Keywords
Summary

Keywords

1. Środowisko naturalne – Odpady – Dyrektywa 2006/12 – Obowiązek utworzenia przez państwa członkowskie odpowiedniej zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania odpadów

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/12, art. 5 ust. 1, 7 ust. 3)

2. Środowisko naturalne – Odpady – Dyrektywa 2006/12 – Obowiązek sporządzania przez właściwe władze jednego lub kilku planów gospodarowania odpadami – Kryteria lokalizacji urządzeń do unieszkodliwiania odpadów

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/12, art. 5 ust. 2)

3. Środowisko naturalne – Odpady – Dyrektywa 2006/12 – Obowiązek utworzenia przez państwa członkowskie odpowiedniej zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania odpadów – Wybór planów gospodarowania odpadami na podstawie kryterium regionalnego

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/12, art. 7 ust. 1)

4. Państwa członkowskie – Zobowiązania – Uchybienie zobowiązaniom państwa członkowskiego – Względy uzasadniające – Siła wyższa – Przesłanki

(art. 258 TFUE)

5. Środowisko naturalne – Odpady – Dyrektywa 2006/12 – Obowiązek zapewnienia przez państwa członkowskie odzyskiwania lub unieszkodliwiania odpadów

(dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/12, art. 4 ust. 1)

Summary

1. Zgodnie z art. 5 ust. 1 dyrektywy 2006/12 w sprawie odpadów państwa członkowskie winny podejmować właściwe środki w celu stworzenia odpowiedniej zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania odpadów, która ma umożliwiać, po pierwsze, Wspólnocie jako całości samowystarczalność w zakresie unieszkodliwiania odpadów, a po drugie, państwom członkowskim stopniowe osiąganie tego celu indywidualnie. Państwa członkowskie powinny w tym względzie brać pod uwagę warunki geograficzne lub potrzebę specjalistycznych urządzeń dla niektórych rodzajów odpadów.

W celu stworzenia takiej zintegrowanej sieci państwa członkowskie dysponują zakresem uznania co do wyboru podstawy terytorialnej, jaką uważają za właściwą do osiągnięcia samowystarczalności w zakresie zdolności do unieszkodliwiania odpadów na poziomie kraju, a także do umożliwienia Wspólnocie unieszkodliwiania jej odpadów we własnym zakresie.

Niektóre rodzaje odpadów mogą być na tyle specyficzne – jak na przykład odpady niebezpieczne – że celowe może być dokonanie reorganizacji gospodarki nimi, tak aby ich unieszkodliwianie odbywało się w ramach jednej lub kilku struktur na poziomie krajowym, a nawet – jak stanowią wprost art. 5 ust. 1 i art. 7 ust. 3 dyrektywy 2006/12 – w ramach współpracy z innymi państwami członkowskimi.

(por. pkt 61–63)

2. Jednymi z najistotniejszych działań, jakie państwa członkowskie winny podejmować w ramach ciążącego na nich na mocy dyrektywy 2006/12 w sprawie odpadów zobowiązania do przygotowania planów gospodarki odpadami mogących obejmować w szczególności środki w celu wspierania racjonalizacji, zbierania, sortowania oraz przetwarzania odpadów, są działania przewidziane w art. 5 ust. 2 tej dyrektywy, a mianowicie działania w zakresie dążenia do przetwarzania odpadów w jednym z najbliższych urządzeń.

Kryteria lokalizacji miejsc unieszkodliwiania odpadów należy dobierać przy uwzględnieniu celów przewidzianych w dyrektywie 2006/12, pośród których wymienić można w szczególności ochronę zdrowia i środowiska naturalnego, a także stworzenie odpowiedniej zintegrowanej sieci urządzeń do unieszkodliwiania odpadów, która winna umożliwiać w szczególności unieszkodliwianie odpadów w jednym z najbliższych urządzeń. Kryteria takie winny zatem uwzględniać w szczególności odległość takich miejsc od osiedli, gdzie powstają odpady, zakaz budowy urządzeń w pobliżu stref wrażliwych oraz istnienie odpowiedniej infrastruktury do przewozu odpadów, takiej jak połączenie z siecią transportową.

Co się tyczy niebędących odpadami niebezpiecznymi odpadów komunalnych, których unieszkodliwianie nie wymaga co do zasady wyspecjalizowanych urządzeń, takich jak urządzenia niezbędne do unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych, państwa członkowskie winny zatem dążyć do stworzenia sieci umożliwiającej zaspokojenie zapotrzebowania na urządzenia do unieszkodliwiania odpadów możliwie najbliżej miejsc, w których odpady te powstają, co nie wyklucza możliwości organizacji takiej sieci w ramach współpracy międzyregionalnej, a nawet transgranicznej, realizowanej zgodnie z zasadą bliskości.

(por. pkt 64–66)

3. Gdy państwo członkowskie dokona, w ramach swych „planów gospodarowania odpadami” w rozumieniu art. 7 ust. 1 dyrektywy 2006/12 w sprawie odpadów, konkretnego wyboru w kwestii objęcia swego terytorium strukturą utworzoną na podstawie kryterium regionalnego, należy przyjąć, że każdy z regionów posiadających plan regionalny winien co do zasady zapewnić gospodarkę swymi odpadami i ich unieszkodliwianie możliwie najbliżej miejsc, w których odpady te powstają. Ustanowiona w odniesieniu do działań Wspólnoty w dziedzinie środowiska naturalnego w art. 191 TFUE zasada naprawiania szkód wyrządzonych środowisku naturalnemu w pierwszym rzędzie u źródła oznacza, że zadaniem każdego regionu, gminy lub innej jednostki lokalnej jest podjęcie odpowiednich działań zmierzających do zapewnienia zbiórki, unieszkodliwiania i usuwania swych własnych odpadów oraz że odpady należy usuwać jak najbliżej miejsca ich wytworzenia, tak aby w jak największym stopniu ograniczyć ich transport.

Jeżeli zatem w ramach takiej sieci krajowej określonej przez państwo członkowskie jeden z regionów nie dysponuje – w istotnym zakresie i przez istotnie długi czas – infrastrukturą wystarczającą do pokrycia zapotrzebowania w zakresie usuwania odpadów, to można na tej podstawie wywnioskować, że takie poważne braki na poziomie regionu mogą wpłynąć na funkcjonowanie krajowej sieci urządzeń do usuwania odpadów, której nie będzie już można uznać za zintegrowaną i odpowiednią w rozumieniu dyrektywy 2006/12 ani za umożliwiającą danemu państwu członkowskiemu indywidualne dążenie do realizacji celu samowystarczalności określonego w art. 5 ust. 1 tej dyrektywy.

(por. pkt 67, 68)

4. Postępowanie przewidziane w art. 258 TFUE opiera się na obiektywnym ustaleniu, że dane państwo członkowskie nie przestrzega zobowiązań nałożonych traktatem lub aktem prawa wtórnego.

Jeżeli ustalenie takie zostało dokonane, bez znaczenia jest to, czy uchybienie jest wynikiem zamierzonego działania państwa, któremu jest ono przypisywane, zaniedbania czy też trudności technicznych, z którymi państwo to się zmaga.

Co się tyczy protestów mieszkańców przeciwko budowie pewnych urządzeń do usuwania odpadów, państwo członkowskie nie może powoływać się na sytuacje wewnętrzne, takie jak trudności pojawiające się na etapie wykonania aktu wspólnotowego, w tym trudności związane z oporem jednostek, dla usprawiedliwienia nieprzestrzegania zobowiązań i terminów wynikających z norm prawa wspólnotowego. To samo dotyczy kwestii istnienia działalności przestępczej czy też aktywności osób przedstawianych jako działające „na granicy prawa”, które działałyby w sektorze usuwania odpadów.

Co się tyczy kwestii niewykonania zobowiązań umownych przez przedsiębiorstwa, którym powierzono budowę pewnych obiektów infrastruktury służącej do usuwania odpadów, nawet jeśli definicja siły wyższej nie wymaga wystąpienia całkowitego braku możliwości działania, to jednak wymaga ona, aby brak dojścia do skutku danego faktu był spowodowany przez okoliczności zewnętrzne w stosunku do podmiotu, który się na nie powołuje, nietypowe i nieprzewidywalne, których konsekwencji nie można uniknąć mimo dołożenia wszelkich starań.

(por. pkt 81–85)

5. O ile art. 4 ust. 1 dyrektywy 2006/12 w sprawie odpadów nie precyzuje konkretnych działań, które należy podjąć dla zapewnienia, aby odpady były unieszkodliwiane bez zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i bez zagrożenia dla środowiska, o tyle jednak państwa członkowskie, mimo że został im pozostawiony zakres uznania co do oceny konieczności podjęcia takich działań, są związane celem, który należy osiągnąć.

W zasadzie nie jest więc możliwe wywnioskowanie bezpośrednio z faktu niezgodności danej sytuacji faktycznej z celami ustanowionymi we wspomnianym art. 4 ust. 1, że zainteresowane państwo członkowskie z pewnością uchybiło zobowiązaniom ciążącym na nim na mocy tego przepisu, czyli że nie podjęło niezbędnych działań dla zapewnienia, aby odpady były unieszkodliwiane bez zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i bez zagrożenia dla środowiska, mimo to utrzymywanie przez długi czas takiej sytuacji faktycznej, bez interwencji ze strony odpowiednich władz, w szczególności gdy ta sytuacja pociąga za sobą znaczącą degradację środowiska, może wskazywać na to, że państwo członkowskie przekroczyło zakres uznania przyznany mu na mocy tego przepisu.

(por. pkt 96, 97)