WYROK SĄDU DO SPRAW SŁUŻBY PUBLICZNEJ
UNII EUROPEJSKIEJ
(druga izba)

z dnia 10 lipca 2014 r.

Sprawa F‑103/11

CG

przeciwko

Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)

Służba publiczna – Personel EBI – Mobbing – Dochodzenie – Decyzja prezesa o nienadawaniu dalszego biegu postępowaniu w sprawie skargi – Opinia komisji dochodzeniowej – Błędna definicja mobbingu – Umyślny charakter zachowania – Stwierdzenie istnienia zachowań i objawów mobbingu – Poszukiwanie związku przyczynowego – Brak – Niespójność opinii komisji dochodzeniowej – Oczywisty błąd w ocenie – Zawinione działania administracji – Obowiązek zachowania poufności – Ochrona danych osobowych – Skarga o odszkodowanie lub zadośćuczynienie

Przedmiot:      Skarga wniesiona na podstawie art. 270 TFUE, w której CG żąda zasadniczo, aby Sąd stwierdził nieważność decyzji prezesa Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI, zwanego dalej także „Bankiem”) z dnia 27 lipca 2011 r. w sprawie nienadawania dalszego biegu postępowaniu w sprawie jej skargi na mobbing oraz zasądził od Banku odszkodowanie i zadośćuczynienie za poniesioną szkodę i doznaną krzywdę w związku z niezgodnością z prawem decyzji z dnia 27 lipca 2011 r., mobbingiem, jakiemu była miała być poddana, oraz zawinionymi działaniami administracji, jakie można przypisać Bankowi.

Orzeczenie:      Stwierdza się nieważność decyzji prezesa Europejskiego Banku Inwestycyjnego z dnia 27 lipca 2011 r. Europejski Bank Inwestycyjny wypłaci CG kwotę 35 000 EUR. W pozostałym zakresie skarga zostaje oddalona. Europejski Bank Inwestycyjny pokrywa własne koszty i zostaje obciążony kosztami poniesionymi przez CG. Europejski Inspektor Ochrony Danych, interwenient, pokrywa własne koszty.

Streszczenie

1.      Urzędnicy – Pracownicy Europejskiego Banku Inwestycyjnego – Dochodzenie wewnętrzne dotyczące zarzucanego mobbingu – Opinia komisji dochodzeniowej obarczona nieprawidłowościami – Nieprzestrzeganie definicji mobbingu zawartej w wewnętrznych przepisach Banku – Brak sprawdzenia związku zarzucanego zachowania z objawami występującymi u potencjalnej ofiary – Decyzja prezesa wydana w świetle opinii zalecającej nienadawanie biegu sprawie skargi – Oczywisty błąd w ocenie

(regulamin pracowniczy, art. 12a; Kodeks postępowania pracowników Europejskiego Banku Inwestycyjnego, art. 3.6.1; polityka godności w pracy Europejskiego Banku Inwestycyjnego, art. 2.1)

2.      Urzędnicy – Pracownicy Europejskiego Banku Inwestycyjnego – Mobbing – Pojęcie – Godzenie w poczucie własnej wartości i pewność siebie – Brak wymogu nieprzychylnego zamiaru sprawcy mobbingu

(regulamin pracowniczy, art. 12a; Kodeks postępowania pracowników Europejskiego Banku Inwestycyjnego, art. 3.6.1; polityka godności w pracy Europejskiego Banku Inwestycyjnego, art. 2.1)

3.      Skargi urzędników – Wyrok stwierdzający nieważność – Skutki – Obowiązek podjęcia działań zapewniających wykonanie wyroku – Wyrok stwierdzający nieważność decyzji o nienadaniu biegu sprawie skargi na mobbing – Roszczenie o przyznanie skarżącemu odszkodowania w zakresie poniesionej szkody majątkowej – Przedwczesne żądanie

(art. 266 TFUE)

4.      Skargi urzędników – Skarga o odszkodowanie lub zadośćuczynienie – Stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu, niezapewniające stosownego zadośćuczynienia krzywdzie – Krzywda związana ze stanem niepewności i niepokoju skarżącego wynikającym z decyzji o nienadaniu biegu sprawie jego skargi na mobbing

(art. 340 ust. 2 TFUE)

5.      Postępowanie sądowe – Koszty – Ustalenie – Koszty podlegające zwrotowi – Pojęcie – Koszty wynagrodzenia adwokata poniesione w toku poprzedzającego wniesienie skargi dochodzenia w sprawie mobbingu – Wyłączenie

(regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, art. 86, 91)

6.      Postępowanie sądowe – Interwencja – Zarzut niepodniesiony przez stronę skarżącą – Niedopuszczalność

(statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 40 akapit czwarty, załącznik I, art. 7 § 1; regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej, art. 110 § 3)

7.      Urzędnicy – Pracownicy Europejskiego Banku Inwestycyjnego – Dochodzenie wewnętrzne dotyczące zarzucanego mobbingu – Przekazanie przez administrację pełnego tekstu skargi osobie wskazanej jako sprawca mobbingu z naruszeniem wewnętrznej polityki Banku – Zawinione działanie mogące powodować powstanie odpowiedzialności Banku

(art. 340 TFUE)

1.      Błąd jest oczywisty, gdy jest łatwy do zauważenia i może zostać stwierdzony w świetle kryteriów, od których uzależnione jest korzystanie z uprawnień decyzyjnych.

Decyzja prezesa Europejskiego Banku Inwestycyjnego o nienadaniu biegu sprawie skargi na mobbing wydana w świetle opinii komisji dochodzeniowej obarczona jest oczywistym błędem w ocenie, jeżeli, po pierwsze, z opinii tej wynika, że zachowania osób podejrzanych o stosowanie mobbingu nie zostały przeanalizowane pod kątem definicji mobbingu ustanowionej w wewnętrznych wytycznych Europejskiego Banku Inwestycyjnego, a po drugie, opinia ta jest niespójna, gdyż stwierdza istnienie po stronie osób wskazywanych jako sprawcy mobbingu pewnych zachowań wskazywanych przez skarżącego i występowanie u skarżącego objawów bycia poddanym mobbingowi, a nie stara się ustalić, czy objawy te nie wynikają z powyższych zachowań.

(zob. pkt 66, 87)

Odesłanie

Sąd Unii Europejskiej, wyrok Canga Fano/Rada, T‑281/11 P, EU:T:2013:252, pkt 127

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyrok Canga Fano/Rada, F‑104/09, EU:F:2011:29, pkt 35

2.      Mobbing ma miejsce, w rozumieniu art. 2.1 polityki godności w pracy Europejskiego Banku Inwestycyjnego w związku z pkt 3.6.1 kodeksu postępowania pracowników Banku, gdy wypowiedzi ustne, zachowania czy działania, jeżeli się ich dopuszczono, obiektywnie godziły w poczucie własnej wartości i pewność siebie danej osoby.

Po pierwsze bowiem, wypowiedzi ustne, zachowania czy działania, o których mowa pkt 3.6.1 kodeksu postępowania, powinny godzić w poczucie własnej wartości i pewność siebie ofiary takiego zachowania. Po drugie, w zakresie, w jakim nie jest wymagane, by rozpatrywane zachowania były umyślne, nie jest konieczne ustalanie, czy te wypowiedzi ustne, zachowania lub działania zostały dokonane z zamiarem naruszenia godności osoby. Innymi słowy, mobbing może mieć miejsce bez konieczności wykazania, że zamiarem osoby dopuszczającej się molestowania poprzez jej wypowiedzi ustne, zachowania lub działania było rozmyślnie szkodzenie ofierze.

(zob. pkt 69)

3.      Stwierdzenie nieważności aktu przez sąd powoduje wyeliminowanie tego aktu z porządku prawnego z mocą wsteczną, a w przypadku gdy akt, którego nieważność stwierdzono, został już wykonany, zniesienie jego skutków wymaga przywrócenia sytuacji prawnej, w jakiej znajdowała się strona skarżąca przed wydaniem tego aktu. Ponadto zgodnie z art. 266 TFUE w przypadku stwierdzenia nieważności aktu przyjętego przez instytucję owa instytucja zobowiązana jest do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości.

Jeśli chodzi o środki, jakie powinny zostać podjęte w celu wykonania wyroku stwierdzającego nieważność decyzji instytucji o niedaniu biegu sprawie skargi na mobbing, to ponieważ sąd Unii nie może rozstrzygać z góry na temat wniosków z ewentualnego nowego dochodzenia, nie może on na tym etapie zasądzić od instytucji odszkodowania na rzecz skarżącego z tytułu poniesionej przez niego szkody materialnej. Z powyższego wynika, że nie można uwzględnić żądań skarżącego w tym zakresie, ponieważ żądania te są w każdym wypadku przedwczesne.

(zob. pkt 97, 98, 115)

Odesłanie

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyrok Kalmár/Europol, F‑83/09, EU:F:2011:66, pkt 88

4.      Stwierdzenie nieważności niezgodnego z prawem aktu może samo w sobie stanowić stosowne i co do zasady wystarczające zadośćuczynienie za krzywdę, jaką mógł spowodować ten akt, chyba że strona skarżąca wykaże, iż doznana przez nią krzywda da się oddzielić od niezgodności z prawem stanowiącej podstawę stwierdzenia nieważności i nie może zostać w pełni naprawiona poprzez samo stwierdzenie nieważności. Poczucie niesprawiedliwości i udręka wywołane u danej osoby przez konieczność prowadzenia postępowania sądowego w celu uzyskania uznania jej praw może stanowić krzywdę, która może zostać wywiedziona z samego faktu, że administracja dopuściła się działania niezgodnego z prawem. Zadośćuczynienie za taką krzywdę przysługuje wówczas, gdy nie została ona wyrównana poprzez stwierdzenie nieważności danego aktu.

W przypadku stwierdzenia nieważności decyzji o nienadawaniu dalszego biegu postępowaniu w sprawie skargi skarżącego na mobbing decyzja ta pozostawiła skarżącego w stanie niepewności i niepokoju, który składa się na krzywdę dającą się oddzielić od niezgodności z prawem stanowiącej podstawę stwierdzenia nieważności tej decyzji, która to krzywda nie może zostać naprawiona poprzez samo stwierdzenie nieważności tej decyzji.

(zob. pkt 99, 100)

Odesłanie

Sąd do spraw Służby Publicznej, wyroki: CC/Parlament, F‑9/12, EU:F:2013:116, pkt 128, odwołanie w toku przed Sądem Unii Europejskiej, T‑457/13 P; CH/Parlament, F‑129/12, EU:F:2013:203, pkt 64

5.      Koszty wynagrodzenia adwokata poniesione w toku postępowania sądowego stanowią koszty podlegające zwrotowi na zasadach określonych w art. 86 i nast. regulaminu postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej i w tym kontekście powinny być rozpatrywane. Jeśli chodzi o koszty wynagrodzenia adwokata poniesione w ramach dochodzenia w sprawie mobbingu, art. 91 tego regulaminu za koszty podlegające zwrotowi uznaje jedynie koszty związane z postępowaniem przed Sądem, z wyłączeniem kosztów poniesionych na wcześniejszych etapach. W związku z powyższym uznanie kosztów poniesionych w toku dochodzenia poprzedzającego postępowanie sądowe za szkodę podlegającą naprawieniu w drodze odszkodowania stałoby w sprzeczności z bezzwrotnym charakterem kosztów poniesionych na tym etapie postępowania. W konsekwencji skarżący nie może otrzymać w ramach żądania odszkodowawczego zwrotu kosztów i wydatków pełnomocnika poniesionych w toku dochodzenia.

(zob. pkt 117)

6.      O ile art. 40 akapit czwarty statutu Trybunału Sprawiedliwości, znajdujący zastosowanie do postępowań przed Sądem na podstawie art. 7 ust. 1 załącznika I do tego statutu, i art. 110 § 3 regulaminu postępowania przed Sądem nie sprzeciwiają się temu, by interwenient przedstawił argumenty nowe lub odmienne w porównaniu z argumentami przedstawionymi przez popieraną przez siebie stronę, gdyż w przeciwnym razie interwencja byłaby ograniczona do powtórzenia argumentów podniesionych w skardze, o tyle nie można dopuścić, aby wspomniane przepisy umożliwiały mu zmianę lub zniekształcenie ram sporu określonych w skardze poprzez podniesienie nowych zarzutów.

Tym samym ponieważ interwenient nie ma uprawnień do podnoszenia zarzutów, na których nie oparto się w skardze, taki zarzut należy odrzucić jako niedopuszczalny.

(zob. pkt 144, 145)

Odesłanie

Sąd Pierwszej Instancji, wyroki: BaByliss/Komisja, T‑114/02, EU:T:2003:100, pkt 417; SELEX Sistemi Integrati/Komisja, T‑155/04, EU:T:2006:387, pkt 42

7.      W ramach dochodzenia w sprawie mobbingu z brzmienia polityki godności w pracy Europejskiego Banku Inwestycyjnego wynika, że dopuszcza się on naruszenia tej polityki, gdy przekazuje pełną wersję pisma składającego skargę osobie wskazywanej jako sprawca. Dopuszcza się on zatem zawinionego działania, mogącego powodować powstanie jego odpowiedzialności pozaumownej.

Dochodzenie nie może prowadzić bowiem bezpośrednio do wymierzenia osobie podejrzewanej o stosowanie mobbingu kary, gdyż kara taka może zostać nałożona wyłącznie po przeprowadzeniu postępowania dyscyplinarnego. W konsekwencji, biorąc pod uwagę, że dochodzenie nie może prowadzić do aktu niekorzystnego dla osób podejrzewanych o stosowanie mobbingu, Bank nie ma prawa przekazać im danych osobowych skarżącego celem poszanowania ich prawa do obrony.

W tym względzie okoliczność, że składający skargę nie sprzeciwił się wprost przekazaniu pisma, nie upoważnia Banku do naruszenia własnych przepisów wewnętrznych.

Ponadto, jako że pismo zawiera szereg danych osobowych składającego skargę, w szczególności informacje dotyczące jego stanu zdrowia, przekazanie powyższych danych osobowych osobom podejrzewanym o stosowanie mobbingu wyrządza składającemu skargę krzywdę.

(zob. pkt 146–149, 151)

Odesłanie

Sąd Pierwszej Instancji, wyrok X/EBC, T‑333/99, EU:T:2001:251