Keywords
Summary

Keywords

1. Konkurencja – Reguły wspólnotowe – Naruszenia – Przypisanie – Spółka dominująca i spółki zależne – Jednostka gospodarcza – Kryteria oceny – Domniemanie decydującego wpływu wywieranego na spółkę zależną przez spółkę dominującą posiadającą 100% jej kapitału

(art. 81 WE)

2. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Poszanowanie prawa do obrony – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Konieczna treść

(art. 81 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 27 ust. 1)

3. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kwota maksymalna – Obliczanie – Obrót, jaki należy uwzględnić

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2)

4. Akty instytucji – Wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych za naruszenie reguł konkurencji – Akt mający na celu wywołanie skutków zewnętrznych – Zakres

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2; komunikat Komisji 98/C 9/03)

5. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Naruszenia zakwalifikowane jako bardzo poważne jedynie na podstawie ich charakteru

(rozporządzenie Rady nr 1/2003; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1A)

6. Konkurencja – Grzywny – Decyzja nakładająca grzywny – Obowiązek uzasadnienia – Zakres

(art. 81 WE, 253 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23 ust. 2, 3)

7. Konkurencja – Postępowanie administracyjne – Poszanowanie prawa do obrony – Pismo w sprawie przedstawienia zarzutów – Konieczna treść

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 27)

8. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Zakres swobodnego uznania przysługujący Komisji – Granice – Poszanowanie zasady proporcjonalności – Zakres

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23; komunikat Komisji 98/C 9/03)

9. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Odstraszający charakter grzywny

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 5 lit. b))

10. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności łagodzące – Niestosowanie porozumienia w praktyce

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 1A akapit pierwszy, pkt 3 tiret drugie)

11. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności łagodzące – Zaprzestanie naruszenia od momentu pierwszych działań Komisji – Zakres

(art. 81 ust. 1 WE; rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 3 tiret trzecie)

12. Prawo Unii – Zasady – Ochrona uzasadnionych oczekiwań – Przesłanki

13. Rolnictwo – Reguły konkurencji – Rozporządzenie nr 26 – Stosowanie odstępstwa przewidzianego dla porozumień, decyzji i praktyk niezbędnych do osiągnięcia celów określonych w art. 33 WE – Przesłanki

(art. 33 WE, 81 ust. 1 WE; rozporządzenie Rady nr 26, art. 2)

14. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności łagodzące – Współpraca przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie poza zakresem stosowania komunikatu w sprawie współpracy – Przesłanki

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23; komunikaty Komisji: 98/C/9/03, pkt 3 tiret szóste; 2002/C 45/03)

15. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności łagodzące – Pierwszy przypadek zastosowania reguł konkurencji w danym sektorze gospodarki – Swobodne uznanie przysługujące Komisji

(rozporządzenie Rady nr 1/2003; komunikat Komisji 98/C 9/03, pkt 3)

16. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Waga naruszenia – Okoliczności łagodzące – Zła sytuacja finansowa danego sektora – Swobodne uznanie przysługujące Komisji

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23; komunikat Komisji 98/C 9/03)

17. Postępowanie – Skarga wszczynająca postępowanie – Wymogi formalne

(statut Trybunału Sprawiedliwości, art. 21; regulamin postępowania przed Sądem, art. 44 ust. 1 lit. c), art. 48 ust. 2)

18. Konkurencja – Grzywny – Kwota – Ustalenie – Kryteria – Obniżenie kwoty grzywny w zamian za współpracę przedsiębiorstwa, któremu zarzucono naruszenie – Przesłanki

(rozporządzenie Rady nr 1/2003, art. 23; komunikat Komisji 2002/C 45/03, pkt 23 akapit ostatni)

19. Konkurencja – Porozumienia, decyzje i uzgodnione praktyki – Porozumienia i uzgodnione praktyki stanowiące jednolite naruszenie

(art. 81 ust. 1 WE)

Summary

1. W dziedzinie konkurencji zachowanie spółki zależnej można przypisać spółce dominującej między innymi w przypadku, gdy mimo posiadania odrębnej podmiotowości prawnej spółka zależna nie określa w sposób samodzielny swojego zachowania rynkowego, lecz stosuje zasadniczo instrukcje dawane jej przez spółkę dominującą, w szczególności z uwzględnieniem więzów ekonomicznych, organizacyjnych i prawnych łączących oba te podmioty prawa. Bowiem w tego rodzaju sytuacji, gdy spółka dominująca i jej spółka zależna są częścią tej samej jednostki gospodarczej, a zatem tworzą jedno przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 81 WE, Komisja może skierować decyzję nakładającą grzywny do spółki dominującej bez konieczności ustalania jej bezpośredniego zaangażowania w naruszenie.

W szczególnym przypadku, gdy spółka dominująca posiada 100% kapitału swej spółki zależnej, która popełniła naruszenie reguł konkurencji, po pierwsze, ta spółka dominująca może wywierać decydujący wpływ na zachowanie tej spółki zależnej, i po drugie, istnieje wzruszalne domniemanie, iż owa spółka dominująca wywiera taki wpływ. Komisja może zatem domniemywać, że spółka dominująca wywiera decydujący wpływ na zachowanie tej spółki zależnej bez konieczności przedstawiania dodatkowych dowodów potwierdzających, że spółka dominująca faktycznie wywierała taki wpływ lub dysponowała jakąkolwiek wiedzą o naruszeniu lub uczestnictwie tej spółki zależnej w tym naruszeniu. Chodzi tu o wzruszalne domniemanie, które można obalić przy pomocy dowodu przeciwnego. To na spółce dominującej spoczywa w rezultacie ciężar obalenia tego dowodu przy pomocy dowodów mogących potwierdzić, że jej spółka zależna samodzielnie określała kierunki swojego postępowania na rynku oraz że te dwie spółki nie stanowią tym samym jednego podmiotu gospodarczego. Wobec braku takiego dowodu sprawowanie kontroli należy uznać za potwierdzone z racji tego, że domniemanie oparte na posiadaniu całego kapitału nie zostało obalone.

Okoliczność, iż spółka zależna ma własne kierownictwo lokalne oraz dysponuje własnymi zasobami, sama w sobie nie potwierdza, że spółka ta określa swoje zachowanie na rynku w sposób niezależny od swojej spółki dominującej. Powierzanie zarządzania bieżącą działalnością lokalnemu kierownictwu spółki w pełni zależnej jest bowiem częstą praktyką i z tego powodu nie pozwala potwierdzić, że spółki zależne są faktycznie samodzielne.

(por. pkt 92–94, 103, 106)

2. W dziedzinie konkurencji poszanowanie prawa do obrony wymaga, aby zainteresowane przedsiębiorstwo miało w trakcie postępowania administracyjnego możliwość przedstawienia w skuteczny sposób swego stanowiska w kwestii prawdziwości i znaczenia utrzymywanego stanu faktycznego oraz w kwestii dokumentów, na podstawie których Komisja oparła swe twierdzenie o istnieniu naruszenia traktatu.

Artykuł 27 ust. 1 rozporządzenia nr 1/2003 odzwierciedla tę zasadę w zakresie, w jakim przewiduje, że stronom wysyła się pismo w sprawie przedstawienia zarzutów, które musi wskazywać w wyraźny sposób wszystkie istotne okoliczności, na których Komisja opiera się na tym etapie postępowania, aby umożliwić zainteresowanym stronom skuteczne zapoznanie się z zachowaniami, które Komisja im zarzuca, i umożliwić im skuteczną obronę przed wydaniem przez nią ostatecznej decyzji. Wymóg ten jest spełniony, jeśli ta decyzja nie obciąża zainteresowanych naruszeniami innymi niż ujęte w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów oraz nie zawiera okoliczności innych niż te, co do których zainteresowani mieli sposobność się wypowiedzieć.

Owo wskazanie może mieć jednak skrótową formę, a ostateczna decyzja nie musi koniecznie być kopią pisma w sprawie przedstawienia zarzutów, gdyż pismo to jest dokumentem roboczym, w którym ocena faktyczna i prawna ma charakter wyłącznie tymczasowy. Tym samym dopuszczalne są uzupełnienia treści pisma w sprawie przedstawienia zarzutów dokonane w świetle odpowiedzi stron na to pismo, których argumenty wskazują, że mogły one skutecznie skorzystać z ich prawa do obrony. Mając na uwadze postępowanie administracyjne, Komisja może również zmienić lub dodać argumenty faktyczne i prawne na poparcie zarzutów, które postawiła.

Ponadto przy przypisywaniu odpowiedzialności spółce dominującej za naruszenie popełnione przez posiadane przez nią w pełni jej spółki zależne, Komisja nie jest zobowiązana do przedstawienia na etapie przedstawienia zarzutów innych dowodów niż dowód posiadania przez spółkę dominującą kapitału jej spółek zależnych.

(por. pkt 115–117, 123)

3. Górną granicę 10% obrotu przewidzianą w art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003 należy obliczać na podstawie łącznego obrotu wszystkich spółek tworzących jednostkę gospodarczą działającą jako przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 81 WE, ponieważ jedynie łączny obrót spółek składowych może stanowić informację o wielkości i sile gospodarczej rozpatrywanego przedsiębiorstwa.

(por. pkt 129, 130)

4. Wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 EWWiS są instrumentem służącym określeniu kryteriów z poszanowaniem dla prawa wyższego rzędu, jakie Komisja zamierza stosować w ramach wykonywania swobodnego uznania przy ustalaniu grzywien na mocy art. 23 ust. 2 rozporządzenia nr 1/2003. Wytyczne te nie stanowią podstawy prawnej decyzji nakładającej grzywny, ponieważ opiera się ona na rozporządzeniu nr 1/2003, lecz określają w sposób ogólny i abstrakcyjny metodę, jaką Komisja narzuciła sobie dla celów ustalenia kwoty grzywien nakładanych w tej decyzji i w konsekwencji zapewniają przedsiębiorstwom pewność prawa.

Wytycznych nie można zatem uznać za normę prawną, której w każdym razie musi przestrzegać administracja, lecz za normę postępowania, która stanowi pewną wskazówkę dla praktyki administracyjnej i od której administracja nie może odstąpić w konkretnym przypadku bez podania uzasadnienia.

Samoograniczenie uprawnień dyskrecjonalnych Komisji wynikające z przyjęcia wytycznych nie jest jednakże niezgodne z utrzymaniem znacznego zakresu uznania Komisji. Fakt bowiem, że Komisja przedstawiła w wytycznych swoje podejście w zakresie oceny wagi naruszenia, nie wyklucza, że może ona dokonać oceny tego kryterium w sposób całościowy z uwzględnieniem wszystkich istotnych okoliczności, w tym również elementów, które nie zostały wyraźnie wymienione w wytycznych.

(por. pkt 141–143)

5. Z wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 EWWiS wynika, że porozumienia horyzontalne mające w szczególności na celu ustalenie cen mogą być kwalifikowane jako „bardzo poważne naruszenia” na podstawie samego ich charakteru, a Komisja nie ma obowiązku wykazywania rzeczywistego wpływu naruszenia na rynek. Wniosek ten poparty jest faktem, że o ile opis poważnych naruszeń wyraźnie wspomina o wpływie na rynek oraz skutkach wywoływanych na dużych obszarach wspólnego rynku, to opis bardzo poważnych naruszeń nie zawiera żadnego wymogu rzeczywistego wpływu na rynek ani skutków dotyczących określonego obszaru geograficznego.

Przy ocenie wagi naruszenia reguł konkurencji decydujące znaczenie ma ustalenie, że członkowie kartelu zrobili wszystko, co było w ich mocy, aby ich zamiary przyniosły rzeczywisty skutek. Natomiast to, co stało się później w zakresie rzeczywistego poziomu cen na rynku, mogło być uzależnione od innych czynników niepodlegających kontroli ze strony członków kartelu. Członkowie kartelu nie mogą powoływać na swoją korzyść czynników zewnętrznych, które pokrzyżowały ich zamiary, i wskazywać ich jako okoliczności uzasadniających obniżenie grzywny.

Jeżeli Komisja udowodni wprowadzenie kartelu w życie, nie można od niej wymagać, by systematycznie wykazywała, że porozumienia rzeczywiście pozwoliły określonym przedsiębiorstwom uzyskać poziom cen transakcji wyższy lub, jak w niniejszej sprawie, w przypadku kartelu w dziedzinie zakupów, niższy od poziomu, który byłby osiągnięty przy braku kartelu. Nieproporcjonalne byłoby wprowadzenie wymogu przeprowadzenia tego dowodu, ponieważ pochłonęłoby ono znaczne koszty, z uwagi na to, że wymagałoby zastosowania teoretycznych obliczeń, opartych na wzorach ekonomicznych, których dokładność byłoby trudno skontrolować sądowi Unii i których niezawodność nie jest pewna.

Ponadto rozmiar rynku geograficznego nie jest kryterium samodzielnym, które należy rozumieć w ten sposób, że jedynie naruszenia dotyczące większości państw członkowskich można uznać za naruszenia „bardzo poważne”. Ani traktat, ani rozporządzenie nr 1/2003, ani też wytyczne i orzecznictwo nie pozwalają uznać, że tylko ograniczenia konkurencji na bardzo szerokim rynku geograficznym mogą być tak zakwalifikowane. Ponadto porozumienia, których celem jest między innymi, ustalenie cen zakupu oraz rozdziału zakupionych ilości, mogą na podstawie samego ich charakteru spowodować uznanie ich za naruszenia bardzo poważne bez konieczności dokonania charakterystyki tych zachowań z punktu widzenia określonego obszaru geograficznego. Wynika stąd, że rozmiar danego rynku geograficznego, nawet przy założeniu, że byłby ograniczony, nie stoi co do istoty na przeszkodzie kwalifikacji stwierdzonego naruszenia jako „bardzo poważne”.

(por. pkt 148, 149, 168, 169, 172)

6. W ramach określania grzywien z tytułu naruszenia prawa konkurencji obowiązek uzasadnienia jest spełniony wtedy, gdy Komisja wskaże w swej decyzji te elementy oceny, które umożliwiły jej określenie wagi i czasu trwania naruszenia.

W ramach analiz dotyczących naruszeń art. 81 WE, art. 253 WE nie można interpretować w ten sposób, że nakłada on na Komisję obowiązek wyjaśniania w swych decyzjach przyczyn, dla których nie uwzględniła przy obliczaniu kwoty grzywny podejść innych niż te, które zostały uwzględnione w ostatecznej decyzji.

(por. pkt 175, 177)

7. Komisja czyni zadość obowiązkowi poszanowania prawa przedsiębiorstw do przedstawienia stanowiska, jeśli wyraźnie wskazuje w piśmie w sprawie przedstawienia zarzutów, że zbada, czy należy nałożyć grzywny na te przedsiębiorstwa, i jeśli wymienia zasadnicze okoliczności faktyczne i prawne, które mogą prowadzić do nałożenia grzywny, to jest wagę i czas trwania domniemanego naruszenia, i przedstawia kwestię dokonania go umyślnie lub przez niedbalstwo. W ten sposób Komisja podaje im informacje, które są niezbędne do obrony nie tylko przed stwierdzeniem naruszenia, ale także przed nałożeniem grzywny.

Komisja nie jest natomiast zobowiązana, jeżeli wskazała okoliczności faktyczne i prawne, na których miała oprzeć obliczenie kwoty grzywny, do sprecyzowania sposobu, w jaki wykorzysta każdy z tych elementów określenia celu ustalenia poziomu grzywny. Ponadto mając na uwadze postępowanie administracyjne Komisja może również w swojej decyzji zmienić lub dodać argumenty faktyczne i prawne na poparcie zarzutów, które postawiła.

Wynika z tego, że w odniesieniu do określania kwoty grzywien przysługujące zainteresowanym przedsiębiorstwom prawo do obrony przed Komisją jest zagwarantowane poprzez przysługującą im możliwość przedstawienia stanowiska w przedmiocie czasu trwania, wagi i antykonkurencyjnego charakteru zarzucanych im okoliczności faktycznych.

(por. pkt 180–182)

8. W ramach postępowań wszczętych przez Komisję w celu stosowania sankcji za naruszenia reguł konkurencji stosowanie zasady proporcjonalności zakłada, że grzywny nie powinny być nieproporcjonalne w stosunku do celów, których realizacji służą, czyli zapewnieniu poszanowania tych reguł, i że kwota grzywny nałożonej na przedsiębiorstwo za naruszenie w dziedzinie konkurencji powinna być proporcjonalna do naruszenia ocenianego całościowo, biorąc pod uwagę zwłaszcza wagę tego naruszenia. W szczególności zasada proporcjonalności oznacza, że Komisja powinna ustalić grzywnę proporcjonalnie do czynników uwzględnionych w ocenie wagi naruszenia i w tym celu musi ocenić te czynniki w sposób spójny i obiektywnie uzasadniony.

W tym względzie ani z rozporządzenia nr 1/2003, ani z wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 EWWiS nie wynika, że wysokość grzywien powinna być ustalana w bezpośredniej zależności od rozmiaru danego rynku, gdyż ten czynnik nie jest kryterium obowiązkowym, lecz jedynie jednym spośród wielu istotnych kryteriów oceny wagi naruszenia. Przepisy te same w sobie nie zobowiązują więc Komisji do uwzględnienia ograniczonego rozmiaru rynku produktowego.

Prawo mające zastosowanie nie zawiera ogólnej zasady, zgodnie z którą kara musi być proporcjonalna do obrotu uzyskanego przez przedsiębiorstwo ze sprzedaży produktu będącego przedmiotem naruszenia. W celu wymierzenia kary pieniężnej można brać pod uwagę zarówno całkowity obrót przedsiębiorstwa, który stanowi wskazówkę, aczkolwiek przybliżoną i niedoskonałą, co do wielkości tego przedsiębiorstwa i jego siły gospodarczej, jak i obrót uzyskany z towarów będących przedmiotem naruszenia, który może zatem stanowić wskazówkę co do rozmiaru tego naruszenia. Nie należy przypisywać ani jednemu, ani drugiemu obrotowi nieproporcjonalnego znaczenia w porównaniu z pozostałymi elementami oceny, w związku z czym ustalenie stosownej grzywny nie może być wynikiem prostego obliczenia opartego na całkowitym obrocie. Dotyczy to w szczególności sytuacji, gdy rozpatrywane towary mają jedynie ułamkowy udział w tym obrocie. Ponadto w zakresie w jakim wysokość ostatecznej kwoty grzywny nie przekracza 10% całkowitego obrotu zainteresowanego przedsiębiorstwa w ostatnim roku naruszenia, grzywny nie można uznać za nieproporcjonalną z tego tylko powodu, że przekracza ona obrót osiągnięty na rozpatrywanym rynku.

(por. pkt 189, 190, 196, 197, 199)

9. Przy obliczaniu grzywny za naruszenie reguł konkurencji ze względu na to, iż cel polegający na odstraszaniu dotyczy zachowania się przedsiębiorstw na terytorium Unii, czynnik odstraszający jest określany przy uwzględnieniu szeregu elementów, a nie tylko szczególnej sytuacji zainteresowanego przedsiębiorstwa.

Przy ustalaniu kwoty grzywny Komisja nie ma obowiązku uwzględnienia deficytowej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, ponieważ uznanie takiego obowiązku oznaczałoby przyznanie przedsiębiorstwom gorzej przystosowanym do warunków rynkowych nieuzasadnionej przewagi nad konkurencją. A zatem dana spółka nie może kwestionować zastosowania mnożnika o celu odstraszającym, opierając się na okoliczności, że w okresie funkcjonowania kartelu spółka ta poniosła straty, skutkiem czego w chwili wszczęcia postępowania administracyjnego nie prowadziła już działalności na rynku, którego dotyczył kartel.

Ponadto sytuacja, w której środek przyjęty przez instytucję skutkuje postawieniem przedsiębiorstwa w stan upadłości lub likwidacji, nie jest jako taka zakazana w prawie Unii. W istocie likwidacja przedsiębiorstwa w jego omawianej formie prawnej, nawet jeśli stanowi naruszenie interesów finansowych właścicieli, akcjonariuszy lub udziałowców, nie oznacza z tego względu, że elementy osobiste, materialne lub niematerialne, reprezentowane przez przedsiębiorstwo również tracą swoją wartość.

(por. pkt 221–224)

10. Okoliczność łagodząca przewidziana w pkt 3 tiret drugie wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 EWWiS, oparta na niewprowadzeniu w praktyce porozumień lub praktyk noszących znamiona naruszenia w życie, opiera się na zachowaniu właściwym każdemu przedsiębiorstwu. Wynika z tego, że w celu oceny tej okoliczności łagodzącej nie należy uwzględniać skutków wywołanych całością naruszenia, gdyż te powinny być wzięte pod uwagę podczas oceny rzeczywistego wpływu naruszenia na rynek w celu oceny jego wagi (pkt 1 A akapit pierwszy wytycznych), ale zachowanie właściwe dla każdego przedsiębiorstwa, tak by zbadać względną wagę udziału każdego przedsiębiorstwa w naruszeniu.

W każdym razie, aby skorzystać z pkt 3 tiret drugie omawianych wytycznych, podmioty, które popełniły naruszenie, muszą być w stanie wykazać, że przyjmowały konkurencyjną postawę na rynku lub iż przynajmniej wyraźnie i w znaczącym stopniu naruszały zobowiązania mające na celu wprowadzenie kartelu w życie, do tego stopnia, iż zakłócały one jego funkcjonowanie, oraz że nie wywoływały wrażenia, iż stosują się do porozumienia, zachęcając w ten sposób pozostałe przedsiębiorstwa do wprowadzenia w życie danego kartelu.

(por. pkt 273, 275)

11. Punkt 3 tiret trzecie wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 EWWiS stanowi, iż kwota podstawowa grzywny nałożonej przez Komisję może zostać obniżona, jeżeli przedsiębiorstwo, któremu zarzuca się naruszenie, zaprzestaje naruszenia niezwłocznie po pierwszych interwencjach Komisji.

Przyznanie tego rodzaju obniżki grzywny ze względu na zakończenie naruszenia niezwłocznie po pierwszej interwencji Komisji nie następuje automatycznie, lecz zależy od oceny okoliczności danego przypadku, którą Komisja przeprowadza w zakresie przysługujących jej uprawnień dyskrecjonalnych. Okoliczności każdej konkretnej sprawy mogą więc skłonić Komisję do tego, że nie pozwoli ona przedsiębiorstwu będącemu stroną niezgodnego z prawem porozumienia na skorzystanie z owej obniżki kwoty podstawowej grzywny.

Uwzględnienie okoliczności łagodzącej w sytuacji, gdy przedsiębiorstwo jest stroną porozumienia ewidentnie niezgodnego z prawem, jeżeli przedsiębiorstwo to wiedziało lub nie mogło nie wiedzieć, że owo porozumienie stanowiło naruszenie, mogłoby być dla przedsiębiorstw zachętą do kontynuowania tajnego porozumienia tak długo jak to możliwe z nadzieją, że ich zachowanie nigdy nie zostanie wykryte, wiedząc jednocześnie, że gdyby zostało wykryte, mogłyby one skorzystać z obniżenia grzywny, przerywając naruszenie w tym właśnie momencie. Takie uznanie pozbawiłoby nałożoną grzywnę wszelkiego skutku odstraszającego i godziłoby w skuteczność art. 81 ust. 1 WE.

Ponadto zaprzestanie naruszenia popełnionego umyślnie nie może być uznane za okoliczność łagodzącą, jeżeli jest ono spowodowane interwencją Komisji.

(por. pkt 282–284)

12. Możliwość powołania się na zasadę ochrony uzasadnionych oczekiwań zakłada spełnienie trzech przesłanek. Po pierwsze, administracja musi przekazać zainteresowanemu dokładne, bezwarunkowe i zgodne zapewnienia pochodzące z uprawnionych i wiarygodnych źródeł. Po drugie, zapewnienia te muszą być takiego rodzaju, by wzbudzały u podmiotu, do którego są skierowane, uzasadnione oczekiwanie. Po trzecie, udzielone zapewnienia muszą być zgodne z właściwymi przepisami.

W dziedzinie konkurencji sama okoliczność, że dla celów ustalenia wysokości grzywny we wcześniejszej praktyce decyzyjnej Komisja uznawała pewne okoliczności faktyczne za okoliczności łagodzące, nie zobowiązuje tej instytucji do dokonania takiej samej oceny w późniejszej decyzji. A zatem dane przedsiębiorstwo nie może opierać swojego argumentu na okoliczności, że wspomniana okoliczność łagodząca została uwzględniona w przypadku innych naruszeń, aby powołać się w tym względzie na uzasadnione oczekiwania.

(por. pkt 289, 291)

13. W rozporządzeniu nr 26 dotyczącym stosowania niektórych reguł konkurencji w odniesieniu do produkcji rolnej i handlu niektórymi produktami rolnymi, a w szczególności w jego art. 2, ustanowiono odstępstwo od możliwości stosowania art. 81 ust. 1 WE do porozumień, decyzji i praktyk, jakie odnoszą się do produkcji lub handlu produktami wyszczególnionymi w załączniku I do traktatu WE, które stanowią integralną część krajowej organizacji rynku lub są niezbędne do osiągnięcia celów określonych w art. 33 WE.

Odnośnie do odstępstwa od ogólnej zasady stosowania art. 81 ust. 1 WE wykładnia art. 2 rozporządzenia nr 26 powinna być zawężająca. Poza tym art. 2 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 26, który przewiduje wyjątek, o którym mowa ma zastosowanie wyłącznie w sytuacji, gdy dane porozumienie wspomaga realizację wszystkich celów art. 33 WE. Ponadto jak wynika z samego brzmienia art. 2 ust. 1 zdanie pierwsze rozporządzenia nr 26, dane porozumienie musi być „niezbędne” do osiągnięcia rzeczonych celów.

W tym zakresie ze względu na brak zgłoszenia i nieprzeprowadzenie formalnej procedury przedsiębiorstwo, które brało udział w oczywistym i bardzo poważnym naruszeniu art. 81 WE w sektorze surowca tytoniowego nie może podnosić, że miało wątpliwości co do tego, że dane porozumienie mogło być objęte zakresem zastosowania odstępstw przewidzianych w rozporządzeniu nr 26. Ponadto w systemie, takim jak przewidziany w rozporządzeniu nr 26, należy wykluczyć, że podmioty prywatne mogą zastąpić ocenę Komisji własną oceną środków, które są najodpowiedniejsze dla realizacji celów określonych w art. 33 WE i tym samym podejmować inicjatywy prawne, które byłyby uzasadnione tym, że realizują te cele. Ponadto utrzymanie skutecznej konkurencji na rynkach produktów rolnych stanowi jeden z celów wspólnej polityki rolnej i wspólnej organizacji danych rynków. A zatem takie przedsiębiorstwo nie może podnosić, że oczywiście antykonkurencyjne porozumienia, w których brało ono udział, realizują cele określone w art. 33 ust. 1 WE.

(por. pkt 298–300, 303, 305)

14. Zgodnie z pkt 3 tiret szóste wytycznych w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 EWWiS kwota podstawowa grzywny może zostać obniżona ze względu na aktywną współpracę przedsiębiorstwa w toku postępowania, która wykracza poza zakres zastosowania komunikatu w sprawie zwolnienia z grzywien oraz zmniejszania grzywien w przypadkach karteli. Ta szczególna okoliczność łagodząca nie ma zastosowania do naruszeń, które nie wchodzą w zakres zastosowania komunikatu w sprawie współpracy.

W tym względzie zastosowanie pkt 3 tiret szóste wytycznych nie może skutkować pozbawieniem komunikatu w sprawie współpracy jego skuteczności (effet utile). Komunikat ten bowiem wytycza ramy nagradzania za współpracę w dochodzeniu Komisji przedsiębiorstw, które są lub były stronami tajnych karteli mających wpływ na Unię. Z brzmienia i z systematyki wspomnianego komunikatu wynika zatem, że przedsiębiorstwa mogą co do zasady otrzymać obniżkę grzywny z tytułu swojej współpracy jedynie wtedy, gdy spełnią surowe wymogi przewidziane w tym komunikacie.

Tak więc aby zapewnić skuteczność (effet utile) komunikatu w sprawie współpracy, Komisja może przyznać obniżkę grzywny przedsiębiorstwu na podstawie pkt 3 tiret szóste wytycznych tylko w wyjątkowych sytuacjach. Ma to miejsce zwłaszcza wtedy, gdy współpraca przedsiębiorstwa, która wykracza wprawdzie poza zakres jego prawnego zobowiązania do współpracy, ale nie daje mu prawa do obniżki grzywny na podstawie komunikatu w sprawie współpracy, jest obiektywnie użyteczna dla Komisji.

(por. pkt 327–330)

15. Wytyczne w sprawie metody ustalania grzywien nakładanych na mocy art. 15 ust. 2 rozporządzenia nr 17 oraz art. 65 ust. 5 EWWiS wyraźnie nie przewidują żadnej okoliczności łagodzącej związanej z brakiem precedensu na rynku, którego dotyczy naruszenie. Punkt 3 tiret ostatnie wytycznych przewiduje jednak możliwość uwzględnienia przez Komisję innych okoliczności niż te, które zostały wymienione w poprzednich tiret, w celu przyznania obniżki kwoty podstawowej grzywny. W tym względzie Komisji przysługuje pewien zakres uznania, jeśli chodzi o uznawanie okoliczności łagodzących. W szczególności Komisja nie ma obowiązku łagodzenia grzywien, jeśli po raz pierwszy podejmuje działania w danym sektorze.

(por. pkt 342, 343)

16. W sytuacji, gdy Komisja nakłada grzywnę za naruszenie reguł konkurencji nie jest ona zobowiązana do uznania za okoliczność łagodzącą złej kondycji finansowej danego sektora. Kartele bowiem powstają zazwyczaj w momencie, kiedy określony sektor przeżywa trudności. Zatem gdyby Komisja miała obowiązek uwzględniać te okoliczności, grzywny należałoby obniżać w praktycznie wszystkich sprawach kartelowych.

O ile nie ulega wątpliwości, że w swojej praktyce decyzyjnej Komisja uznawała czasem kryzysy strukturalne za okoliczności łagodzące, o tyle uwzględnienie przez Komisję w poprzednich sprawach sytuacji ekonomicznej sektora jako okoliczności łagodzącej nie oznacza, że Komisja nadal musi stosować taką praktykę

(por. pkt 352, 353)

17. W celu zagwarantowania pewności prawa i prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości dla dopuszczalności skargi konieczne jest, aby istotne okoliczności faktyczne i prawne, na których oparta jest skarga, wynikały przynajmniej skrótowo, lecz w sposób spójny i zrozumiały, z samej treści skargi. W tym względzie wprawdzie treść skargi co do poszczególnych punktów może być poparta i uzupełniona poprzez odwołania do załączonych do niej wyciągów z dokumentów, jednakże ogólne odwołanie do innych pism, także wówczas gdy stanowią one załączniki do skargi, nie rekompensuje braku zasadniczych elementów argumentacji prawnej, które muszą być zawarte w skardze. Ponadto nie do Sądu należy poszukiwanie i odnajdywanie w załącznikach zarzutów i argumentów, które mogłyby być podstawą skargi, albowiem załączniki spełniają funkcję wyłącznie dowodową i dokumentacyjną.

Zatem uznanie dopuszczalności zarzutów nieprzedstawionych w wystarczający sposób w skardze powołujących się na zarzuty hipotetycznie podniesione przez osobę trzecią w innej sprawie, do której domyślnie odwołano się w skardze, pozwoliłoby na obejście nadrzędnych wymogów art. 44 § 1 lit. c) regulaminu postępowania przed Sądem.

W każdym razie Sąd jest zobowiązany odrzucić jako niedopuszczalne żądanie wniesionej do niego skargi, jeśli podstawowe okoliczności faktyczne i prawne, na których żądanie to się opiera, nie wynikają w sposób spójny i zrozumiały z tekstu samej skargi i brak wskazania takich okoliczności w skardze nie może zostać uzupełniony poprzez przedstawienie ich na rozprawie.

(por. pkt 366, 371, 372)

18. Z logiką komunikatu w sprawie zwolnienia z grzywien oraz zmniejszania grzywien w przypadkach karteli nierozerwalnie wiąże się to, że zamierzonym przez ten komunikat celem jest stworzenie klimatu niepewności wewnątrz karteli, który ma zachęcać do jego ujawnienia Komisji. Ta niepewność wynika właśnie z faktu, że uczestnicy kartelu wiedzą, że tylko jeden spośród nich będzie mógł skorzystać ze zwolnienia z grzywny, ujawniając pozostałych uczestników naruszenia i narażając ich w ten sposób na wyższe grzywny. W ramach tego systemu i zgodnie z tą samą logiką przedsiębiorstwa, które najszybciej zaproponują współpracę, mają gwarancję otrzymania większej obniżki grzywny, którą w innym przypadku musiałyby zapłacić, w porównaniu do obniżki przyznanej przedsiębiorstwom, które tę współpracę nawiązały później. Porządek chronologiczny i szybkość współpracy zaoferowanej przez członków kartelu stanowią więc podstawowe elementy systemu wprowadzonego w życie przez komunikat w sprawie współpracy.

Interpretacja celu danego przepisu komunikatu w sprawie współpracy powinna być zgodna z logiką całego komunikatu. Z tej perspektywy pkt 23 akapit ostatni tego komunikatu należy interpretować w ten sposób, że jego celem jest nagrodzenie przedsiębiorstwa, nawet jeśli to nie ono pierwsze złożyło wniosek o zwolnienie z grzywny dotyczącej danego kartelu, w przypadku gdy jako pierwsze przedstawiło Komisji dowody dotyczące okoliczności wcześniej nieznanych Komisji, które bezpośrednio dotyczyły wagi i czasu trwania kartelu. Innymi słowy, jeżeli dowody przedstawione przez przedsiębiorstwo dotyczą okoliczności, które pozwoliły Komisji na zmianę dotychczasowej oceny wagi i czasu trwania kartelu, przedsiębiorstwo, które dostarczyło tych dowodów, może otrzymać nagrodę w postaci zwolnienia z grzywny, w zależności od oceny okoliczności, które te dowody mogą wykazać.

A zatem pkt 23 akapit ostatni komunikatu w sprawie współpracy nie dotyczy przypadków, w których przedsiębiorstwo przedkłada jedynie nowe lub pełniejsze dowody dotyczące okoliczności, które są już Komisji znane. Wspomniany akapit nie znajduje też zastosowania w przypadku, gdy przedsiębiorstwo ujawnia nowe okoliczności, które jednakowoż nie mogą zmienić oceny Komisji dotyczącej wagi lub czasu trwania kartelu. Przepis ten natomiast ma zastosowanie wyłącznie w przypadkach, gdy spełnione zostaną dwie przesłanki: po pierwsze, dane przedsiębiorstwo jako pierwsze przedstawia dowody potwierdzające okoliczności, których Komisja wcześniej nie znała; po drugie, okoliczności te, mające bezpośredni wpływ na wagę lub czas trwania domniemanego kartelu, pozwalają Komisji na dokonanie nowych ustaleń w przedmiocie naruszenia.

(por. pkt 379–382)

19. Przedsiębiorstwo, które wzięło udział w naruszeniu reguł konkurencji poprzez własne zachowanie wchodzące w zakres pojęć porozumienia lub uzgodnionej praktyki o antykonkurencyjnym przedmiocie w rozumieniu art. 81 ust. 1 WE i mające na celu przyczynienie się do realizacji naruszenia w całości, może być także odpowiedzialne przez cały okres swojego udziału w naruszeniu za zachowania podjęte przez inne przedsiębiorstwa w ramach tego samego naruszenia.

Podobnie przedsiębiorstwo może być pociągnięte do odpowiedzialności za cały kartel, nawet jeżeli zostało udowodnione, że uczestniczyło ono bezpośrednio tylko w jednym lub kilku częściach składowych tego kartelu, o ile z jednej strony wiedziało ono lub bezwzględnie powinno było wiedzieć, że po pierwsze, tajne porozumienie, w którym uczestniczyło, było częścią pewnego ogólnego planu, a po drugie, że plan ten obejmował wszystkie części składowe kartelu.

(por. pkt 394, 395)