa, jeśli nie określa w niezależny sposób swojego zachowania na rynku, lecz jest całkowicie uzależniony od swojego zleceniodawcy, ze względu na to, że ten usługodawca nie ponosi żadnego ryzyka finansowego ani gospodarczego wynikającego z działalności zleceniodawcy oraz że działa jako podmiot pomocniczy zintegrowany z przedsiębiorstwem wspomnianego zleceniodawcy.

   Ponadto pojęcie pracownika w rozumieniu prawa Unii należy definiować w oparciu o obiektywne kryteria, które charakteryzują stosunek pracy z uwzględnieniem praw i obowiązków danej osoby. Z tej perspektywy kwalifikacja jako usługodawcy prowadzącego działalność na własny rachunek w rozumieniu prawa krajowego nie wyklucza, iż daną osobę należy kwalifikować jako pracownika w rozumieniu prawa Unii, jeżeli jej niezależność jest wyłącznie fikcyjna i służy w ten sposób ukryciu prawdziwego stosunku pracy. Z powyższego wynika, że status pracownika w rozumieniu prawa Unii nie może zostać naruszony przez fakt, iż dana osoba została zatrudniona jako usługodawca prowadzący działalność na własny rachunek w rozumieniu prawa krajowego, pod warunkiem że ta osoba działa pod kierownictwem swojego pracodawcy, jeśli chodzi w szczególności o jej swobodę wyboru godzin i miejsca pracy oraz zadań wykonywanych w ramach pracy, pod warunkiem że nie ponosi ona ryzyka gospodarczego tego pracodawcy, a także że zostanie ona zintegrowana z przedsiębiorstwem wspomnianego pracodawcy podczas trwania stosunku pracy, tworząc z tym przedsiębiorstwem gospodarczą całość.

   (por. pkt 27, 31, 33–36)

Sprawa C‑413/13

FNV Kunsten Informatie en Media

przeciwko

Staat der Nederlanden

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym

złożony przez Gerechtshof te ‘s-Gravenhage)

„Odesłanie prejudycjalne — Konkurencja — Artykuł 101 TFUE — Przedmiotowy zakres stosowania — Układ zbiorowy pracy — Przepis określający stawki minimalne dla usługodawców prowadzących działalność na własny rachunek — Pojęcie przedsiębiorstwa — Pojęcie pracownika”

Streszczenie – wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 4 grudnia 2014 r.

1. Pytania prejudycjalne — Właściwość Trybunału — Wykładnia wnioskowana ze względu na stosowanie do sytuacji krajowych przepisu prawa Unii obowiązującego na mocy prawa krajowego — Właściwość w zakresie dokonania takiej wykładni

   (art. 267 TFUE)

2. Konkurencja — Normy Unii — Przedmiotowy zakres stosowania — Układ zbiorowy pracy — Przepis określający stawki minimalne dla usługodawców prowadzących działalność na własny rachunek — Pojęcie osób pozornie prowadzących działalność na własny rachunek — Muzyk grający na zastępstwa znajdujący się w sytuacji porównywalnej do sytuacji pracowników — Przepis nieobjęty zakresem zastosowania art. 101 ust. 1 TFUE

   (art. 101 ust. 1 TFUE)

3. Konkurencja — Normy Unii — Przedsiębiorstwo — Pojęcie — Usługodawcy prowadzący działalność na własny rachunek — Włączenie — Warunki — Oferta usług za wynagrodzeniem i brak stosunku podporządkowania

   (art. 101 ust. 1 TFUE)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 17–20)

2.  Prawo Unii należy interpretować w ten sposób, że postanowienie układu zbiorowego pracy określające stawki minimalne dla usługodawców prowadzących działalność na własny rachunek, należących do jednego ze związków zawodowych będących stroną układu zbiorowego, którzy wykonują na rzecz pracodawcy na podstawie umowy o dzieło takie same czynności jak pracownicy najemni tego pracodawcy, nie jest objęte zakresem zastosowania art. 101 ust. 1 TFUE, wyłącznie jeżeli ci usługodawcy są osobami pozornie prowadzącymi działalność na własny rachunek, a więc usługodawcami znajdującymi się w sytuacji porównywalnej do sytuacji wspomnianych pracowników. Do sądu odsyłającego należy dokonanie tego ustalenia.

   (por. pkt 22, 23, 30, 41, 42; sentencja)

3.  Usługodawcy tacy jak muzycy grający na zastępstwa członków orkiestry są w zasadzie przedsiębiorstwami w rozumieniu art. 101 ust. 1 TFUE, ponieważ oferują za wynagrodzeniem swoje usługi na danym rynku oraz wykonują swoją działalność jako podmioty gospodarcze niezależne od swoich zleceniodawców. Takie stwierdzenie nie stanowi jednak przeszkody dla uznania postanowienia układu zbiorowego pracy również za wynik dialogu społecznego w sytuacji, gdyby usługodawcy prowadzący działalność na własny rachunek, w imieniu i na rzecz których związek zawodowy prowadził rokowania, byli w rzeczywistości osobami pozornie prowadzącymi działalność na własny rachunek, a mianowicie usługodawcami znajdującymi się w sytuacji porównywalnej do sytuacji pracowników. W istocie usługodawca może utracić charakter podmiotu gospodarczego prowadzącego działalność na własny rachunek, a zatem przedsiębiorstwa, jeśli nie określa w niezależny sposób swojego zachowania na rynku, lecz jest całkowicie uzależniony od swojego zleceniodawcy, ze względu na to, że ten usługodawca nie ponosi żadnego ryzyka finansowego ani gospodarczego wynikającego z działalności zleceniodawcy oraz że działa jako podmiot pomocniczy zintegrowany z przedsiębiorstwem wspomnianego zleceniodawcy.

   Ponadto pojęcie pracownika w rozumieniu prawa Unii należy definiować w oparciu o obiektywne kryteria, które charakteryzują stosunek pracy z uwzględnieniem praw i obowiązków danej osoby. Z tej perspektywy kwalifikacja jako usługodawcy prowadzącego działalność na własny rachunek w rozumieniu prawa krajowego nie wyklucza, iż daną osobę należy kwalifikować jako pracownika w rozumieniu prawa Unii, jeżeli jej niezależność jest wyłącznie fikcyjna i służy w ten sposób ukryciu prawdziwego stosunku pracy. Z powyższego wynika, że status pracownika w rozumieniu prawa Unii nie może zostać naruszony przez fakt, iż dana osoba została zatrudniona jako usługodawca prowadzący działalność na własny rachunek w rozumieniu prawa krajowego, pod warunkiem że ta osoba działa pod kierownictwem swojego pracodawcy, jeśli chodzi w szczególności o jej swobodę wyboru godzin i miejsca pracy oraz zadań wykonywanych w ramach pracy, pod warunkiem że nie ponosi ona ryzyka gospodarczego tego pracodawcy, a także że zostanie ona zintegrowana z przedsiębiorstwem wspomnianego pracodawcy podczas trwania stosunku pracy, tworząc z tym przedsiębiorstwem gospodarczą całość.

   (por. pkt 27, 31, 33–36)