Sprawa C-435/06

W postępowaniu

C

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Korkein hallinto-oikeus)

„Współpraca sądowa w sprawach cywilnych — Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej — Rozporządzenie (WE) nr 2201/2003 — Przedmiotowy i czasowy zakres zastosowania — Pojęcie „sprawy cywilne” — Decyzja o objęciu dzieci opieką i o umieszczeniu ich poza ich rodziną — Publicznoprawny środek ochrony dziecka”

Opinia rzecznika generalnego J. Kokott przedstawiona w dniu 20 września 2007 r.   I - 10144

Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 27 listopada 2007 r.   I - 10169

Streszczenie wyroku

1. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej – Rozporządzenie nr 2201/2003

   (rozporządzenie Rady nr 2201/2003, art. 1 ust. 1, art. 1 ust. 2 pkt 7)

2. Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Jurysdykcja oraz uznawanie i wykonywanie orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej – Rozporządzenie nr 2201/2003

   (akt o przystąpieniu z 1994 r.; wspólna deklaracja nr 28; rozporządzenie Rady nr 2201/2003)

1.  Artykuł 1 ust. 1 rozporządzenia Rady nr 2201/2003 dotyczącego jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1347/2000, należy interpretować w ten sposób, że zakresem znaczeniowym pojęcia „sprawy cywilne” w rozumieniu tego przepisu objęta jest decyzja w formie jednego tylko orzeczenia o natychmiastowym objęciu dziecka opieką i umieszczeniu go poza jego rodziną w rodzinie zastępczej, jeżeli stanowi ono publicznoprawny środek ochrony dziecka.

   W istocie pojęcie „sprawy cywilne” w rozumieniu tego przepisu musi być poddane wykładni autonomicznej. Jedynie jednolite stosowanie rozporządzenia nr 2201/2003 w państwach członkowskich wymagające, aby zakres zastosowania tego rozporządzenia został zdefiniowany przez prawo wspólnotowe, a nie przez prawa krajowe, jest w stanie zagwarantować osiągnięcie celów realizowanych przez to rozporządzenie, pośród których znajduje się równość traktowania wszystkich dzieci, których to dotyczy. Zgodnie z motywem 5 wspomnianego rozporządzenia zrealizowanie tego celu jest zapewnione tylko wtedy, gdy zakres zastosowania tego rozporządzenia obejmie wszystkie decyzje w sprawie odpowiedzialności rodzicielskiej. Ta odpowiedzialność została w art. 2 pkt 7 tego rozporządzenia zdefiniowana szeroko w tym sensie, że oznacza ona wszystkie prawa i obowiązki odnoszące się do osoby i majątku dziecka przysługujące osobie fizycznej lub prawnej na mocy orzeczenia sądowego, z mocy prawa lub umowy mającej skutek prawny. Bez znaczenia jest w tej kwestii, czy na odpowiedzialność rodzicielską oddziałuje państwowy środek ochronny czy też decyzja wydana z inicjatywy jednej bądź kilku osób uprawnionych do opieki nad dzieckiem.

   (por. pkt 46–50, 53 oraz pkt 1 sentencji)

2.  Rozporządzenie nr 2201/2003 dotyczące jurysdykcji oraz uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach małżeńskich oraz w sprawach dotyczących odpowiedzialności rodzicielskiej, uchylające rozporządzenie nr 1347/2000, w brzmieniu zmienionym przez rozporządzenie nr 2116/2004, należy interpretować w ten sposób, że przepisy krajowe o wzajemnym uznawaniu i wykonywaniu decyzji administracyjnych o objęciu osób opieką i umieszczeniu ich w stosownej placówce, zharmonizowane w ramach współpracy państw nordyckich, nie mogą być stosowane względem orzeczenia o objęciu dziecka opieką należącego do zakresu zastosowania tego rozporządzenia.

   W istocie współpraca państw nordyckich w dziedzinie uznawania i wykonywania decyzji administracyjnych o objęciu osób opieką i umieszczeniu ich poza ich rodziną nie należy do wyjątków enumeratywnie wyliczonych w rozporządzeniu nr 2201/2003.

   Ponadto wykładni tej nie podważa wspólna deklaracja nr 28 w sprawie współpracy państw nordyckich stanowiąca załącznik do aktu dotyczącego warunków przystąpienia Republiki Austrii, Republiki Finlandii i Królestwa Szwecji oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej. W istocie zgodnie z tą deklaracją umawiające się państwa uczestniczące we współpracy państw nordyckich i będące członkami Unii Europejskiej zobowiązały się kontynuować tę współpracę w całkowitej zgodności z prawem wspólnotowym. Wynika z tego, że współpraca ta musi respektować zasady wspólnotowego porządku prawnego. Tymczasem sąd krajowy mający za zadanie zastosować, w ramach swoich kompetencji, przepisy prawa wspólnotowego zobowiązany jest zapewnić pełną skuteczność tych norm, nie stosując w razie konieczności, z mocy własnych uprawnień, wszelkich sprzecznych z nimi przepisów ustawodawstwa krajowego.

   (por. pkt 57, 61, 63–66 oraz pkt 2 sentencji)