Keywords
Summary

Keywords

1. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Poszanowanie prawa do obrony – Dostęp do akt – Zakres – Odmowa przekazania dokumentu – Konsekwencje

2. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Dowód – Stopień dokładności wymagany od dowodów przyjętych przez Komisję

(art. 81 ust. 1 WE)

3. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Przedsiębiorstwo – Pojęcie – Jednostka gospodarcza – Istnienie, które może być wywnioskowane ze zbioru zgodnych elementów – Spółka dominująca nie posiadająca 100% kapitału spółki zależnej – Okoliczność nie wykluczająca istnienia jednostki gospodarczej

(art. 101 ust. 1 TFUE)

4. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Uzgodniona praktyka – Dowód naruszenia – Ciężar dowodu

(art. 81 ust. 1 WE)

5. Skarga o stwierdzenie nieważności – Dopuszczalność – Osoby fizyczne lub prawne – Przedsiębiorstwo, będące adresatem pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, które nie podważało jego różnych okoliczności faktycznych lub prawnych w toku postępowania administracyjnego – Ograniczenie w korzystaniu z prawa do wniesienia skargi – Naruszenie podstawowych zasad zgodności z prawem i poszanowania prawa do obrony

(art. 101 TFUE, 102 TFUE, 263 akapit czwarty TFUE; Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, art. 47, 52 ust. 1)

6. Konkurencja – Reguły wspólnotowe – Naruszenia – Przypisanie – Grupa spółek mająca liczne osoby prawne na swoim czele

(art. 81 WE)

Summary

1. Prawo dostępu do akt wynikające z zasady poszanowania prawa do obrony oznacza w postępowaniu administracyjnym dotyczącym stosowania reguł konkurencji, że Komisja powinna zapewnić zainteresowanemu przedsiębiorstwu możliwość zbadania wszystkich dokumentów znajdujących się w aktach dochodzenia, które mogą mieć znaczenie dla jego obrony. Dokumenty te obejmują zarówno dokumenty obciążające, jak i odciążające, z zastrzeżeniem tajemnicy handlowej innych przedsiębiorstw, dokumentów wewnętrznych Komisji oraz innych poufnych informacji.

Jednakże nieprzekazanie dokumentu stanowi naruszenie prawa do obrony tylko w przypadku, gdy dane przedsiębiorstwo wykaże, po pierwsze, że Komisja opierała się na tym dokumencie w celu poparcia swoich zarzutów dotyczących istnienia naruszenia, a po drugie, że zarzuty te można było udowodnić tylko przez powołanie się na ten dokument. W szczególności musi wykazać, że wnioski, do jakich doszła Komisja w wydanej decyzji, byłyby inne, gdyby dokument, który nie został przekazany, a który stanowił dla Komisji podstawę do zarzucenia temu przedsiębiorstwu popełnienia naruszenia, został odrzucony jako obciążający środek dowodowy. Co się tyczy natomiast nieprzekazania dokumentów odciążających, zainteresowane przedsiębiorstwo musi jedynie wykazać, że ich nieujawnienie mogło wpłynąć, na jego szkodę, na przebieg postępowania i treść decyzji Komisji, w zakresie w jakim przedsiębiorstwo mogłoby wskazać elementy, które nie były zgodne z wnioskami wyprowadzonymi przez Komisję.

(por. pkt 13, 22, 23)

2. Aby wykazać istnienie naruszenia art. 81 ust. 1 WE, Komisja powinna przedstawić poważne, dokładne i spójne dowody. Jednakże nie każdy z dostarczonych przez nią dowodów musi koniecznie odpowiadać tym kryteriom w odniesieniu do każdego z elementów naruszenia. Wystarczy, by oceniany całościowo zbiór poszlak przywołanych przez wspomnianą instytucję odpowiadał temu wymogowi.

Dlatego też zakładając nawet, że żaden z różnych elementów naruszenia, rozważany osobno, nie stanowi porozumienia lub uzgodnionej praktyki zakazanych przez art. 81 ust. 1 WE, taki wniosek nie stoi na przeszkodzie temu, aby rzeczone elementy, rozważane łącznie, stanowiły takie porozumienie lub taką praktykę.

W istocie skoro zakaz udziału w praktykach i porozumieniach antykonkurencyjnych oraz sankcje, które grożą podmiotom naruszającym prawo, są powszechnie znane, jest normalne, że działania, które te praktyki i porozumienia obejmują, mają miejsce poza prawem, że spotkania odbywają się potajemnie, najczęściej w państwie trzecim, a dokumentacja z tym związana jest ograniczona do minimum. Nawet jeśli Komisja odkryje dokumenty świadczące wyraźnie o bezprawnym nawiązaniu kontaktu pomiędzy przedsiębiorstwami, takie jak protokoły ze spotkań, będą one zazwyczaj jedynie fragmentaryczne i odosobnione, i dlatego często będzie konieczna rekonstrukcja niektórych elementów w drodze dedukcji. W większości przypadków istnienie praktyki lub porozumienia antykonkurencyjnego musi być wywnioskowane na podstawie szeregu zbieżnych okoliczności oraz przesłanek, które rozpatrywane łącznie mogą stanowić, w braku innego możliwego wytłumaczenia, dowód naruszenia reguł konkurencji.

(por. pkt 47-49)

3. Prawo konkurencji Unii dotyczy działalności przedsiębiorstw. Pojęcie przedsiębiorstwa obejmuje każdy podmiot wykonujący działalność gospodarczą, niezależnie od jego statusu prawnego i sposobu jego finansowania. W tym kontekście, pojęcie to należy rozumieć jako oznaczające jednostkę gospodarczą, nawet jeśli z prawnego punktu widzenia jednostka gospodarcza składa się z kilku osób fizycznych lub prawnych. Istnienie jednostki gospodarczej może zatem zostać wywnioskowane ze zbioru zgodnych elementów, nawet w przypadku gdy żaden z tych elementów, rozważany z osobna, nie wystarcza, aby stwierdzić istnienie takiej jednostki.

Okoliczność, że spółka dominująca nie posiada 100% kapitału spółki zależnej, nie wyklucza możliwości istnienia jednostki gospodarczej w rozumieniu prawa konkurencji.

(por. pkt 64, 65, 82)

4. Do strony lub organu, które zarzucają naruszenie reguł konkurencji, należy udowodnienie tego naruszenia, a do przedsiębiorstwa lub związku przedsiębiorstw podnoszących środek obrony przed zarzutem naruszenia owych reguł należy wykazanie, że przesłanki skorzystania z takiego środka obrony są spełnione, w związku z czym wspomniany organ będzie wówczas musiał przedstawić inne dowody. Tak więc chociaż zgodnie z tymi zasadami ciężar dowodu spoczywa na Komisji albo na danym przedsiębiorstwie lub związku przedsiębiorstw, okoliczności faktyczne, na które strona powołuje się, mogą być tego rodzaju, że druga strona będzie musiała przedstawić wyjaśnienie lub uzasadnienie, a w przypadku ich braku będzie można uznać, że dowód został przedstawiony.

(por. pkt 80)

5. Jeśli chodzi o stosowanie reguł konkurencji, żaden przepis prawa Unii nie nakłada na adresata pisma w sprawie przedstawienia zarzutów obowiązku podważenia jego różnych okoliczności faktycznych lub prawnych w toku postępowania administracyjnego pod rygorem późniejszej niemożności uczynienia tego na etapie postępowania sądowego. Wprawdzie bowiem wyraźne lub dorozumiane uznanie okoliczności faktycznych lub prawnych przez przedsiębiorstwo w toku postępowania administracyjnego przed Komisją może stanowić dodatkowy dowód przy ocenie zasadności skargi sądowej, jednak nie może ono ograniczać samego wykonywania prawa do wniesienia skargi do Sądu przysługującego osobom fizycznym lub prawnym na podstawie art. 263 akapit czwarty TFUE.

W braku wyraźnie przewidzianej w tym celu podstawy prawnej takie ograniczenie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami zgodności z prawem i poszanowania prawa do obrony. Prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu, zapewnione jest ponadto w art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, która zgodnie z art. 6 ust. 1 akapit pierwszy TUE ma taką samą moc prawną jak traktaty. Zgodnie z art. 52 ust. 1 tej karty wszelkie ograniczenia w korzystaniu z praw i wolności w niej uznanych muszą być przewidziane ustawą.

(por. pkt 89-91)

6. W ramach postępowania w sprawie naruszenia reguł konkurencj, w celu dokonania oceny, czy spółka określa swe zachowanie na rynku w sposób autonomiczny, należy uwzględnić wszystkie istotne okoliczności dotyczące więzi gospodarczych, organizacyjnych i prawnych istniejących pomiędzy nią i spółką z tej samej grupy, która została uznana za odpowiedzialną za działania wspomnianej grupy, które mogą różnić się w poszczególnych przypadkach, w związku z czym nie można ich wymienić w sposób wyczerpujący.

W wypadku grupy spółek mającej liczne osoby prawne na swoim czele, Komisja nie popełnia błędu w ocenie, uznając jedną z owych spółek za jedyny podmiot odpowiedzialny za działania spółek tej grupy, które razem tworzą jednostkę gospodarczą. Okoliczność, że na czele grupy nie znajduje się tylko jedna osoba prawna, nie stoi bowiem na przeszkodzie temu, aby jedna ze spółek została uznana za odpowiedzialną za działania tej grupy. Struktura prawna właściwa dla grupy spółek charakteryzująca się brakiem jednej osoby prawnej znajdującej się na czele tej grupy, nie jest decydująca, gdy struktura ta nie odzwierciedla rzeczywistego działania i faktycznej organizacji tej grupy. W szczególności brak prawnego stosunku podległości pomiędzy dwiema spółkami nie może podważyć wniosku, że jedna z tych dwóch spółek powinna zostać uznana za odpowiedzialną za działania grupy, ponieważ bezsporne jest, iż w rzeczywistości druga spółka nie określa w sposób niezależny swego zachowania na danym rynku.

(por. pkt 95, 98-100, 107-109)