Sprawy połączone C-101/07 P i C-110/07 P

Coop de France bétail et viande, dawniej Fédération nationale de la coopération bétail et viande (FNCBV) i in.

przeciwko

Komisji Wspólnot Europejskich

„Odwołanie — Konkurencja — Rynek wołowiny i cielęciny — Porozumienie zawarte między krajowymi federacjami hodowców i ubojni mające na celu zawieszenie przywozu wołowiny i cielęciny oraz ustalenie minimalnych cen skupu — Grzywny — Rozporządzenie nr 17 — Artykuł 15 ust. 2 — Uwzględnienie obrotów przedsiębiorstw będących członkami federacji”

Opinia rzecznika generalnego J. Mazáka przedstawiona w dniu 17 kwietnia 2008 r.   I ‐ 10197

Opinia rzecznika generalnego J. Mazáka przedstawiona w dniu 16 października 2008 r.   I ‐ 10226

Wyrok Trybunału (trzecia izba) z dnia 18 grudnia 2008 r.   I ‐ 10228

Streszczenie wyroku

1. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Konieczna treść – Poszanowanie prawa do obrony

   (rozporządzenia: Rady nr 17; Komisji nr 99/63, art. 4)

2. Odwołanie – Zarzuty – Niewystarczające uzasadnienie – Podanie przez Sąd uzasadnienia dorozumianego – Dopuszczalność

   (art. 225 WE; statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 51; regulamin Sądu Pierwszej Instancji, art. 64)

3. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Obrót, jaki należy uwzględnić – Obroty ogółu przedsiębiorstw tworzących związek przedsiębiorstw – Dopuszczalność

   (rozporządzenie Rady nr 17, art. 15 ust. 2)

4. Konkurencja – Grzywny – Decyzja nakładająca grzywny na związek złożony ze związków przedsiębiorstw oraz na jego członków – Naruszenie zasad ne bis in idem i proporcjonalności

   (rozporządzenie Rady nr 17, art. 15 ust. 2)

1.  Jeśli Komisja wskazuje wyraźnie w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, że zbada, czy należy nałożyć grzywny na dane przedsiębiorstwa, i jeśli wymienia zasadnicze okoliczności faktyczne i prawne, które mogą prowadzić do nałożenia grzywny, takie jak waga i czas trwania domniemanego naruszenia oraz okoliczność, czy zostało ono popełnione „umyślnie lub przez niedbalstwo”, czyni ona zadość obowiązkowi poszanowania prawa przedsiębiorstw do bycia wysłuchanym. W ten sposób Komisja podaje im informacje, które są niezbędne do obrony nie tylko przed stwierdzeniem naruszenia, ale także przed nałożeniem grzywny.

   Jednakże udzielenie na etapie pisma w sprawie przedstawienia zarzutów wskazówek dotyczących wysokości przewidywanych grzywien, dopóki nie umożliwiono przedsiębiorstwom przedstawienia uwag na temat postawionych im zarzutów, oznaczałoby uprzedzenie w sposób niewłaściwy decyzji Komisji.

   (por. pkt 47, 49)

2.  Aby wywiązać się prawidłowo z zadania dokonania oceny okoliczności faktycznych sporu, Sąd musi starannie zbadać i uwzględnić wszystkie dokumenty, które zostają mu przedłożone przez strony, w tym dokumenty, które zostały włączone do akt sprawy po rozprawie ustnej w ramach środka organizacji postępowania zarządzonego na podstawie art. 64 regulaminu Sądu.

   Niemniej obowiązek uzasadnienia nie nakazuje Sądowi dokonania wyjaśnienia w sposób wyczerpujący punkt po punkcie argumentacji przedstawionej przez strony sporu. Uzasadnienie może być zatem dorozumiane, pod warunkiem że umożliwia ono zainteresowanym poznanie powodów, dla których przedsięwzięte zostały dane środki, a właściwemu sądowi dostarcza elementów wystarczających dla dokonania kontroli.

   (por. pkt 74, 75)

3.  Gdy członkowie związku przedsiębiorstw uczestniczyli aktywnie we wprowadzeniu w życie antykonkurencyjnego porozumienia, obroty tych członków mogą zostać uwzględnione w celu ustalenia sankcji, nawet jeśli dany związek nie ma możliwości nakładania zobowiązań na swoich członków. Takie uwzględnienie jest uzasadnione w przypadkach, gdy naruszenie popełnione przez związek dotyczy działalności jego członków i gdy określone praktyki antykonkurencyjne są wykonywane przez związek bezpośrednio na rzecz jego członków i we współpracy z nimi, przy czym związek nie ma obiektywnych interesów o charakterze autonomicznym w stosunku do interesów jego członków.

   Każda inna interpretacja byłaby sprzeczna z koniecznością zapewnienia odstraszającego skutku sankcji za naruszenia wspólnotowych reguł konkurencji. W istocie uprawnienie Komisji do nakładania grzywien w wysokości stosownej do sprawców naruszeń mogłoby bowiem zostać zagrożone, gdyby na związki przedsiębiorstw o niewielkich obrotach, które skupiają dużą liczbę przedsiębiorstw, ale nie mają możliwości formalnego nakładania na nie zobowiązań, a łącznie osiągają duże obroty, można było nakładać jedynie bardzo niskie grzywny, nawet jeśli popełnione przez nie naruszenia wywierałyby znaczący wpływ na właściwe rynki.

   (por. pkt 97, 98)

4.  Decyzja Komisji nakładająca grzywny na związek złożony ze związków przedsiębiorstw oraz na jego członków z powodu udziału w naruszeniu, i w zależności od stopnia własnej ich odpowiedzialności za naruszenie zasad konkurencji, nie narusza zasady ne bis in idem. W istocie okoliczność, że te związki przedsiębiorstw są członkami związku, nie oznacza, iż te związki przedsiębiorstw zostały wielokrotnie ukarane za to samo naruszenie, ponieważ w związku z tym, że owe związki przedsiębiorstw mają niezależne osobowości prawne, odrębne budżety i cele, które nie zawsze są zbieżne, jak również prowadzą one własne działania związkowe dla obrony własnych i specyficznych interesów, brak było tożsamości podmiotów popełniających naruszenie, niezbędnej do zastosowania zasady ne bis in idem.

   Decyzja ta nie narusza także zasady proporcjonalności, nawet jeśli Komisja uwzględniła obroty członków każdego związku przedsiębiorstw dla potrzeb określenia pułapu 10%, o którym mowa w art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17. W istocie na bezpośrednich czy pośrednich członków ukaranych związków nie zostały z tego powodu podwójnie nałożone grzywny za jedno i to samo naruszenie, ponieważ uwzględnienie tych obrotów nie oznacza, że została na członków związku nałożona grzywna ani nawet że dany związek ma obowiązek odzyskania od swoich członków swoich obciążeń.

   (por. pkt 127–130)