Sprawa C‑527/12

Komisja Europejska

przeciwko

Republice Federalnej Niemiec

„Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego — Pomoc państwa niezgodna z rynkiem wewnętrznym — Obowiązek odzyskania — Artykuł 108 ust. 2 TFUE — Rozporządzenie (WE) nr 659/1999 — Artykuł 14 ust. 3 — Decyzja Komisji — Środki, które mają być podjęte przez państwa członkowskie”

Streszczenie – wyrok Trybunału (piąta izba) z dnia 11 września 2014 r.

1. Pomoc przyznawana przez państwa – Decyzja Komisja stwierdzająca niezgodność pomocy z rynkiem wewnętrznym i nakazująca jej odzyskanie – Zobowiązania państw członkowskich – Obowiązek odzyskania – Zakres – Odtworzenie sytuacji sprzed przyznania pomocy

   (art. 108 ust. 2 TFUE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 14 ust. 1)

2. Pomoc przyznawana przez państwa – Odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy – Stosowanie prawa krajowego – Warunki – Wprowadzenie w życie procedury gwarantującej bezzwłoczne i skuteczne wykonanie decyzji Komisji – Ocena w zależności od okoliczności danego przypadku

   (art. 108 ust. 2 TFUE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 14 ust. 1)

3. Skarga o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego – Nieprzestrzeganie obowiązku odzyskania bezprawnie przyznanej pomocy – Środki obrony – Całkowita niemożliwość wykonania – Kryteria oceny – Trudności w wykonaniu – Obowiązek współpracy Komisji i państwa członkowskiego w celu znalezienia rozwiązania zgodnego z traktatem

   (art. 4 ust. 3 TUE; art. 108 ust. 2 TFUE; rozporządzenie Rady nr 659/1999, art. 14 ust. 3)

1.  Zobacz tekst orzeczenia.

   (por. pkt 37, 42)

2.  Prawo Unii nie wprowadza obowiązku, by odzyskanie bezprawnie przyznanej pomocy przez władze krajowe od beneficjenta następowało jedynie na podstawie decyzji Komisji o odzyskaniu pomocy. W tym względzie, dane państwo członkowskie ma swobodę w zakresie wyboru środków służących wykonaniu obowiązku odzyskania pomocy uznanej za niezgodną z rynkiem wewnętrznym, o ile wybrane środki nie naruszają zakresu i skuteczności prawa Unii.

   Zatem swoboda państw członkowskich w zakresie wyboru środków służących odzyskaniu takiej pomocy jest ograniczona, gdyż środki te nie mogą skutkować w praktyce uniemożliwieniem wymaganego prawem Unii odzyskania pomocy. Procedury krajowe mają zastosowanie pod warunkiem, że przewidują one bezzwłoczne i skuteczne wykonanie decyzji Komisji, która to przesłanka odzwierciedla wymogi zasady skuteczności. W konsekwencji kwestia, czy dane państwo członkowskie przez wybór tych środków wypełniło swe zobowiązania odzyskania pomocy uznanej za niezgodną z rynkiem wewnętrznym w świetle wymogu skuteczności, powinna być oceniana dla każdego przypadku z osobna zależnie od konkretnych okoliczności sprawy.

   (por. pkt 39–41, 43)

3.  Jeżeli chodzi o ewentualne uzasadnienie znacznego opóźnienia w odzyskaniu bezprawnie przyznanej pomocy państwa, jedynym środkiem obrony, który może być przywołany przez państwo członkowskie na podstawie art. 108 ust. 2 TFUE wobec wniesionej przez Komisję skargi o stwierdzenie uchybienia zobowiązaniom, jest całkowita niemożność wykonania omawianej decyzji. Ta całkowita niemożność może także mieć charakter prawny, gdy wynika ona z orzeczeń wydanych przez sądy krajowe, pod warunkiem że orzeczenia te są zgodne z prawem Unii.

   W przypadku gdy okaże się, że krajowe przepisy prawa cywilnego nie pozwalają na zapewnienie skutecznego odzyskania spornej pomocy, może być konieczne zależnie od okoliczności rozpatrywanej sprawy niezastosowanie krajowego przepisu i sięgnięcie po inne środki, ponieważ środki takie nie mogą być wykluczone ze względów związanych z krajowym porządkiem prawnym. W tym względzie art. 4 ust. 3 TUE nakłada także na sądy krajowe obowiązek lojalnej współpracy z Komisją i sądami Unii, w ramach której powinny one zastosować wszelkie właściwe środki ogólne lub szczególne w celu zapewnienia wykonania zobowiązań wynikających z prawa Unii i powstrzymać się od podjęcia działań mogących zagrozić realizacji celów traktatu.

   Ponadto sprawowana przez sąd krajowy kontrola decyzji stanowiącej tytuł egzekucyjny wydanej w celu odzyskania bezprawnie przyznanej pomocy państwa i ewentualne uchylenie takiej decyzji, winny być postrzegane jako zwykły przejaw obowiązywania zasady skutecznej ochrony sądowej, stanowiącej ogólną zasadę prawa Unii.

   (por. pkt 45, 48, 49, 55, 56)