Keywords
Summary

Keywords

1. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Obowiązek uwzględnienia rzeczywistego wpływu na rynek – Charakter wymierny – Zakres

(rozporządzenie Rady nr 17, art. 15 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1A akapit pierwszy)

2. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Całkowity obrót zainteresowanego przedsiębiorstwa – Obrót osiągnięty z towarów będących przedmiotem naruszenia – Odpowiednie uwzględnienie – Granice

(rozporządzenie Rady nr 17, art. 15 ust. 2)

3. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga i czas trwania naruszenia – Zwiększenie kwoty ze względu na czas trwania naruszenia – Brak konieczności ustalenia bezpośredniego związku między czasem trwania naruszania a poważniejszym naruszeniem reguł konkurencji

(art. 81 ust. 1 WE; rozporządzenie Rady nr 17, art. 15 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1B)

4. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Okoliczności łagodzące – Zachowanie odmienne od uzgodnionego w ramach kartelu – Ocena

(rozporządzenie Rady nr 17, art. 15; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 3 tiret drugie)

5. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Sytuacja finansowa zainteresowanego przedsiębiorstwa – Uwzględnienie – Brak obowiązku

(rozporządzenie Rady nr 17, art. 15)

6. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Złożona ocena ekonomiczna – Swobodne uznanie przysługujące Komisji – Kontrola sądowa – Kontrola zgodności z prawem – Zakres

(art. 263 TFUE; rozporządzenie Rady nr 17, art. 15 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03)

7. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga i czas trwania naruszenia

(rozporządzenie Rady nr 17, art. 15 ust. 2)

8. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Zastosowanie wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien – Uzasadnienie decyzji – Zakres

(rozporządzenie Rady nr 17, art. 15 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03)

9. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Uprawnienia dyskrecjonalne Komisji – Kontrola sądowa – Nieograniczone prawo orzekania sądu Unii – Zakres

(art. 261 TFUE; rozporządzenia Rady: nr 17, art. 17; nr 1/2003, art. 31)

10. Prawo Unii – Zasady – Prawo do skutecznej ochrony sądowej – Sądowa kontrola decyzji wydanych przez Komisję w dziedzinie konkurencji – Kontrola zgodności z prawem i nieograniczone prawo orzekania zarówno w odniesieniu do kwestii prawnych jak i stanu faktycznego – Naruszenie – Brak

(art. 263 TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 31)

Summary

1. Zgodnie z pkt 1A wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWiS ocena kryterium wagi naruszenia powinna uwzględniać rzeczywisty jego wpływu na rynek tylko wówczas, gdy może on być zmierzony. Ustalenie rzeczywistego wpływu kartelu na rynek zakłada mianowicie porównanie sytuacji powstałej na rynku w wyniku zaistnienia kartelu z sytuacją, która wynikałaby z wolnej gry konkurencyjnej. Tego rodzaju porównanie zakłada bezwzględnie posługiwanie się hipotezami, biorąc pod uwagę wielość zmiennych, które mogą mieć wpływy na rynek.

(por. pkt 38, 39)

2. O ile jest dopuszczalne – celem określenia kwoty grzywny – uwzględnienie zarówno całkowitego obrotu przedsiębiorstwa, który stanowi wskazówkę co do rozmiaru tego przedsiębiorstwa i jego siły gospodarczej, jak i części tego obrotu, która pochodzi ze sprzedaży towarów będących przedmiotem naruszenia i która może stanowić wskazówkę co do zakresu tego naruszenia, o tyle jednak całkowity obrót przedsiębiorstwa stanowi jedynie wskazówkę przybliżoną i nieprecyzyjną w kwestii rozmiaru tego przedsiębiorstwa. Poza tym nie należy przyznawać ani jednemu, ani drugiemu obrotowi nieproporcjonalnego znaczenia w porównaniu z pozostałymi aspektami oceny wagi naruszenia.

(por. pkt 59, 60)

3. W sytuacji, gdy zgodnie z pkt 1B wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWIS kwota obliczona na podstawie wagi naruszenia zostaje podwyższona w celu uwzględnienia czasu trwania naruszenia nie jest konieczne ustalenie na podstawie dowodów bezpośredniego związku między czasem trwania naruszania a poważniejszą szkodą w realizacji celów wspólnotowych określonych przez reguły konkurencji. W celu stosowania art. 81 ust. 1 WE jest bowiem zbędne uwzględnienie rzeczywistych skutków porozumienia, skoro jest oczywiste, iż jego celem jest ograniczenie, zapobieżenie lub zakłócenie konkurencji. Dzieje się tak w szczególności w przypadku porozumień dotyczących oczywistych ograniczeń konkurencji, takich jak ustalanie cen i podział rynku.

(por. pkt 74, 75)

4. Aby skorzystać z pkt 3 tiret drugie wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWIS, podmioty, które popełniły naruszenie, winny wykazać, że przyjmowały konkurencyjną postawę na rynku lub że przynajmniej wyraźnie i w znaczącym stopniu naruszały zobowiązania mające na celu wprowadzenie kartelu w życie, do tego stopnia, iż zakłócały jego funkcjonowanie, oraz że nie wywoływały wrażenia, iż stosują się do porozumienia, zachęcając w ten sposób pozostałe przedsiębiorstwa do wprowadzenia w życie danego kartelu.

W istocie przedsiębiorstwo, które mimo uzgodnień ze swymi konkurentami prowadzi na rynku bardziej lub mniej niezależną politykę, może próbować zwyczajnie wykorzystać kartel dla swojej korzyści. Jeżeliby uznać w stosunku do niego okoliczności łagodzące, zminimalizowanie ryzyka obowiązku zapłaty wysokiej grzywny stałoby się dla przedsiębiorstw zbyt łatwe, ponieważ mogły one odnosić korzyści z niezgodnego z prawem kartelu, a następnie korzystać z obniżenia grzywny z tego powodu, że odgrywały wyłącznie ograniczoną rolę we wprowadzeniu naruszenia w życie, podczas gdy ich postawa nakłoniła inne przedsiębiorstwa do bardziej szkodliwego dla konkurencji zachowania.

Zatem przedsiębiorstwo, które zaprzestaje uczestnictwa w kartelu, nie jest w takiej samej sytuacji co przedsiębiorstwo, które przystępuje do kartelu, ale nie wprowadza go w życie lub od tego odstępuje. W tym ostatnim przypadku bowiem przedsiębiorstwo nadal szkodzi konkurencji, uczestnicząc w ewentualnych rozmowach oraz ze względu na fakt, że jego udział w kartelu może zachęcić inne przedsiębiorstwa do zachowania szkodliwego dla konkurencji.

W dodatku co do zasady kartele powstają wówczas, gdy dany sektor gospodarki przeżywa trudności, i tego rodzaju trudności nie mogą w zasadzie stanowić okoliczności łagodzącej.

(por. pkt 93–95, 97)

5. Komisja nie ma obowiązku uwzględnienia złej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, gdyż uznanie takiego obowiązku oznaczałoby przyznanie przedsiębiorstwom najmniej przystosowanym do warunków rynkowych nieuzasadnionej przewagi konkurencyjnej. Komisja jest w jeszcze mniejszym stopniu zobligowana do uwzględnienia braku możliwości zapłaty grzywny, gdy wynika ona z sytuacji finansowej spowodowanej innym naruszeniem prawa konkurencji, ponieważ to przede wszystkim to przedsiębiorstwo jest odpowiedzialne za taką sytuację, którą spowodowało swym bezprawnym zachowaniem.

Ponadto trudność polegająca na porównywaniu wysokości grzywien nałożonych na przedsiębiorstwa, które uczestniczyły w innych porozumieniach, na innych rynkach, niekiedy w momentach oddalonych w czasie, może rodzić warunki konieczne do realizacji skutecznej polityki konkurencji. Zatem fakt, iż Komisja uwzględniała we wcześniejszych sprawach trudności finansowe przedsiębiorstw, nie zobowiązuje jej do dokonania takiej samej oceny w sprawach późniejszych.

(por. pkt 103–105)

6. Chociaż w dziedzinach, w których zachodzi potrzeba dokonania złożonych ocen ekonomicznych, takich jak ustalanie kwoty grzywien nakładanych za naruszenie reguł konkurencji, Komisja dysponuje pewnym zakresem uznania w sprawach gospodarczych, nie oznacza to, że sąd Unii powinien powstrzymać się od kontroli dokonanej przez Komisję interpretacji danych o charakterze ekonomicznym. W ramach kontroli legalności sąd Unii winien bowiem w szczególności dokonać kontroli nie tylko materialnej prawdziwości przywołanych dowodów, ich wiarygodności i spójności, ale zbadać również, czy zebrane dowody stanowią zbiór istotnych danych, które należy wziąć pod uwagę w celu oceny złożonej sytuacji, oraz czy ich charakter pozwala na poparcie wyciągniętych z nich wniosków.

Do sądu Unii należy przeprowadzenie kontroli legalności, której dokonuje na postawie dowodów przedstawionych przez stronę skarżącą na poparcie podniesionych zarzutów. W trakcie tej kontroli sąd nie może polegać na zakresie uznania, którym dysponuje Komisja, ani w odniesieniu do wyboru aspektów podlegających ocenie w procesie stosowania kryteriów odnoszących się do ustalania grzywny wymienionych w wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWiS, ani w odniesieniu do oceny tych aspektów, z których dokładnej oceny faktycznej i prawnej rezygnuje.

(por. pkt 121, 129)

7. W celu określenia wysokości grzywien za naruszenie reguł konkurencji należy uwzględnić czas trwania naruszeń i wszystkie aspekty mogące wchodzić w ocenę wagi tych naruszeń, takie jak zachowanie każdego z przedsiębiorstw, rola odgrywana przez każde z nich w ustaleniu uzgodnionych praktyk, korzyść, którą mogły odnieść z tych praktyk, ich rozmiar i wartość danych towarów, jak również zagrożenie, jakie tego rodzaju naruszenia stanowią dla Wspólnoty Europejskiej. Należy uwzględnić aspekty obiektywne, takie jak treść i czas trwania zachowań antykonkurencyjnych, ich liczbę i natężenie, zakres dotkniętego naruszeniem rynku oraz pogorszenie stanu publicznego porządku gospodarczego. Analiza winna obejmować również względne znaczenie przedsiębiorstw odpowiedzialnych za udział w naruszeniu, ich udział w rynku, jak również ewentualny powrót do naruszenia.

(por. pkt 123, 124)

8. W trosce o przejrzystość Komisja przyjęła wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 traktatu EWWIS, w których wskazuje, z jakich powodów uwzględnia tę czy inną okoliczność naruszenia, oraz konsekwencje, jakie można z nich wyciągnąć dla wysokości grzywny. Wytyczne te, które tanowią normy postępowania dla pożądanej praktyki administracyjnej, od której administracja nie może odstąpić w konkretnym przypadku bez podania powodów, które byłyby zgodne z zasadą równego traktowania, ograniczają się do opisania metody badania naruszenia, którą posługuje się Komisja, oraz kryteriów do uwzględnienia, których zobowiązuje się ona w celu ustalenia kwoty grzywny. Do Komisji należy zatem w sytuacji kiedy uzasadnia ona swą decyzję w szczególności wyjaśnienie wagi i oceny aspektów, które wzięła pod uwagę.

(por. pkt 126–128)

9. Jeżeli chodzi o ustalanie kwoty grzywien nałożonych za naruszenie reguł konkurencji, nieograniczone prawo orzekania, które zostało nadane sądom Unii na podstawie art. 17 rozporządzenia nr 17 jest utrzymane w mocy przez art. 31 rozporządzenia nr 1/2003 zgodnie z art. 261 TFUE. Prawo to, poza zwykłą kontrolą zgodności sankcji z prawem, upoważnia sąd do zastąpienia oceny Komisji własną oceną i w konsekwencji uchylenia, zmniejszenia lub podwyższenia nałożonej grzywny lub okresowej kary pieniężnej.

10. Jednak wykonywanie nieograniczonego prawa orzekania nie jest równoznaczne z kontrolą z urzędu, a postępowanie przed sądami Unii jest postępowaniem kontradyktoryjnym. Z wyjątkiem bezwzględnych przeszkód procesowych, które sąd ma obowiązek rozpatrzyć z urzędu, to do strony skarżącej należy podniesienie zarzutu braku uzasadnienia zaskarżonej decyzji oraz przedstawienie dowodów wspierających ten zarzut. Ten wymóg natury procesowej nie jest sprzeczny z zasadą, zgodnie z którą w przypadku naruszeń reguł konkurencji na Komisji spoczywa obowiązek udowodnienia stwierdzonych przez nią naruszeń oraz przedstawienia dowodów mogących wykazać w sposób wymagany prawem zaistnienie okoliczności stanowiących naruszenie. To, czego w istocie wymaga się od strony skarżącej w ramach sądowego środka prawnego, to określenie kwestionowanych części zaskarżonej decyzji, sformułowanie zarzutów w tym zakresie oraz dostarczenie dowodów składających się z solidnych wskazówek zmierzających do wykazania, że jej zarzuty są zasadne.

(por. pkt 130–132)

11. Przewidziana traktatami kontrola wydanych przez Komisję decyzji w zakresie konkurencji oznacza, że sąd Unii sprawuje kontrolę zarówno pod względem prawnym, jak i faktycznym, oraz że ma prawo do oceny dowodów, stwierdzenia nieważności zaskarżonej decyzji i do zmiany kwoty grzywien. Dlatego też kontrola legalności przewidziana w art. 263 TFUE, dopełniona nieograniczonym prawem orzekania o wysokości grzywny przewidzianym w art. 31 rozporządzenia nr 1/2003, nie jest sprzeczna z wymogami zasady skutecznej ochrony sądowej przewidzianej w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej.

(por. pkt 133)